Morgunblaðið - 07.05.2012, Blaðsíða 4

BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Söfnuðir landsins þurfa að draga
enn frekar úr starfsemi sinni, verði
sóknargjöldin ekki leiðrétt, og bú-
ast má við fjöldauppsögnum laun-
aðra starfsmanna. Ljóst þykir að
slíkar aðgerðir dugi ekki skuldsett-
um söfnuðum og að við þeim blasi
gjaldþrot.
Kemur þetta fram í niðurstöðum
nefndar sem innanríkisráðherra
skipaði til að meta áhrif niður-
skurðar fjárveitinga á starfsemi
þjóðkirkjunnar og afleiðingar þess
að haldið yrði áfram á þeirri braut.
25% skerðing umfram aðra
Safnaðarstarf hefur orðið fyrir
miklum tekjumissi á undanförnum
árum vegna þess að ríkið hefur tek-
ið til sín sífellt stærri hluta af sókn-
argjöldunum. Kirkjan fær framlög
á fjárlögum, annars vegar til að
standa skil á launagreiðslum til
presta og starfsmanna þjóðkirkj-
unnar og hins vegar af sóknargjöld-
um.
Skýrsla nefndarinnar fjallar um
sóknargjöldin sem eru í raun fé-
lagsgjöld safnaðarmeðlima til
kirkna sinna. Þau voru umreiknuð í
tiltekið hlutfall tekjuskatts þegar
staðgreiðslan var tekin upp og
runnu þannig inn í skattkerfið. Rík-
ið hefur síðan tekið hluta þeirra til
sín og réttlætt sem þóknun fyrir
innheimtu. Sóknargjöldin hafa þó
verið framreiknuð miðað við verð-
lag.
Eftir bankahrunið hjó ríkið veru-
lega í sóknargjöldin og hefur nú
drjúgar tekjur af þeim. Kirkjan
undirgekkst það að taka á sig byrð-
ar, eins og aðrir sem taka fé af fjár-
lögum. Skerðing sóknargjaldanna
hefur hins vegar orðið mun meiri en
til annarra vegna þess að þau hafa
verið miðuð við ákveðna krónutölu
og ekki tekið verðlagshækkunum. Í
skýrslu nefndar innanríkisráðherra
kemur fram að tekjur af sóknar-
gjöldunum hafi af þessum sökum
lækkað um nálægt 25% umfram
fjárveitingar til annarra.
Skerðingin hefur haft þau áhrif
að meirihluti sókna nær ekki end-
um saman þótt ráðist hafi verið í
margvíslega hagræðingu.
Aðstæður sókna eru afar mis-
munandi. Fjölmennari sóknir hafa
haldið úti öflugu starfi með laun-
uðum starfsmönnum en minna er
umleikis í fámennari sóknum. Þá
skulda sumar sóknir vegna bygg-
ingar kirkna eða safnaðarheimila.
Nefndin fékk þó alls staðar sömu
lýsingar á viðbrögðum. Eignum er
ekki haldið við, laun eru lækkuð og
starfsmönnum sagt upp, helgihald
er dregið saman, æskulýðs- og
eldriborgarastarfi hætt, kórar eru
leystir upp og allt menningarstarf
ýmist skorið niður við trog eða því
beinlínis hætt. Kærleiksþjónusta,
svo sem heimsóknir til aldraðra og
sjúkra, er dregin saman eða hætt.
Nefndin dregur þá ályktun „að
grunnstoðir í starfsemi safnaða
þjóðkirkjunnar séu að hruni komn-
ar“.
Kirkjan verður lömuð
Enn dekkri mynd blasir við ef
hugsað er til þess að skerðing sókn-
argjalda haldi áfram eða verði við-
varandi. Fjöldauppsagnir blasa við
og þjónusta verður dregin enn frek-
ar saman. Lista- og menningar-
starfsemi verður hætt sem og kær-
leiksþjónustu og sálgæslu sem ekki
er beinlínis á vegum prestanna
sjálfra og hjálparstarf safnaðanna
leggst af. Ekki dugar það öllum.
Fjöldi skuldugra sókna verður
gjaldþrota eða þarf að gera nauða-
samninga sem lamar starfsemi
þeirra. Aðrar hafa ekki fjármuni til
annars en að greiða af skuldum.
Þriðji hópurinn getur aðeins haldið
úti lágmarks helgihaldi og þeirri
boðun og fræðslu sem prestarnir
sjálfir geta komist yfir. Engin sókn
mun geta sinnt annarri grunnþjón-
ustu kirkjunnar. „Þá eru megin-
stoðir kirkjustarfsins fallnar og
kirkjan lömuð,“ segir nefndin.
Morgunblaðið/Eggert
Fermingarbörn Söfnuðir kirkjunnar hafa kostað margvíslegt starf með tekjum af sóknargjöldum, auk viðhalds og reksturs kirkna og safnaðarheimila.
