Monitor - 24.11.2011, Blaðsíða 17

17 FIMMTUDAGUR 24. NÓVEMBER 2011 Monitor
Að tyggja gott tyggjó hefur lengi verið í tísku. Hérlendis jórtrar fólk á tyggjói daginn út og daginn inn, hvort sem það er af tannhirðuástæðum eða
til munnbragðsbóta. Fyrir skemmstu var ég að spjalla við
félaga minn þegar hann lenti í því að kyngja blessuðu
tyggjóinu sínu. Eins og gengur og gerist þegar einhver
gleypir tyggjó benti einn viðstaddur fórnarlambinu á að nú
þyrfti hann að bíða í sjö ár eftir því að tyggjóklessan skilaði
sér úr líkamanum. Æ, aumingja hann, hugsuðum við öll í
kór.
Skömmu seinna varð mér aftur hugsað til þessa atviks og í það skiptið leiddi ég hugann að því hvaðan í
áranum álíka „staðreynd“ kæmi, að það taki sjö ár að
melta tyggjó. Kemur hún frá gæjanum sem sagði að það
yrði heimsendir 21. maí 2011 eða frá mömmunni sem laug
því fyrst allra að barninu sínu að maður yrði svartur á
tungunni af því að ljúga?
Ef ekki þaðan, þá ímyndar maður sér að það hafi ef til vill maður nokkur farið til læknis í ristilskoðun. Í
skoðuninni hafi fundist tyggjóklessa og þegar læknirinn
spurði manninn hvernig stæði á því þá hlýtur hann að
hafa svarað: „Ja hérna, ég skil þetta ekki. Ég hef barasta
ekki gleypt tyggjó í heil sjö ár!“ Í kjölfarið hefur læknirinn
orðið spenntur og farið með þetta beint í virt læknatímarit
og fyrr en varði var þetta orðinn almennur fróðleikur um
heim allan.
Þessi „staðreynd“ um meltingu tyggjós rifjaði einnig upp fyrir mér tískubylgju sem var við lýði á seinni hluta
grunnskólaára minna, þegar
vinsælt var að krakkar
héldu úti bloggi á
síðum eins og blog.
central.is. Oftar en ekki
innihéldu þær síður
samansafn af stað-
reyndum undir yfi r-
skriftinni „Vissir þú
að…?“. Þar mátti
síðan fi nna
staðreyndir
eins og að meðalmaðurinn gleypi sjö kóngulær yfi r ævina
og á hverri nóttu skríði að meðaltali tvö skordýr upp í
nasirnar á manni í svefni. Allar þessar staðreyndir voru að
sjálfsögðu settar fram án heimilda.
Voru þessar staðreyndir sem krakkarnir birtu á blogg-síðunum fengnar frá rannsóknum virtra hagfræðinga
eða annarra vísindamanna? Það kann að vera en ég held
ekki. Ég held satt best að segja að þær hafi verið bull og
vitleysa.
Lesendur hafa vafalaust tekið eftir því að ég rita orðið „staðreynd“ í tilfellinu um meltingartíma tyggjós innan
gæsalappa og er það vegna þess að ég held að sú „stað-
reynd“ sé einnig vitleysa.
Það er í það minnsta
mjög fl jótgert að gúggla
læknagrein úr tímariti
eins og Scientifi c
American sem vísar
tyggjómýtunni á bug.
Við lifum á gervi-hnattaöld þar
sem allir hafa aðgang
að stærsta upplýsinga-
banka sem menn þekkja,
Veraldarvefnum. Algengasta
síðan sem fólk notast við að afl a
sér heimilda er hin fræga Wikipedia sem er sömuleiðis
opin öllum til að skrá hvað sem er. Fyrir vikið er trúlega
ráðlegast að efast um staðreyndir endrum og eins, jafnvel
þótt oft sé skemmtilegt að trúa þeim. Hvort sem það
tekur sjö ár eður ei að melta tyggjó þá ættum við reyndar
almennt að sleppa því að gleypa það,
það er örugglega skaðlegt í óhófi
eins og annað. En við ættum
líka að sleppa því að gleypa við
hverju sem er.
Einar Lövdahl Gunnlaugsson
einar@monitor.is
ORÐ Í BELG
Það má ekki gleypa tyggjó
HVER FANN UPP Á ÞVÍ AÐ ÞAÐ
TÆKI SJÖ ÁR AÐ MELTA TYGGJÓ?