Kjarninn - 31.07.2014, Blaðsíða 23

04/06 alþjóðamál
vel á þriðja hundrað þúsund manns. Fyrirtækið var síðar
einkavætt á, vægast sagt, vafasaman hátt en rússneska
ríkið hefur síðan 2005 náð aftur meirihluta í fyrirtækinu.
Frá árinu 2006 hefur Gazprom haft einkarétt á útflutningi á
jarðgasi frá Rússlandi. Fyrirtækið vinnur því mestallt jarð-
gas innan landamæra Rússlands (aðallega í Síberíu), á allar
leiðslur sem flytja gasið og hefur einkaleyfi á útflutningi
þess. Auk þess á það ýmsar eignir í fjármála-, trygginga- og
fjölmiðla geiranum, byggingariðnaði og
landbúnaði.
Gazprom er því bæði efnahagslega
mikilvægasta fyrirtæki Rússlands (árið
2010 var það ábyrgt fyrir tíu prósent af
landsframleiðslu landsins) og gríðar-
lega mikilvægt pólitískt valdatól fyrir
Vladimír Pútin, forseta Rússlands, og
samstarfsmenn hans, sem stýra fyrir-
tækinu í krafti meirihlutaeignar rúss-
neska ríkisins í því.
Þetta á sérstaklega við gagnvart Evrópu. Gazprom selur
nefnilega jarðgas til 25 Evrópuríkja. Einu stóru ríkin innan
álfunnar sem kaupa ekki gas þaðan eru Spánn og Portúgal.
Sum löndin fá allt innflutt gas frá fyrirtækinu. Þýskaland
er langstærsti kaupandinn. Tæpur þriðjungur alls þess
gass sem Vestur-Evrópu ríki kaupa fara til landsins. Það er
því mjög snúið fyrir Þýskaland, sem glímir við orkufram-
leiðsluvanda, að grípa til viðskiptalegra þvingunaraðgerða
gagnvart Rússlandi sem fela í sér takmarkanir á sölu á orku
þaðan. Fyrst þyrfti að tryggja þýskum iðnaði nýja orkuupp-
sprettu. Það er hægara sagt en gert, þótt verið sé að vinna að
lausn.
Evrópusambandið gegn gazprom
Innreið og umfang Gazprom á Evrópumarkaði hefur þó
ekki verið óumdeilt. Raunar fer því fjarri. Evrópusambandið
hefur til að mynda lengi grunað fyrirtækið um umfangs-
mikið verðsamráð og einokunartilburði á ýmsum mörkuðum
„Fyrirliggjandi er birting á
niðurstöðu rannsóknar á starfs-
háttum Gazprom, stærsta
fyrirtæki Rússlands og einu
stærsta fyrirtæki heims,
í Evrópu sem Evrópusam-
bandið hefur staðið fyrir.“