Helgafell - 01.05.1953, Blaðsíða 102

100
HELGAFELL
pútur, og helltu yfir þá sjóðandi keytu,
en aðrir menn stöktu á þá vellandi
tjöru eða dældu á þá vatni úr ánni.“
En eftir ósigur víkinga fyrir alþýðu
Lundúna gerir Aðalráður konungur þá
að landvarnarmönum og skyldu ,,þeir
heita varnarlið borgarinnar".
Á Frakklandi var lénsskipulag í al-
gleymingi, hver lénshöfðinginn annars
fjandi. Hin pólitíska tvístrun lénsskipu-
lagsins spornaði við þjóðlegri einingu
landsins, því að lénshöfðingjar sendu
heri hver í annars ríki. Höfundur
Gerplu gerir um þetta þessa snjöllu
sögulegu athugun: HÞó verður eigi
barizt til þrautar, og bar þar einkum
til að flestir menn í herflokkum kon-
unga mægðust við í styrjöldum þess-
um, þeir sem eigi voru náskyldir eða
venslaðir áður: reistu menn bú á víxl
í löndum þessum sem eitt væri, þótt
konúngar kölluðu tvö. Og þá er kon-
úngar lýstu ófriði milli landa af bólg-
inni reiði, og boðuðu barsmíð, mann-
dráp og réttlæti fyrir ástar sakir við
Krist, en hetjur bitu á það ofan í
skjaldarrendur, þá boðaði landsmúgur-
inn samdrykkjur, hvíluneyti og barna-
skírnir.“
í Gerplu teflir Laxness fram hinni
nafnlausu bændaalþýðu gegn nafntog-
uðum víkingum og herkonungum, er
skáld og loftungur hafa rómað, hinni
hljóðlátu önn manna, er með iðju sinni
ófu vef sögunnar og tengdu saman
tvístruð lénshéruð og lögðu grundvöll
að þjóðríkjum, gegn rángjörnum niður-
rifsmönnum. Þegar þessir menn berjast
fyrir frelsi sínu gegn áþján hafa þeir
þau ein vopna, er af viði eru ger, kylf-
ur, hnyðjur, hnalla og klumbur. Vopn
þeirra eru jafnvel vaxin upp úr þeirri
mold, er þeir erja og rækta. Slíkur
var vopnabúnaður Rúðubænda, er þeir
ráku af höndum sér víkinga þá, er jarl-
ar höfðu leigt til ,,að friða land“. Með
þeim hætti gengu norskir bændur til
víga, er þeir vörðu Noreg að Stiklar-
stöðum fyrir Ólafi konungi og erlendu
málaliði hans. ,,1 styrjöld munu þeir
einir miður hafa er trúa stáli“, segir
bóndi einn norskur við Þormóð skáld
þegar hann haltrar um dali Noregs á
fund Ólafs digra. Og þessi qjð eru boð-
skapur Gerplu.
í Gerplu er hinn vinnandi bóndi full-
trúi þess félagslega siðgæðis, sem vex
í jarðvegi friðarins. En við hlið bónd-
anum stendur konan. Þegar Þórdís
mær snýst til varnar sinni ungu ást,
er Þorgeir sækir svarabróður sinn í
loftið til hennar, velur hún honum nafn-
giftina: Dauðamaður! Þegar Þorgeir
liggur fárveikur víkingur af höggorms-
biti í bóndakytrunni í Normandí, les
nafnlaus kerling ein gömul honum
pistilinn: ,,Hér vitjuðuð þér stranda
um langar aldir norrænir menn, að eyða
mannlífi og ræna mat, og þó að hér-
landsmenn fylkti liði í móti yður og
stökti yður á flótta, hófust þér jafnan
upp aftur þá er foringjar yðrir höfðu
safnað einum krepping laðrúna á nýja-
leik að herja á oss. Og er örvænt þótti
að af mundi taka plágu er oss var í
heimsóknum yðrum, kom þar að for-
mæður vorar tóku til sinna ráða. I stað
þess að láta norrænum mönnum hald-
ast uppi að brytja hér landsfólk urn
aldur og ævi, þá gáfu sig margar ágæt-
ar konur hérlendar og drógu þetta ill-
þýði í sæing hjá sér og ólu því valska
sonu, brugðu á það ráð jafnt óspjallað-
ar bændadætur og tignarmeyjar sem
portkonur og skækjur, svo og ekkjur
þeirra bónda er norrænir menn höfðu
felda: dofnaði svo morðfýst yður í
örmum kvenna vorra.“