Morgunblaðið - 11.02.2012, Blaðsíða 29

UMRÆÐAN 29Bréf til blaðsins
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. FEBRÚAR 2012
Um þessar mundir
er tekist á um lífeyri,
hagstjórn og verð-
tryggingu fjár-
skuldbindinga á Ís-
landi. Þörf er á þessari
umræðu.
Verðtryggð grein
Ragnars
Önundarsonar
Þann 8. febrúar sl.
birti Morgunblaðið
grein eftir Ragnar Önundarson við-
skiptafræðing sem fjallaði m.a. um
popúlisma. Þetta er í fyrsta sinn sem
greinarhöfundur sér ástæðu til að
svara Ragnari Önundarsyni. Gagn-
rýni er öllum holl rétt eins og lýsi
þrátt fyrir óbragðið.
Hagstjórn, krónan og
verðtryggingin
Um árabil hefur tíðkast að Íbúða-
lánasjóður (ILS) láni verðtryggð
íbúðalán. Lífeyrissjóðir fjárfesta í
skuldabréfum af þessum toga sem
gefin eru út í tengslum við lánveit-
ingar þessa opinbera ríkisbanka sem
og annarra banka. Meginástæðan
fyrir áhuga lífeyrissjóða á þessum
bréfum er að þessir pappírar teljast
bera litla áhættu eða enga. En hver
ber þá áhættuna á hinum endanum,
enda heimurinn ekki áhættulaus
með öllu?
Bendir Ragnar réttilega á í grein
sinni að vegna þessara lána, þ.e.
verðtryggðra lána, getur ein-
staklingur keypt fremur þriggja
herbergja íbúð en tveggja þar sem
greiðslubyrðin er lægri en af óverð-
tryggðum lánum þar sem vextirnir
geta orðið afar háir.
Hvers vegna geta vextir af óverð-
tryggðum lánum orðið svo háir? Það
er vegna þess að í verðbólguskoti
ber Seðlabanka Íslands (SÍ) lögum
samkvæmt að stíga á bremsurnar og
hækka vexti. SÍ ber skylda til þess
að halda 12 mánaða verðlagsbreyt-
ingum, samkvæmt vísitölu neyslu-
verðs, í 2,5% með 1,5% vikmörkum
skv. lögum nr. 36/2001 um bankann
sjálfan.
Því gerist það að áhættuleysi líf-
eyrissjóðanna er varpað yfir á lán-
takendur sem hafa safnað saman
fjármunum sínum, t.a.m. barnafólk
með tveggja herbergja íbúð og fá-
einar krónur í eigin fé
og verðtryggt lán. Eig-
ið féð er svo étið upp og
rúmlega það í áhættu
þeirra til tryggingar
áhættuleysi sjóðanna.
Heimurinn er því
greinilega ekki alls-
kostar áhættulaus.
SPRON og ólögmæt
verðtrygging
Hverjir lánuðu
SPRON þegar SÍ
reyndi að hækka vexti
og var kominn að því að
ná tökum á verðlaginu árið 2006?
Var það ekki ÍLS sem hafði þar að
baki lífeyrissjóði landsins í verð-
tryggðum skuldabréfum? Var það
ekki fyrrverandi efnahags- og við-
skiptaráðherra sem gaf lögfræðiálit
sitt til þess á sínum tíma að koma
þessu fjármagni í „vinnu“ með rík-
isábyrgð? Barst drifkrafturinn ekki
frá vélasamstæðunni, um drifskaftið
og út í hjólin í þeirri aðgerð þegar
stigið var í botn?
Ekki er að undra að vextir SÍ
hækkuðu og að Einar Oddi Krist-
jánssyni heitnum, þingmanni, hafi
orðið eðlilega heitt í hamsi í um-
ræðum á Alþingi haustið 2006 við
fjárlagagerðina fyrir árið 2007.
Hann bar skynbragð á hvaða villa
þetta var.
