Morgunblaðið - 05.03.2012, Blaðsíða 16
16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 5. MARS 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Viðtal íSunnu-dagsmogg-
anum um helgina
við Bent Jensen
var afar fróðlegt.
Jensen er danskur
sagnfræðingur og
einn af helstu sérfræðingum
Dana í sögu Sovétríkjanna
sálugu og tengslum danskra
vinstrimanna þangað austur
yfir. Hann er nú að leggja
lokahönd á viðamikla bók um
þetta efni og eru viðbrögð
sumra danskra kommúnista
við þeim bókarskrifum kunn-
ugleg. Þeir halda því fram að
honum sé ekki treystandi til
að segja rétt frá um verk
danskra vinstrimanna og
tengsl þeirra við Sovétríkin,
en svipuð sjónarmið hafa ver-
ið uppi hjá ýmsum vinstri-
mönnum hér á landi vegna
bóka um íslenska vinstrimenn
sem komið hafa út á liðnum
misserum.
Í þeim bókum hafa komið
fram upplýsingar um ótrú-
lega náin tengsl ákveðinna ís-
lenskra vinstrimanna við
kommúnistaflokkinn í Sov-
étríkjunum og jafnvel um
bein fyrirmæli sem hann hafi
gefið þessum fulltrúum sínum
hér á landi. Svipaða sögu er
að segja um vinstrimenn í
Danmörku, sem voru einnig í
miklum tengslum og hlýddu
skipunum yfirboðara sinna í
Moskvu.
Fleira er líkt með skyldum.
Jensen segir frá því að þó að
formleg tengsl hafi ekki verið
til staðar við Sósíalíska
vinstriflokkinn, sem varð til
upp úr Danska komm-
únistaflokknum, hafi Sov-
étríkin áfram verið ákveðin
fyrirmynd þó að ófullkomin
væri og að Bandaríkin hafi
verið álitin óvinurinn. Komm-
únistar hafi haft óbein áhrif í
flokknum og Gert Petersen,
sem var blaða-
maður og svo
þingmaður flokks-
ins og formaður
um áratugaskeið,
sagði árið 1987,
skömmu fyrir fall
Sovétríkjanna, að
Lenín hefði verið mikilhæfur
leiðtogi sem margt mætti
læra af.
Tíu árum síðar sagði einn af
núverandi þingmönnum Sam-
fylkingarinnar efnislega það
sama í viðtali í Vikublaðinu.
Þar var Lúðvík Geirsson, þá
formaður Blaðamannafélags-
ins, spurður hvaða stjórn-
málamanni lífs eða liðnum
hann hefði mest álit á og svar-
aði: „Lenín hefur alltaf verið í
uppáhaldi hjá mér. Hann var
traustur foringi.“
Hér á landi líkt og í Dan-
mörku og víðar hafa upplýs-
ingar um mikil og náin tengsl
vinstri manna við Sovétríkin
ekki komið upp á yfirborðið
fyrr en á allra síðustu árum.
Ætla má að enn séu ekki öll
kurl komin til grafar í þeim
efnum og verða sennilega
aldrei. Mikilvægt er að þessi
saga verði rannsökuð áfram
þó að ýmsum sé það þvert um
geð og telji af einhverjum
ástæðum að þessi hluti sög-
unnar sé sá eini sem ekki eigi
að rannsaka.
Krafa um rannsóknir á
þessum hluta Íslandssög-
unnar og sögu annarra Vest-
urlanda er ekki krafa um rétt-
arhöld yfir þeim sem stóðu
röngum megin og studdu ógn-
arstjórnina í Sovétríkjunum
beint eða óbeint. En tillits-
semi við þá má ekki heldur
ganga svo langt að aðrir fái
ekki rétta mynd af því sem
hér gerðist í raun og veru og
hvernig reynt var að grafa
undan því þjóðskipulagi sem
langflestir Íslendingar
studdu og styðja enn.
Mikilvægt er að
rannsaka áfram
tengsl vinstrimanna
á Vesturlöndum við
Sovétríkin}
Margt líkt með skyldum
Kosningarnar íþessu landi
eru eins og gam-
anleikrit. Þeir eru
allir að leika svo
hvers vegna ætti
ég að taka þátt?“
Þessari skoðun lýsti ung kona
í Íran á þingkosningunum
sem fram fóru þar í landi á
föstudag. Engin ástæða er til
að efast um réttmæti þessara
orða, enda dettur engum í
hug að kosningar í Íran end-
urspegli vilja írönsku þjóð-
arinnar.
Forsetakosningarnar sem
fram fóru í Rúss-
landi í gær eru að
ýmsu leyti svip-
aðar þó að margt
skilji einnig á
milli. Þar vissu
allir fyrirfram,
líkt og í Íran, hver úrslitin
yrðu og kosningabaráttan
hefur minnt á löngu skrifað
og vel æft leikrit.