Stoðir kirkjustarfs falla
 Ríkið tekur til sín sífellt stærri hluta sóknargjalda  Sóknir neyðast til að
draga saman eða hætta þjónustu  Stefnir í gjaldþrot eða nauðasamninga
4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 7. MAÍ 2012
–– Meira fyrir lesendur
PANTAÐU AUGLÝSINGAPLÁSS
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105
kata@mbl.is
Morgunblaðið
gefur út glæsilegt
sérblað um
Heimili og hönnun
föstudaginn
11. maí
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, mánudaginn 7. maí.
Í blaðinu verða kynntir
geysimargir möguleikar og
sniðugar lausnir fyrir heimilin.
Skoðuð verða húsgögn í stofu,
hjónaherbergi, barnaherbergi og
innréttingar bæði í eldhús og bað.
Heimili & hönnun
SÉ
RB
LA
Ð
„Við reynum að
halda hefð-
bundnum mess-
um en drögum úr
öðru eins og
mögulegt er,“
segir Bjarni Kr.
Grímsson, for-
maður safn-
aðarnefndar
Grafarvogs-
sóknar sem er
stærsti söfnuður innan þjóðkirkj-
unnar. Hann segir að ekki hafi verið
ráðið í stöðu djákna sem losnaði á
síðasta ári og kórastarf mjög dregið
saman. Þá hafi verið dregið úr starfi
meðal eldri borgara, barna- og ung-
linga og líknandi starfi. Á móti kem-
ur að prestarnir hafa tekið á sig
meira starf. „Við höfum ekki efni á
meiru,“ segir Bjarni.
Þótt tekist hafi að draga úr út-
gjöldum um 9-10 milljónir á síðasta
ári tókst ekki að halda rekstrinum
hallalausum því fjármagnskostnaður
jókst á móti. Grafarvogssókn skuld-
ar um 600 milljónir vegna byggingar
kirkjunnar, þar af eru 150 milljóna
kr. verðtrygging sem bæst hefur við
frá bankahruni.
Dregið úr
öllu sem
mögulegt er
 Halli á rekstri
þrátt fyrir sparnað
Bjarni Kr.
Grímsson
„Ég setti niður
þessa nefnd til að
kortleggja stöð-
una. Nefndin hef-
ur unnið mjög vel
og meðal annars
skilað mér
áfangaskýrslu
sem varð til þess
að fjárveitingar-
valdið ákvað að
rétta hlut kirkj-
unnar enda voru færð rök fyrir því
að skerðingin hefði verið umfram
það sem lögin í reynd höfðu kveðið á
um,“ segir Ögmundur Jónasson inn-
anríkisráðherra.
Hann segir að niðurstöðurnar
verði teknar til skoðunar í ráðuneyt-
inu og væntanlega einnig í þinginu.
Hann treystir sér þó ekki til að gefa
söfnuðunum fyrirheit um úrlausn
mála.
Málið verður
skoðað í
ráðuneytinu
Ögmundur
Jónasson
Nefnd innanríkisráðherra kemur
ekki með beinar tillögur til lausn-
ar. Hún lætur það hins vegar
koma fram í áliti sínu að með því
að hækka sóknargjöldin úr 701
krónu á mann á ári upp í 852 kr.
væru sóknunum bættir upp lið-
lega tveir þriðju hlutar þeirrar
skerðingar sem þeir sættu um-
fram aðra. Síðan yrði unnt að
bæta það sem upp á vantaði á
árinu 2014.
Þegar þeim árangri væri náð
yrði þess gætt að hækkanir fjár-
heimilda sem aðrir nytu kæmu
einnig til hækkunar á sóknar-
gjaldatekjum.
Í skýrslu nefndarinnar kemur
fram að sú skerðing sem sókn-
irnar hafa fengið umfram aðra
nemi samtals um tveimur millj-
öðrum á fjórum árum. Tekið er
fram að engar kröfur séu gerðar
um bætur vegna þess.
Söfnuðirnir fái stærri hluta
HAFA TEKIÐ TVO MILLJARÐA AF TEKJUM SÓKNANNA
„Fólk kom ákveðið í að kaupa, það
var ekkert minna í körfunum í dag
en í gær,“ segir Halldór Ó. Sigurðs-
son, framkvæmdastjóri Bauhaus, en
stöðugur straumur var alla helgina í
verslunina sem opnuð var í Grafar-
holti í Reykjavík að morgni laug-
ardags.
Talið er að á milli sjö og átta þús-
und manns hafi komið í verslunina á
opnunardaginn og því augljóst að
eitthvað á annan tug þúsunda við-
skiptavina hefur komið þangað inn
um helgina. Aðsóknin hefur því verið
meiri en þegar tískuvöruverslunin
Lindex var opnuð í Smáralind sl.
haust en þá komu liðlega tíu þúsund
viðskiptavinir fyrstu þrjá dagana og
tæmdu hillurnar. Var það talin ein
fjölmennasta verslunaropnun hér á
landi.
Ein fjölsóttasta opnun versl-
unar hér á landi til þessa
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Opnun Fjölmenni var við opnun verslunar Bauhaus og grillin ruku út.
 Yfir tíu þúsund
sóttu Bauhaus heim