Helgafell - 01.05.1953, Blaðsíða 94

92
HELGAFELL
viðfangsefnis. Það var sem sagt allt
til reiðu svo að upp maetti hefjast ein
hámórölsk ,,söguleg skáldsaga“ í nú-
tíðarstíl, cneð öllum þeim munn-
klökkva, sem prýðir jafnt sunnudaga-
skóla seim guðspekistúkur. En Laxness
kaus ekki þann kostinn. Hann kaus
þann kostinn sem erfiðastur var: að
láta brennandi vandarnál líðandi stund-
ar sindra í sálarlífi og athöfnum þeirr-
ar aldar, er hann hafði kosið svið sjón-
leik sínucn, íklæða þau gervi og bún-
aði 1 1. aldar manna, túlka þau og
skýra á málfari, sem að orðavali og
hugmynda var bundið forníslenzkri
bókmennt. Gerpla er árangur þessarar
brattgengu listkröfu. Það þarf ekki spá-
mann til að sjá það fyrir, að bók þessi
mun, áður en langt líður verða talin
eitt nýstárlegasta og furðulegasta skáld-
verk íslenzkra bókmennta, ofið úr elju
og snilli.
II.
Engin skáldsagna Laxness hefur slíkt
vænghaf sem Gerpla. Leikur sögunn-
ar berst svo vítt sem norrænir menn
námu land, herjuðu eða höndluðu.
Höfundur leiksins virðist jafn hagvan-
ur norður í byggðum trölla á Græn-
landi sem austur í Kænugarði við lygna
Dnjepurá, í páfagarði í Róm sem á
Hornströndum. Flesta þessa staði hef-
ur skáldið séð af sjálfssýn, en um aðra
verður það eitt sagt, að þar er sagan
sjón ríkari.
Margar stoðir renna undir það, að
Halldór Laxness hafi sérstakan beig
af því, sem kallað eru ,,sögulegar
skáldsögur'*. Raunar ekki að ófyrir-
synju. Svonefndar ,,sögulegar skáld-
sögur" hafa oftar en ekki orðið skálka-
skjól meðalmennskunnar. Menn ganga
á akur sögunnar og skera það korn,
sem þeir hafa ekki sjálfir sáð. Þegar
Halldór Laxness samdi Gerplu varð
hann að vinna úr miklu sögulegu hrá-
efni. Hann fer með einstakar sögu-
legar staðreyndir og persónur ,,að
frjálsu fullveldi", hefur endaskipti á
ástmeyjum Kolbrúnarskálds, o. s. frv.
i