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn og
peningastefnan á Íslandi
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn (AGS)
lagði ríka áherslu á að gætt yrði að
fjármálastöðugleika þegar breyt-
ingar á vaxtalögum komu til og ný
peningamálastefna SÍ tók við fast-
vaxtastefnunni. Með nýjum vaxta-
lögum nr. 38/2001 var verðtrygging
takmörkuð til að tryggja að pen-
ingastefna SÍ læki ekki.
Allt kom fyrir ekki. SPRON og
fjölmargir fleiri lánuðu ólögmæt
gengistryggð lán, sendu falsaðar
skýrslur til SÍ um efnahag sinn og
skekktu allt stórgreiðslukerfi lands-
ins. Samkvæmt lögum um SÍ kemur
skýrt fram að bankanum bar að
halda verðlagi innan framan-
greindra vikmarka. Þetta olli þenslu.
Hefði meirihluti lánasafns bank-
anna og ÍLS verið byggður á óverð-
tryggðum skuldabréfum í krónum
hefði fólk í hærra vaxtastigi ekki far-
ið úr tveggja herbergja íbúð í allt að
tveggja hæða einbýlishús, nýjan bíl
og fellihýsi. Þannig hefðu stjórntæki
SÍ virkað betur og áhrif stýrivaxta-
hækkana miðlast greiðar um hag-
kerfið. Fulltrúar SÍ kvörtuðu ein-
mitt sáran undan þessu á árunum
fyrir hrun.
Verðtrygging eða ekki
verðtrygging
Verðtrygging þarf ekki að vera al-
slæmur kostur. Hins vegar er sú
verðtryggða fjármálaafurð, sem nú
er almennt í boði, bæði einhæf og
stórhættuleg íslensku sjálfstæði,
sjálfstæðum gjaldmiðli þjóðarinnar
og hagkerfinu í heild.
Núverandi fyrirkomulag ógnar
fjármálastöðugleika að óbreyttu.
Bankakerfið batnar
Kostir til verðtryggingar fyrir
fagfjárfesta ættu að verða fjöl-
breyttir sem og óverðtryggðir kost-
ir. Bankar virðast vera að auka kost-
ina í þessu efni um þessar mundir.
Því framtaki bankakerfisins ber að
fagna sérstaklega enda starfar þar
oftar en ekki gott og vel meinandi
fólk sem vill bæta ástandið. Þetta er
ungt fólk sem þekkir vel stöðu sinn-
ar kynslóðar og er tilbúið að bregð-
ast við með nýjum vörum sem virka
betur.
Því má hins vegar ekki gleyma að
varast ber að neytendur taki verð-
tryggð lán án ítarlegrar kynningar
eða jafnvel námskeiðs. Almenn verð-
trygging slævir peningastjórn á Ís-
landi og gefur lántakanda ranga
mynd af raunverulegri greiðslugetu
hans til lengri tíma. Á þá villu benti
Ragnar í grein sinni. Helst ætti því
að afnema verðtryggingu af neyt-
endalánum. Þar virðist okkur Ragn-
ar greina á.
Verða fulltrúar atvinnulífsins,
sem kalla eftir evru í dag og hafa
einnig stuðlað að þenslu síðustu ára,
að átta sig á ábyrgð sinni gagnvart
fólkinu í landinu og komandi kyn-
slóðum. Breytinga er þörf án evru.
Verðtrygging lífeyrissjóða
er áhætta unga fólksins
Eftir Svein Óskar
Sigurðsson »Núverandi fyr-
irkomulag ógnar
fjármálastöðugleika að
óbreyttu.
Sveinn Óskar
Sigurðsson
Höfundur er BA í heimspeki og hag-
fræði, viðskiptafræðingur MSc, MBA.
Greinin „Anno 2008“ birtist á blogg-
síðu minni (sgg.blog.is) í nóvember
2008 og við lestur hennar virðist sem
sitjandi stjórn hafi
mistekist að koma
hér á „Nýja Íslandi“
eins og svo miklar
vonir voru bundnar
við.
