Helgafell - 01.05.1953, Blaðsíða 44
42
HELGAFELL
rúma meira en aðeins yndi og jafnvægi, þar er einnig til harm-
ur, beiskja og óbundin gleði. Lítum til dæmis á myndina „Ma-
ternité'' eða Móðurkennd. Ég býst við að fáum þyki hún „falleg".
Ásmundur hafði farið til Frakklands, séð brenndar borgir í rús-
um, vesælt fólk og kaunum slegið, sem hafði glatað öllu nema
þeirri dýrslegu eðlishvöt að lifa og bjarga afkvæmi sínu. Þegar
slík kona veður í gegn um blóðugan valinn eftir loftárás, með
líf sitt og aleigu vafið að brjósti, er hún ekki nema að hálfu
mennsk. Hún er frumhvöt mannsins holdguð, sterk og ægileg.
Hvernig gæti túlkun slíkrar myndar nokkumtíma orðið „falleg''?
Nei, í svo þröngan stakk verður listin ekki færð.
Hópur borgara hér í Reykjavík hefur síðustu árin farið ham-
förum gegn Ásmundi Sveinssyni. Þeim hefur tekizt að hræða
menn svo, að jafnvel Reykjavíkurborg hefur ekki þorað að setja
upp eftir hann myndir, sem henni hafa verið gefnar. Þeir hafa
notað nafn Ásmundar eins og grýlu á börn og skrifað þannig í
blöð sín, að saurugra orðbragð hefur varla sézt prentað.
Þeim mun þó aldrei takast að svæla Ásmund inni né stemma
stigu fyrir því, að myndir hans nái til þjóðarinnar. Þeim tekst
aðeins að tefja — og koma nafni sínu í menningarsögu landsins.
Þegar má á nokkrum stöðum sjá verk hans, í Akureyrarkirkju,
í Grindavíkurkirkju, á Hellnum á Snæfellsnesi, gosbrunn og járn-
rið í Laugarnesskóla, járnrið og veðurhana í Melaskóla, og brátt
mun íundinn staður fyrir Vatnsberann, Járnsmiðinn, Konuna við
strokkinn og margar fleiri myndir. Þessi hamslausa andspyrna
sem myndirnar hafa mætt, er aðeins sönnun þeirrar skoðunar
sem ég setti fram í upphafi þessarar greinar: List Ásmundar
Sveinssonar sver sig í ætt nýrrar dögunar, og þess er varla von,
að nátttröll dagi uppi hljóðlaust.
Á þessum afmælisdegi sendi ég Ásmundi kveðjur mínar, í
innilegu þakklæti og virðingu. En ég þakka ekki síður þeim,
sem hafa stutt hann og eflt á erfiðri braut, Ingiríði konu hans
fyrst og fremst, Hallsteini bróður hans og mörgum vinum, sem
hafa staðið tryggan vörð um þá smiðju, þar sem elduð er stór-
brotin höggmyndalist, íslenzku þjóðinni til ævarandi eignar.