Helgafell - 01.05.1953, Blaðsíða 88
86
HELGAFELL
Crassus:
' rA ■ : V ' “•*' 1 » * J r/ - r • . J ,* . ’ • I •
Nokkrar nýjar bækur
■ : ; ; . i: i • i.• •' •: I • ; i •■•.-• .< ; • ;. . ■ : < • • ..
VíÖa reikar hugurinn
vökumönnum hjá
Davíð Stefánsson frá Fagraskógi:
RITSAFN1—IV. —Helgafell'l 952
Um 1918 verða allveruleg straurr.-
hvörf í íslenzkri ljóðagerð. Þessi tíma-
mót markast skýrast af tveim ljóðabók-
um, sem komu út 1918 og 1919. Þetta
voru fyrstu ljóðabækur nýrrar skálda-
kynslóðar, sem átti eftir að marka djúp
spor í skáldskap næstu ára — og ára-
tuga. Helztu einkenni þessara bóka
voru ferskleiki og dirfska í túlkun og
léttleiki og einfaldleiki í formi, taum-
leysi og hreinskilni í sjálfstjáningu.
Skáldin úthelltu hjarta sínu og báru
tilfinningarnar svo hispurslaust fram, að
mörgum þótti nóg um, enda voru skáld
þessarar tjáningarstefnu oft nefnd grát-
ljóðaskáld einu nafni. Hin ungu skáld
trúðu á innblástur augnabliksins, þau
vildu geta ort fyrirhafnarlaust á valdi
augnabliks-geðhrifa. Þau gátu því eigi
bundið sig við hina gömlu hætti og
form, sem oft voru of stirð og þung í
vöfum fyrir hið ólgandi æskufjör. Þau
urðu því að finna sér nýja og frjálsari
hætti. Yjnsum hefir orðið hált á þessu,
]ent úti í form- og háttleysi, án þess að
hafa næga skáldorku til að halda flug-
inu, svo að árangurinn hefur orðið
óskapnaður. Þessu var ekki til að dreifa
hjá hinum tveim fyrstu fulltrúum þess-
arar ljóðagerðar. Þeir kunnu oftast að
takmarka sig hæfilega og höfðu einnig
nægilega skáldskapargáfu til að missa
ekki flugsins, þó að formið losnaði úr
böndum.
Hinar tvær ofannefndu ljóðabækur
voru Söngvar förumannsins (1918), eft-
ir Stefán frá Hvítadal, og Svartar fjaðr-
ir (1919), eftir Davíð Stefánsson. Bæk-
ur þessar eru um margt líkar, enda
þótt yrkisefni Davíðs séu ólíkt fjöl-
breyttari en Stefáns. 1 ljóðum þessum
geysast tilfinningar skáldsins fram og
yfirgnæfa oft formið, gagnstætt hinum
eldri skáldum, þar sem tilfinningalífið
var beygt undir vald hugsunar og vits
og formið mestu ráðandi.
Ef litið er á form ljóðanna í þessari
fyrstu bók Davíðs Stefánssonar, sést
fljótlega hve víða skortir á fullkomnun
formsins. Við lestur ljóðanna verður
gallanna þó tæpast vart. 1 þeirn er svo
mikil ólga, svo mikið flug, að maður
hrífst með svo formið verður aukaat-
riði, og gallarnir hverfa í skuggann.
Á þessum árum var tekið að losna
um margt í þjóðlífinu, sem bundið
hafði verið í viðjar aldagamalla venju
og siða. Hin nýafstaðna heimsstyrjöld
og óvissan um framtíðina vöktu ugg og
ótta í hugum margra. En tæknin, sem
þegar var farin að breyta og endur-
skapa atvinnuhætti þjóðarinnar, vakti
hrifningu og vongleði margra, ekki
hvað sízt æskunnar. Æskan hafði að
nokkru losnað úr tengslum við forna
menningu þjóðarinnar, en stóð þó öðr-
um fæti á sögu og menningararfleifð
forfeðranna. Það var eigi að undra,
þótt sú glóð og sá órói og ólga, sem