Fyrst skal nefna
það sem gert hefur
verið: Fjár-
málakerfið er á fullu
við að græða og sést
ekki fyrir í innheimtuaðferðum, fjöl-
skyldum sundrað og fólki hent út á
götu samkvæmt hörðustu lagakrók-
um. Verslunarfyrirtækjum hefur verið
reddað með afskriftum skulda og nið-
urfellingum á kröfum. Sama gildir um
tryggingafélög og útgerðarfélög að
ógleymdum sparisjóðum.
Það sem ekki hefur verið gert: Ekki
hefur verið snert við verðbótaþætti
húsnæðislána sem þó er meginvandi
húsnæðiskaupenda, sérstaklega ungs
fólks, og fjárhagsvandi fjölmargra
heimila af völdum hrunsins er ennþá
óleystur. Ekki hefur verið gert nóg til
að skapa fyrirtækjum eðlilegt rekstr-
arumhverfi með lánafyrirgreiðslu og
hæfilegum sköttum. Fólksflutningar
úr landi eru óviðunandi, það er örugg-
lega hægt að finna því fólki atvinnu ef
rétt er að málum staðið.
Hvað er til ráða? Ríkisstjórnin ræð-
ur ekki við vandann, enda ósamstæð
og hefur ekki lausnir sem okkur al-
menningi finnst trúverðugar. Finna
þarf einstaklinga sem eru hæfir til að
taka að sér stjórn landsins og eru
óspilltir af pólitískum tengslum. Ég
sem leikmaður hef ekki næga þekk-
ingu eða yfirsýn yfir vandann og þar af
leiðandi vísa ég til þeirra sem hafa vit
á og búa yfir lausnum að setja þær
fram.
svavargg@hotmail.com
SVAVAR GUÐNI
GUNNARSSON,
eldri borgari og frístundamálari.
Hvað er til ráða?
Frá Svavari Guðna Gunnarssyni
Svavar Guðni
Gunnarsson
gisting.dk
499 20 40 (Íslenskur sími) 32 55 20 44 (Danskur sími)
Herbergi frá Dkk 300 Íbúðir frá Dkk 900
Kaupmannahöfn
NÝLEGIR
GÆÐABÍLAR
Á GÓÐU VERÐI
MM Pajero Instyle
3,2, Árgerð 2008, dísel,
sjálfsk. Ekinn 69.500 km
Ásett verð:
6.490.000,-
Land Cruiser GX
Árgerð 2008, dísel,
sjálfsk. Ekinn 82.000 km
Ásett verð:
6.550.000,-
Mercedes-Benz
ML500 Árgerð 2006, bensín,
sjálfsk. Ekinn 104.000 km
Ásett verð:
4.990.000,-
3,0 TDi S-line, Árgerð 2007, dísel,
sjálfsk. Ekinn 89.000 km
Ásett verð:
7.490.000,-
Audi Q7
Audi A6 2.0 TDi S-Line
Árgerð 2008, dísel,
sjálfsk. Ekinn 65.000 km
Ásett verð:
4.490.000,-
Ríkulega búinn bíll. 20” álfelgur, 7 manna útfærsla, sportsæti
með leðri og alcantara, rafmagn í framsætum, loftpúðafjöð-
run, lykillaust aðgengi og ræsing, glerþak, aftengjanlegur
dráttarkrókur, rafmagnsopnun og lokun á afturhlera, nálgu-
narvarar í stuðurum og bakkmyndavél, bluetooth símkerfi,
S-line sportpakki og útlitspakki og margt fleira.
OPIÐ HÚS
Kaplaskjólsvegur 69 - Reykjavík
Sérlega fallegt og vel um gengið 157,3 fm raðhús með fjórum
svefnherbergjum, stórri óvenju bjartri stofu og stórum friðsælum
suðursólpalli. Ákveðin sala. Ásett verð er 44,9 millj.
Opið hús verður laugardaginn 11. febrúar milli kl. 11:00 og 14:00.
Arngunnur og Ægir taka þá á móti gestum og sýna þeim húsið.