Morgunblaðið - 08.02.2012, Blaðsíða 10

María Ólafsdóttir
maria@mbl.is
Myndlistarmaðurinn Guð-mundur R. Lúðvíkssonhefur búið til 100brúður sem hannaðar
eru eftir teikningum barna. Hann
lærði á saumavél til að geta saum-
að saman brúðurnar og vill með
þessu hvetja foreldra og ömmu og
afa til að búa til ævintýraheim fyr-
ir börnin. Brúður Guðmundar
verða til sýnis í Ráðhúsi Reykja-
víkur á föstudaginn en sýningin er
hluti af dagskrá um myndlist og
börn á Vetrarhátíð Reykjavíkur.
Guð teiknaður sem regnbogi
Í nokkuð mörg ár hefur Guð-
mundur unnið með börnum og
tengt saman börn og myndlist.
Hann vann meðal annars sýningu
með leikskóla hér heima sem kall-
aðist Guð og dýrin. Þá áttu krakk-
ar að teikna myndir af sinni hug-
mynd um Guð. Guðmundur
endurvann síðan sínar myndir út
frá myndum krakkanna. Sama
verkefni vann hann með börnum í
Austur-Þýskalandi, en þau börn
voru trúlaus. Þau vissu í raun ekki
hvað Guð þýddi og unnu því með
sína ímynd af Guði.
„Hluti verkefnisins var þannig
að ég gekk á hnjánum um borgina
til þess að skoða hana með barns-
auga. Þá kviknaði sú hugmynd að
gera teikningarnar að þrívíðum
hlutum. Þar með fór ég að búa til
form úr myndum þannig að þær
urðu eins og brúður. Trú og list
hafa ætíð tengst sama hvort það er
trú á manninn, Guð eða einhvern
hlut. Það heillaði mig að vita
Börnin hanna sínar
eigin brúður
Myndlistarmaðurinn Guðmundur R. Lúðvíksson hefur löngum tengt börn við list
og safnað saman teikningum barna. Upp úr því fékk hann þá hugmynd að búa til
brúður eftir teikningunum og lærði á saumavél til að geta prófað sig áfram með
brúðugerðina. Verkefni þar sem börn eiga að teikna sínar hugmyndir um Guð í
formi dýrs segir Guðmundur hafa verið skemmtilegt og sýnt vel ólíka sýn barna.
Myndlistarmaður Guðmundur segir að fólk eigi að hafa gaman af listinni.
10 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. FEBRÚAR 2012
Hann Júlli á Dalvík er iðinn við kolann
þegar kemur að bloggi um mat og
önnur áhugamál hans. Þegar farið er
á slóðina julli.is kennir margra grasa,
því þar eru í raun nokkrar vefsíður
sem hann heldur úti. Margir kannast
við jólavef Júlla og kærleiksvef Júlla,
en þeir sem hafa áhuga á matargerð
ættu ekki að láta þennan vef framhjá
sér fara því þar inni er einnig bloggið
hans Júlla sem hann kallar Matarsíðu
áhugamannsins. Þar bloggar hann
vissulega um hvaðeina sem honum
finnst þess vert að fjalla um en þar
eru líka margar færslur um ýmislegt
sem tengist matargerð og hann deilir
með lesendum tilraunum sínum í eld-
húsinu, tekur myndir og gefur upp-
skriftir. Sælkerakrukkurnar hans
innihalda ýmislegt sem vert er að
smakka, enda seldust þær allar upp
fyrir jólin en væntanlega býr hann til
meira. Sítrónusmjörið er dásamlegt.
Vefsíðan www.julli.is
Ristað Sítrónusmjör er einstaklega gott ofan á ristað brauð.
Matarástríðan hans Júlla
Á morgun, fimmtudag, er tilvalið að
skella sér frítt í bíó en þá verður kvik-
myndin A Better Tomorrow, eða Betri
framtíð, sýnd kl. 17 í Odda 101 í Há-
skóla Íslands.
Kvikmynd þessi er frá árinu 1986
og er í leikstjórn Johns Woo. Myndin
fjallar um Mark og Ho, sem eru vinir
og sendlar fyrir glæpasamtök í Hong
Kong. Þegar Ho lýkur vist sinni í
fangelsi vill hann hefja nýtt líf, án
glæpa. En fortíðin ásækir hann og
hann er hvattur til að snúa aftur til
undirheima. Þetta er klassísk Hong
Kong-hasarmynd og aðalleikari er
Chow Yun Fat. Allir velkomnir.
Endilega …
… skellið ykkur
í ókeypis bíó
Hasar Glæpir og stuð í Betri framtíð.
Skannaðu kóðann
til að fara inn á
vefsíðuna.
Nýja árið hófst m.a. meðfjölmiðlaumfjöllun um ofhátt magn kadmíums íáburði sem dreift var á
tún hérlendis. Ýmsar rangfærslur
hófust á loft í umræðunni, s.s. tal um
„geislavirkan áburð“ í útvarpi o.fl.
Hér verður fjallað um fyrirkomulag
eftirlits með áburði á Íslandi og nýj-
ar reglur sem heimila birtingu efna-
mælinga eins fljótt og kostur er,
standist áburður ekki kröfur.
Eftirlit með gæðum
Áburður er í frjálsu flæði innan
EES-svæðisins. Því má ekki leggja
hömlur á viðskipti með hann nema
rökstuddur grunur sé um að hann
standist ekki kröfur. Áburður fer
því í dreifingu til kaupenda strax við
komuna til landsins. Túnáburður og
annar jarðræktaráburður kemur til
landsins í apríl og fyrri hluta maí og
líður því skammur tími uns hann er
notaður. Samkvæmt lögum hefur
Matvælastofnun eftirlit með gæðum
áburðar. Skylt er að skrá öll áburð-
arfyrirtæki sem og áburðartegundir
hjá stofnuninni. Þannig hefur Mat-
vælastofnun góðar upplýsingar um
áburðarfyrirtækin og vörur þeirra.
