Helgafell - 01.05.1945, Qupperneq 28

24
HELGAFELL
ætti hann aS vinna eitt til tvö ár í
skrifstofum einhverrar vandaðrar al-
fræðibókar, helzt á Norðurlöndum, og
kynnast þar starfstilhögun og vinnu-
brögðum öllum. Síðan yrði sami maS-
ur að kynna sér til samanburðar starfs-
aðferSir viS nokkrar aðrar vandaðar
alfræðibækur, bæði í Skandínavíu og
annarsstaSar. Slíka menntun tel ég
nauðsynlega þeim manni, sem fela
skal þvílíkt vandaverk sem ritstjórn
stórrar alfræðibókar. Hér tjóar ekki
sú gamla hraSsiglingaraðferS, sem svo
mörgu íslenzku fyrirtæki hefur riSiS á
slig, að „skreppa út og kynna sér“
m.álið, í nokkurra mánaða lystitúr. —
Samtímis því sem þessi væntanlegi aS-
alritstjóri dveldi utanlands, mætti og
ætti að vinna að undirbúningi ritsins
heima fyrir. Hér er svo þýSingarmiliið
menningartœþi um a S rœSa, aS
sjálfsagt er aS hefjast um þa<$ handa
sem fyrst. Mér þykir hins vegar ekki
líklegt, að sœmileg útgáfa íslenzkrar
alfræðibókar geti orSið gróðafyrirtæki,
enda er slíkt aukaatriSi, þegar þvílíkt
þjóSmenningarmál á í hlut. RíkiS á að
sjálfsögðu að hlaupa hér undir bagga.
Líklega færi bezt á því, að verkiS væri
unnið á vegum MenntamálaráSs, en
í nánu samstarfi við Háskólann og
samræmt að svo miklu leyti sem unnt
er starfinu við fyrirhugaða íslenzk-ís-
lenzka orðabók og íslandslýsingu. —
Hugsanlegt er (ég hef ekki enn mynd-
aS mér sjálfstæða skoðun um þaS), aS
réttast væri aS semja fyrst alfræðibók,
er tæki aðeins til íslenzks efnis og nota
mætti í bili sem viðauka við útlend al-
fræðirit. Slíkt rit yrði aðeins fá bindi,
og mætti síðar fella það inn í stærri,
almenna alfræðibók, er ég tel, að verði
að vera töluvert stærri en hið fyrirhug-
aða fræðirit Fjölsvinnsútgáfunnar, ef
hún á aS geta orðið ígildi sæmilegrar
útlendrar alfræðibókar.
LOKAORÐ.
Ég skal að lokum fúslega játa, aS
mér er lítil ánægja aS því að skrifa
þessa grein. Eins og ég áður nefndi,
þekki ég aSalritstjóra hinnar fyrirhug-
uðu alfræðibókar aS góðu einu og hef
ekki ástæðu til að halda, að honurn né
öðrum, sem beitt hafa sér fyrir út-
gáfunni, hafi gengið annað en gott eitt
til. Þeir eiga því þakkir skilið fyrir aS
hafa komið skriði á þýSingarmikið
menningarmál. — En ég hef þó talið
það skyldu mína, að láta í ljós álit mitt
á þessu alfræSibókarmáli. Vi8 höfum
eþ)ii efni á því að sólunda starfsþröft-
um íslenzþra menntamanna í óvand-
aða alfrœðibók, og fróðleiþsfýsn Is-
lendinga, sem hvetja mun marga til
þaupa á íslenzþri alfrœðibóþ, er of
góður gripur til þess að hann megi mis-
nota. Eg hef líka orðið þess var, síðan
ég kom heim, að ýmsum hugsandi
mönnum lízt ekki meir en svo á þetta
alíræðibókarfyrirtæki, en það er nú
einu sinni svo á voru landi Islandi,
að hér virðast allir öllum bundnir, og
er þá margt látið róa sem miður skyldi.
Einhverntíma hefði mér þótt þaS
furðuleg fyrirsögn, að ég ætti eftir að
kvarta yfir ofhraSa í framkvæmd ís-
lenzks menningarmáls. Oftast hefur
mér fundizt meiri ástæða til umkvart-
ana yfir seinlæti og slóSaskap í með-
ferð slíkra mála, og oft hefur mig lang-
að til að hvísla: HraSar, hraðar far ! í
eyru sumra manna. En enginn veit sín
örlög fyrir. Þeim, sem standa að al-
fræðibók Fjölsvinnsútgáfunnar og
þeim, sem hafa í hyggju að styrkja
þaS fyrirtæki með skuldbindingu um
kaup á öllu ritinu, get ég ekki gefið
betra heilræði að lokum en hina gömlu
kínversku kveðju: Man-man dí dstó!
Hægan, hægan far!
Sigurður Þórarinsson.