Niðurstaðan er sú að sitj-
andi valdhafar sitja áfram í
þeim sætum sem þeir velja
sér og tryggja þannig, að eig-
in sögn, stöðugleikann í þess-
um ríkjum.
Kosningarnar í Íran
og í Rússlandi hljóta
að vekja almenning
til umhugsunar}
Kosningaleikrit víða um heim F
yrst voru strákarnir leiddir eins og
sauðir til slátrunar. Þeirra á með-
al var undirritaður. Það voru eng-
ar klukkur. Bara fimmtán tafl-
borð með strípuðum taflmönnum
og heimsmeistari kvenna, Hou Yifan. Hún ætl-
ar ekki að láta sér verða kalt á Íslandi og var í
rauðri dúnúlpu allan tímann.
Það var eftirtektarvert að Yifan tefldi ólíka
byrjun á hverju borði, staldraði aldrei lengi við
og þegar hún nálgaðist muldraði maður á
virðulegum aldri við hliðina á mér: „Mér líst
sannast sagna ekkert á blikuna.“
Það er áberandi að stórmeistarar í hópi
kvenna eru óðum að styrkjast. Og auðvitað er
ekkert því til fyrirstöðu að þær nái jafngóðum
árangri og karlarnir, annað en hefð og löggró-
inn vani, eins og skáldið sagði.
Íslendingar þekkja vel Polgar-systur, sem hafa teflt hér
á landi við góðan orðstír. Judit er þeirra sterkust. Hún
varð yngst allra í skáksögunni til að verða stórmeistari ár-
ið 1991, jafnt kvenna og karla, þá aðeins fimmtán ára og
fjögurra mánaða. Og nú er hún á meðal 30 sterkustu skák-
manna í heiminum, reyndar eina konan á listanum yfir þá
100 sterkustu.
En konur eru meira áberandi en áður í skákheiminum
og ekki getur farið hjá því að þær nái árangri til jafns við
karlana – með tíð og tíma. Eftir að strákarnir ásamt und-
irrituðum höfðu tapað öllum skákunum fyrir Yifan í gær,
fyrir utan ungan Norðurlandameistara með Rimaskóla
sem náði jafntefli af miklu harðfylgi, þá tóku
stelpurnar við og velgdu heimsmeistaranum
undir uggum. Og víst er koma heimsmeist-
arans innblástur fyrir þær – það skiptir máli
að eiga svona góða fyrirmynd.
Þær eru auðvitað fleiri í skáksögunni. Fyrsti
heimsmeistari kvenna í skák var Vera Menc-
hik, sem sigraði á heimsmeistaramótinu árið
1927. Þar sem ekki hafði verið komið á fót
áskorendaeinvígjum eins og hjá körlunum, þá
varð hún að tefla jafnmargar skákir og keppi-
nautarnir í hvert skipti sem hún varði titilinn
og það tókst henni það sem eftir lifði ævinnar.
Síðast sigraði hún árið 1939, en svo féllu mótin
niður vegna seinna stríðs og hún lést í
sprengjuárás Þjóðverja á Kent árið 1944.
Nú, tæpum sjötíu árum síðar, er Yifan verð-
ugur arftaki Menchik. Hún sigraði í janúar á
firnasterku skákmóti á Gíbraltar, þar sem taflmennskan
var upp á 2.850 skákstig. Óhætt er að taka undir það með
Össuri Skarphéðinssyni utanríkisráðherra að sennilega er
heimsmet að hafa tekist að fá hana til landsins.
Samt hélt ég að ég ætti möguleika þegar ég hafði náð að
hanga inni í skákinni fram í fertugasta leik. En aðeins
nokkrum leikjum síðar, án þess að ég uggði að mér, var ég
óverjandi mát í tveimur leikjum. Ég hrósaði happi að ná að
gefa skákina í tæka tíð.
„Pabbi, tapaðirðu fyrir frú?“ spurði sonur minn er hon-
um bárust tíðindin. „Já,“ svaraði ég. „Og hvorki í fyrsta né
síðasta skipti er ég hræddur um.“ pebl@mbl.is
Pétur
Blöndal
Pistill
„Tapaðirðu fyrir frú?“
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
Snemma sumars 2011 kostaðiútburður á almennu bréfi 75krónur en eftir gjald-skrárhækkanir er almennt
burðargjald í dag fyrir bréf í einka-
rétti 97 krónur. Hefur Íslandspóstur
nú lagt fram beiðni fyrir Póst- og
fjarskiptastofnun um enn meiri
gjaldskrárhækkun.
„Þetta verð er allt of lágt miðað
við tilkostnað. Einkarétturinn hefur
verið rekinn með tapi síðastliðin þrjú
ár,“ segir Ingimundur Sigurpálsson,
forstjóri Íslandspósts, og bendir á að
sambærilegt bréf í Danmörku kosti
um 180 krónur og í Noregi 214 krón-
ur. „Og er nú Ísland dreifbýlla og
dreifikerfi dýrara í rekstri en t.d. í
Danmörku,“ segir Ingimundur.
