Kjarninn - 31.07.2014, Blaðsíða 42

04/04 álit
Þessi stóru stríðsátök brutust út vegna ólíkra ástæðna
og markmiða sem helguðust af þeim áróðri eða rökum sem
beitt var til þess að réttlæta þau. Þó eiga stríð eins og fyrri
og seinni heimsstyrjöld, Kóreustríðið, Víetnamstríðið, stríðið
gegn hryðjuverkum, átökin í Írak, Afganistan, Sýrlandi og
nú síðast Palestínu og Úkraínu eitt og annað sameiginlegt.
Það er mögulegt að nefna að minnsta kosti fjögur atriði sem
einkenna stríð, uppruna þeirra og ástæður:
Ũ stríð eru líkleg þar sem öfgakennd þjóðernishyggja,
múgsefjun og stjórnleysi ráða ríkjum.
Ũ stríð eru líkleg þar sem herstjórn, trúarbragðahópar,
eða pólitísk samtök með öfgafulla stefnu komast
til valda, hvort sem það gerist með lögmætum eða
ólögmættum hætti.
Ũ stríð eru oftast drifin áfram af árásarhneigð,
örvæntingu, vonleysi, firringu og ofsóknum í garð
minnihlutahópa.
Ũ stríð eru oft afleiðing misheppnaðs erindreksturs
ríkisstjórna eða manna á vegum þeirra.
Allt þetta má heimfæra upp á orsakir fyrri heims-
styrjaldarinnar. Þær voru pólitískar og snérust um landsvæði
og efnahagsleg átök milli stórveldanna í Evrópu áratugina
fyrir styrjöldina en líka um aukna hernaðarhyggju, heims-
valdastefnu, kynþátta- og þjóðernishyggju. Upphaf stríðsins
lá þó í ákvörðunum sem teknar voru af stjórnmálamönnum
og hershöfðingjum eftir morðið á Franz Ferdinand, ríkis-
arfa austurrísk-ungverska keisaradæmisins í Sarajevo 28.
júní 1914, en þær leiddu til diplómatískrar kreppu í Evrópu.
Segja má að fyrri heimsstyrjöldin hafi gert það að verkum að
frekari ófriður braust út á liðinni öld, þeirri öld sem ýmist er
nefnd öld öfga eða öld stríðsátaka.