Innflutning á áburði ber að tilkynna
til Matvælastofnunar, sem heldur
skrá um innflutning og metur eft-
irlitsþörf. Samkvæmt lögum skal
Matvælastofnun með sýnatöku
fylgjast með að áburður sé í sam-
ræmi við gildandi vörulýsingar og
merkingar á umbúðum séu í sam-
ræmi við reglur. Sýni eru send strax
í efnagreiningu, niðurstöður berast
eftir 6-8 vikur. Þá þegar er unnið úr
niðurstöðunum og kemur þá fyrst í
ljós hvort áburðurinn stenst kröfur
um efnainnihald. Oftast er áburð-
urinn kominn til notenda og hefur
jafnvel verið dreift á tún og akra.
Lægri mörk á Íslandi
Fyrirtækin eru upplýst bréflega
um niðurstöður efnagreininga og til-
greint standist áburðartegundir
ekki kröfur um efnainnihald. Sé um
frávik að ræða er fyrirtækjunum til-
kynnt að Matvælastofnun hyggist
afskrá viðkomandi áburð. Fyr-
irtækin fá 10 virka daga til að and-
mæla og að leggja fram eigin gögn í
málinu samkvæmt stjórnsýslulög-
um. Sé niðurstaðan sú að afskrá
skuli áburð er fyrirtækinu tilkynnt
það með formlegu bréfi og því jafn-
framt bent á kæruheimild til sjávar-
útvegs- og landbúnaðarráðuneytis.
Við afskráningu áburðar leggur
Matvælastofnun sölubann á hann og
bannar dreifingu hans til notenda
uns staðfest hefur verið með efna-
greiningu að hann standist kröfur.
Gripið er til þessarar aðgerðar við
næsta innflutning áburðar.
Matvælastofnun hugðist birta á
heimasíðu sinni niðurstöður áburð-
areftirlits ársins 2007 og gera það
að meginreglu í framtíðinni. Þessi
ætlan var kærð til sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðuneytis sem gaf út
úrskurð í febrúar 2008 um að ekki
væri lagaheimild til slíkrar birt-
ingar. Við setningu nýrra mat-
vælalaga 2009 var ráðherra heimilað
að setja reglur um birtingu nið-
urstaðna áburðareftirlits. Í kjöfarið
var sett reglugerð sem heimilaði
birtingu niðurstaðna í ársskýrslu
sem gefin yrði út fyrir lok hvers árs
og birti stofnunin slíkar skýrslur
fyrir árið 2010 og 2011.
Við eftirlit í fyrra kom í ljós að all-
ur fosfóráburður frá einu fyrirtæki
innihélt meira af kadmíum en leyfi-
legt er samkvæmt íslenskum
reglum. Þessi mörk eru lægri á Ís-
landi en víðast annars staðar, en ís-
lenskur jarðvegur er talinn safna
þessu efni hraðar í sig en aðrar jarð-
vegsgerðir. Flest Evrópuríki hafa
engin efri mörk á þessu efni.
Kadmíum er efni sem fylgir fosfór-
áburði og safnast fyrir í jarðvegi og
getur valdið heilsuvanda sé kadmí-
umríkur fosfór notaður um árabil á
sama land. Við áburðareftirlit und-
anfarin ár hefur kadmíum örsjaldan
mælst yfir leyfðum mörkum og aldr-
ei í sama mæli og nú. Nokkur vandi
var því á höndum hvernig fara ætti
með þetta mál. Hér er um einstakt
tilvik að ræða sem ekki hafði bráða
hættu í för með sér að mati sérfræð-
inga.
Átta Cheeriospakkar á dag
Benda má á að skv. útreikningi
héraðsráðunauts í jarðrækt þyrfti
einstaklingur að borða 6 kg af korni
á dag sem ræktað hefur verið með
umræddum áburði til að fá í sig
meiri kadmíum en ráðlagður dag-
skammtur Alþjóðaheilbrigð-
ismálastofnunarinnar segir til um.
Það samsvarar neyslu á 8 Cheerios-
pökkum á dag. Málið var metið
þannig að ekki væri tilefni til inn-
köllunar á áburðinum. Mat-
vælastofnun hafði ekki lagaheimild
til að tilkynna opinberlega um málið
strax en birti niðurstöðurnar í árs-
skýrslu áburðareftirlits í lok árs
skv. lögum. Eftir sem áður var hér
um alvarlegt tilvik að ræða og miða
aðgerðir að því að hindra innflutn-
ing á kadmíum-menguðum áburði
og uppsöfnun á þungmálmum í jarð-
vegi á Íslandi. Nú hefur verið gefin
út ný reglugerð af sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðuneytinu sem veitir
Matvælastofnun heimild til að birta
niðurstöður áburðareftirlits eins
fljótt og kostur er, standist áburður
ekki kröfur.
Matvælastofnun heldur fræðslu-
fund um eftirlit með áburði í dag
klukkan 15. Nánari upplýsingar má
nálgast á www.mast.is.
Valgeir Bjarnason, sérfræðingur hjá
Matvælastofnun
Eftirlit með áburði og kadmíum
Matvælastofnun
veitt ný heimild
ljósmynd/norden.org
Eftirlit Kadmíum er efni sem fylgir fosfóráburði og safnast fyrir í jarðvegi.