Helgafell - 01.05.1953, Blaðsíða 92

90
HELGAPELL
sagan og of lítið vikið frá efni hennar.
Mönnum fannst það fremur skrautsýn-
ing eða skemmtisýning en að það hefði
nokkurn boðskap að flytja. En mönn-
um láðist að gera sér grein fyrir
þeim boðskap, sem felst í sjálfri þjóð-
sögunni og í leikritinu er aukinn og
dýpkaður. Og ósjálfrátt hrífast menn
með. Hin mikla örlagaglíma, sem ekki
verður stað- né tímabundin, ger'st ekki
aðeins á leiksviðinu heldur einnig með
hverjum einstaklingi, hvar og hvenaer
sem er. Þeir, sem stöðva hugann and-
artak af hraða og ys og þys hins dag-
lega lífs, og líta á sína eigin baráttu,
sína eigin örlagaglímu, munu sjá hví-
lík fegurð og dýpt býr í þessu verki.
Sjá, hvílíkt listaverk Davíð Stefánsson
hefur gefið íslenzku þjóðinni með
Gullna hliðinu. Það er eitt af þeim
sönnu listaverkum, sem vinnur á, verð-
ur því meira og sannara, því oftar sem
menn heyra það eða sjá.
1944 kom. næsta leikrit frá hendi
Davíðs, Vopn guðanna. Efnið er sótt
í sögu Barlaams og Jósafats. Verkið er
orðið til á þeim tímum þegar stórkost-
legustu átök mannkynssögunnar áttu
sér stað, og má segja að það sé raun-
verulega uppgjör skáldsins við einræð-
isríkin. Harðstjórn og ofbeldi eiga ekki
rétt á sér, það er á móti lögmáli náttúr-
unnar og ber dauðann í sjálfu sér. Zar-
dan, hinn menntaði, víðsýni og frjáls-
lyndi maður, sem virðist vera aðalfull-
trúi höfundar, segir á einuim stað : ,,Líf
harðstjórans er harmleikur. Með valdi
og skipunum magnar hann andstöðuna
g'egn sjálfum sér: hið frelsandi afl,
sem að lokum sprengir alla fjötra.
Þannig rís náttúran sjálf gegn þeim,
sem virða einskis lögmál hennar“. —
En ofbeldið verður aldrei að fullu sigr-
að með sverðum eða byssum, heldur
verða það guðavopn andans, sem sigra.
Undir merki krossins skal kærleikurinn
vinna lokasigur.
Fjórða leikrit Davíðs Stefánssonar er
Landið gleymda, sem sýnt hefur verið
í Þjóðleikhúsinu í vor, en um það skal
ekki rætt að þessu sinni.
— Svo sem fyrr var nefnt, hefur
Davíð Stefánsson einnig sent frá sé:
stóra skáldsögu, í tveim bindum. Sag-
an fjallar um ævi Sölva Helgasonar,
sem var einn af þeim kynlegu kvistum,
sem með þjóðinni hafa vaxið. Kvistur,
sem vafalaust hafði ýmsa möguleika
til þess að verða góður stofn, en kól
svo og krypplaðist og varð að undar-
leguim, kræklóttum renglugróðri.
Það mun fágætt, að jafn mikilhæft
ljóðskáld og Davíð Stefánsson nái
þeim tökum á skáldsöguforminu, að
það samsvari meðferð þeirra á bundnu
máli. Sízt er þess að vænta að svo tak-
ist í fyrstu tilraun, enda verður ekki
sagt, að Davíð hafi tekizt það. Þó verð-
ur heldur ekki sagt, að sagan hafi með
öllu mistekizt. Þvert á móti má hún
teljast allgott verk, og sui.mir kaflarnir
jafnvel ágætir. Davíð hefur máske
ekki aukið verulega við skáldfrægð
sína með þessari sögu, en hann hefur
þó sýnt, að hann gæti orðið góður liðs-
maður í íslenzkri skáldsagnagerð, ef
hann hefði af alvöru snúið sér að því
efni. Davíð er enn á góðum aldri, tæp-
lega sextugur, svo að ekki er enn loku
fyrir það skotið, að frá hans hendi
kærni skáldsaga, er stæðist samanburð
við ljóð hans. En hvað sem um það er,
þá er þó víst, að Davíð Stefánsson
hefur þegar unnið sér sinn heiðurssess,
meðal íslenzkra skálda. Hann er og
mun verða um langa framtíð eitt ást-
sælasta skáld þjóðar sinnar og á hon-
um mun ekki rætast það, sem hann