Síðastliðin ár hefur Íslands-
póstur þurft að glíma við breytt
rekstrarumhverfi frá því er áður
þekktist. Er það einkum vegna efna-
hagssamdráttar í þjóðfélaginu en
einnig hefur aukning í rafrænni
notkun haft sitt að segja. Mikill sam-
dráttur í bréfamagni auk sívaxandi
rekstrarkostnaðar er meðal þess
sem fyrirtækið stendur frammi fyrir.
Til að tryggja áframhaldandi
stöðugleika í rekstri fyrirtækisins
hafa stjórnendur þess þurft að grípa
til ýmissa úrræða. Má í því samhengi
t.a.m. nefna hækkanir á póstburð-
argjaldi, lokun pósthúsa, breytingar
á dreifikerfi og fækkun starfsfólks.
En frá árinu 2008 fækkaði starfs-
mönnum Íslandspósts, einkum í
dreifikerfi, um nær 200 talsins.
„Við erum víða að gera breyt-
ingar í rekstrinum og höfum gert
undanfarin ár,“ segir Ingimundur en
nýverið var tekin ákvörðun þess efn-
is að loka pósthúsinu í Breiðholti í
hagræðingarskyni. Lokun pósthúss-
ins hefur vakið nokkurt umtal en
útibúi við Dalveg í Kópavogi verður
gert að taka við þjónustunni. Vert er
að geta þess að engar uppsagnir
fylgja þessum breytingum.
Ingimundur bendir á að frá
1998 hefur 20 pósthúsum víðsvegar
um landið verið lokað. Þar af voru
fjögur á höfuðborgarsvæðinu. Að
auki segir Ingimundur Íslandspóst
hafa farið í samstarf með 34 aðilum,
bönkum og sparisjóðum, um póst-
þjónustu á vissum svæðum á lands-
byggðinni.
„Við höfum verið að byggja upp
á kjarnastöðum víðsvegar um land í
þeim tilgangi að geta þjónustað nær-
sveitir frá þeim stöðum. Eftir því
sem við höfum verið að byggja það
upp þá höfum við lokað sumstaðar í
kring og selt eignir,“ segir Ingi-
mundur og bætir við að samþykki
Póst- og fjarskiptastofnunar þurfi að
liggja fyrir til lokunar pósthúsa. „Við
höfum markvisst unnið að því að loka
póstafgreiðslum og að fela okkar
landpóstum, sem eru akandi um
sveitir alla daga, aukin verkefni.“
Búist við frekari samdrætti
Ingimundur segir fátt benda til
þess að samdráttur í póstmagni muni
hætta á næstunni. Aukin rafræn
notkun ásamt yfirlýstri stefnu sveit-
arfélaga, Reykjavíkurborgar og rík-
is, að draga úr bréfanotkun hefur
haft sitt að segja. Er því ljóst að
grípa verður til enn frekari hagræð-
ingaraðgerða og breytinga á gjald-
skrá á næstunni.
Á síðasta ári nam tap af
rekstri Íslandspósts 144 millj-
ónum króna en bréfasendingum
innan einkaréttar fækkaði um
30% frá árinu 2006 til loka árs
2011. Þá er reiknað með
áframhaldandi samdrætti en
áætlað er að bréfamagn
minnki áfram um
16% til ársins
2015.
Horft fram á frekari
hagræðingu í rekstri
Morgunblaðið/Ómar
Bögglar Almennt burðargjald fyrir bréf í einkarétti er 97 krónur en reikna
má með að sú upphæð muni hækka eitthvað á næstunni.
Alls eru nú ellefu pósthús á
höfuðborgarsvæðinu. Sú
ákvörðun að loka pósthúsinu í
Breiðholti hefur vakið athygli
og hafa sjálfstæðisfélögin
m.a. lýst því yfir að ekki sé
útilokað að ákvörðunin verði
kærð. Ingimundur Sig-
urpálsson, forstjóri Íslands-
pósts, kveðst þess fullviss að
pósthúsið við Dalveg muni
sinna þjónustunni á fullnægj-
andi hátt.
„Ástæðan fyrir því að við
erum að loka þarna er einfald-
lega sú að við erum að vinna
að hagræðingu í rekstri
dreifikerfisins,“ segir
Ingimundur og bendir
á að einungis eru
um tveir kílómetrar
á milli pósthússins
í Mjódd og þess á
Dalvegi. Því sé eðli-
legt að ein póst-
afgreiðsla sjái um
svæðið.
Eðlilegt að
sameina
EINUNGIS 2 KM Á MILLI
Ingimundur
Sigurpálsson