Alþýðublaðið - 22.11.1919, Síða 1

Alþýðublaðið
Gefið ut af Alþýðuílokknum.
1919
€r þa9 heppilegl.
Það er sagt frá því hér í blað-
inu um daginn, að maður sem
Huðnaundur heitir og hefir laun
af bænum, fyrir að hafa eftirlit
nieð eldfærum, hafi haft að aðal-
^tarfi að „agitera" fyrir auðvaldið.
^Maður þessi gekk hús úr húsi og
-ézt vera að líta á eldfæri, en er-
^ndið var að hrósa frambjóðendum
^uðvaldsins.
Þetta hefir nú mörgum þótt
ðart, já, ótækt, og það er það
tíka.
En þó er sumt annað þessu líkt
«nn verra.
Hvernig þykir mönnum til dæm-
is Það, að Einar Arnórsson, sem
nú er genginn á mála hjá auð-
valdinu, skuli nú taka árlega 6000
eftirlaun úr landssjóði?
Hér á landi hefir verið og er
enn þá, mikil andúð móti eftir-
launum embættismanna. Þessi and-
nð á sér tvær orsakir. í fyrsta
Ja£i þá eðlilegu orsök, að almenn-
jngi sem lifað hefir við sultarkjör,
ðefir gramist þegar þeir hafa séð,
nð menn á bezta aldri lögðu nið-
Ur embætti sín „sökum heilsu-
°rests“, til þess að fara að „spekú-
iera“ eitthvað fyrir sjálfan sig, og
tóku svo eftirlaun úr landssjóði
eftir því sem lög stóðu framast tii.
Hin orsökin til andúðarinnar er
«ú, að pólitískir lýðskrumarar, sem
sökum andlegs innantómleiks voru
i vandræðum með, hvað þeir ættu
nú að bera á borð fyrir fólkið, á-
litu eftirlaunamálið vera heppilegt
«1 Þess að „slá sér upp á“ og
úafa það engu síður verið em-
bsettismenn, sem þetta hafa gert,
d. Magnús Pétursson þingmað-
Ur Strandam., (hann var skamm-
aður fyrir það í dulmerktri grein
i ísafold, veturinn 1914—15, sem
nrun hafa verið eftir Indriða Ein-
arsson).
^að er sanngjarnt, að hver mað-
Ur fái nóg til þess að lifa af
•SBBmilegu lífi, þó hann verði að
Laugardaginn 22. nóvember
láta af starfi sínu sökum heilsu-
brests, og ekki síður embættis-
menn en aðrir, eins og líka það
er sjálfsagt, að sá maður, sem
unnið hefir starf sitt vel og dyggi-
lega, megi lifa elliárin i ró og
friði, án þess að hann missi laun
sín. En þetta á jafnt við um
verkamanninn sem embættismann-
inn, þó byrjunin sé gerð á em-
bættismönnum og ekkert sé á
móti því að svo sé. En eftirlaun-
um þarí að vera þannig fyrir kom-
ið, að ekki sé hægt að misbrúka
þau, og mun öllum heiðariegum
embættismönnum vafalaust áhuga-
mál, að slíkt fyrirkomulag kom-
ist á.
En viðvíkjandi eftirlaunum ráð-
herra, þá er sanngjarnt að þeir
fái eftirlaun, þangað til þeir kom-
ast í jafngóða stöðu og þeir höfðu
áður. Það er líka sanngjarnt, að
gamlir menn, sem látið hafa af
atvinnu sinni, verzlun, útvegi eða
hvað það nú er, fái eftirlaun (nema
þeir séu ríkir).
En það er með öllu ófært að
láta menn á bezta aldri, sem eru
í góðri stöðu, fá árlega úr lands-
sjóðnum fram undir helmingi meira
en það, sem þjóðin álítur sæmi-
legt að bjóða þjóðskáldinu Matt-
híasi Jochumssyni, þó tilviljun hafi
kastað honum upp í ráðherrasess.
Einar Arnórsson varð ráðherra af
tilviljun og sat í því embætti frá
um vorið 1915 þar til í desember
1916, og það mun vera einsdæmi
í veraldarsögunni að nokkur ráð-
herra hafi setið með jafnlitlu fylgi.
Orsökin til þess að Einar varð
ráðherra, var sú, svo sem kunn-
ugt er, að Sigurður Eggeiz sem
þá var ráðherra neitaði að láta
konung staðfesta stjórnarskrána,
nema með fyrirvara þeim, er
þingið hafði samþykt. En kongur
neitaði fyrirvaranum. Leist þá
Dönum illa á samkomulagið, því
22. tölubl.
þeir voru svo fáfróðir að halda að
íslenzkir þingmenn stæðu við orð
sín! Sveinn Björnsson og Einar
Arnórsson, sem ásamt G. Hanness.
próf. voru kvaddir á konungsfund,
héldu báðir að konungur ætlaði
að gera sig að ráðherra, og átu
með góðri lyst fyrirvarann ofan
í sig.
Það er sagt að kongi hafi litist
betur á hið brosmilda andlit Sveins,
en á gula andlitið, og ætlað að
gera Svein að ráðherra, en af sér-
stökum ástæðum var þeirri ákvörð-
un breytt þegar þeir voru komn-
ir heim til íslands, og Einar varð
því ráðherra. Ekki hafði hann nema
4 eða 5 fylgismenn í þinginu (einn
þeirra, Karl Finnbogason, fældi
hann frá sér með strákskap sín-
um). En Heimastjórnarflokkurinn
sem frá upphafi hafði verið á móti
„fyrirvaranum" lét það gott heita
að Einar lafði í ráðherratigninni
þar til kosningar færu fram.
En þær urðu haustið 1916, og
þing kom saman þá fyrrapart
vetrar. Þá gat Einar ekki setið
iengur með sína fjóra íylgismenn.
En þó ráðherrum væri þá fjölgað
svo þeir væru framvegis þrír, þá
datt engum í hug að Einar yrði
ráðherra áfram, nema Einari
sjálfum.
Mest af ráðherrastarfi Einars
hafði gengið út á það að reyna að
koma Birni Kristjánssyni frá Lands-
bankanum, en það tókst ekki,
eins og menn vita, því þar hitti
skrattinn ömmu sína.
Er það nú nokkuð vit að láta
þennan mann, Einar Arnórsson,
sem er á bezta aldri, fá 6000
krónur á ári úr landssjóðnum af
því tilviljunin henti honum upp í
ráðherrastól, eins og ígulkeri upp
í flæðarmál. Manni, sem fær nú
meira en ráðherralaun fyrir að
segja alþýðunni sannleikann i
Morgunblaðinu.
Haflð þér reykt Teofani?