Morgunblaðið - 18.10.2012, Síða 21

21
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. OKTÓBER 2012
Útreiðar Hestamennska er skemmtilegt fjölskyldusport og þeir sem þekkja vita hversu kærkomnir sólríkir haustdagar eru til útreiða. Þessi þrjú skelltu sér á bak í gær við Rauðavatn.
Kristinn
Það er ótrúleg
óskammfeilni að halda
því fram að stjórn-
arskráin okkar sé ekki
íslensk, eins og hvað
eftir annað heyrist í
umræðunni, jafnvel í
sölum Alþingis og það
séu því sérstök rök
fyrir því að varpa
henni fyrir róða. Hún
hefur verið grundvöll-
ur stjórnskipunar okk-
ar allan lýðveldistímann frá árinu
1944. Þegar greidd voru um hana at-
kvæði það ár mætti nær allt kosn-
ingabært fólk á kjörstað og 95%
þeirra léðu henni stuðning með at-
kvæði sínu. Stjórnarskráin okkar er
því alíslensk og hefur reynst okkur
vel.
Samstaða um þessa grundvall-
arskipan stjórnskipunar okkar hef-
ur einkennt allan lýðveldistímann.
Að sönnu hafa verið gerðar ýmsar
breytingar á henni í rás tímans,
meðal annars á kosningafyrir-
komulagi og kjördæmaskipan. Leið-
arljósið hefur verið að vinna að slík-
um breytingum í eins mikilli sátt og
frekast hefur verið unnt. Það er
skynsamlegt. Um skipan stjórn-
arskrárinnar þarf að ríkja eins víð-
tæk eindrægni og mögulegt er.
Stærstu átakafletirnir í gegnum tíð-
ina hafa verið um kosningafyr-
irkomulagið og kjördæmaskipanina,
eins og kunnugt er.
Í anda sátta og eindrægni
Rétt er að hinn ríki vilji til þess að
vinna í þessum sáttaanda hefur í
einstökum tilvikum komið í veg fyrir
breytingar á stjórnarskránni sem þó
mátti ætla að mikil samstaða gæti
verið um. Þannig var á árunum fyrir
2007 unnið að breytingum á auð-
lindakafla stjórnarskrárinnar og
miðaði þeirri vinnu vel. Samhliða
var hugað að breytingum á kafl-
anum um forsetaembættið og mál-
skotsrétt, í stað þess að forsetinn
einn gæti synjað lögum staðfest-
ingar eins og nú er.
Deilur um þetta mál, sem lituðust
af átökum út af fjölmiðlalöggjöfinni,
komu hins vegar í veg fyrir að sam-
komulag næðist. Þar fór Samfylk-
ingin fremst í flokki og girti því í
raun fyrir nýjan auðlindakafla
stjórnarskrárinnar.
Þetta var mjög miður, því að
hægt hefði verið að ná góðri nið-
urstöðu um þetta mik-
ilvæga ákvæði, sem
prýðileg samstaða
hefði verið um.
Feigðarflan
En þó svona hafi
tekist til í þetta sinn, er
það ekki tilefni til
þeirra vinnubragða
sem nú eru höfð við
gerð nýrrar stjórn-
arskrár. Núna er málið
keyrt áfram, án þess
að reynt sé að skapa
samstöðu og eindrægni. Efnisleg
vinna Alþingis við málið er ekki haf-
in, þó þingið sé hinn raunverulegi
stjórnarskrárgjafi. Við blasir að
þetta mál á að vinna á handahlaup-
um. Og gáum að því að við erum að
tala um heila stjórnarskrá, ekki ein-
staka kafla hennar. Þetta er því
hreint feigðarflan, sem enginn veit á
þessari stundu hvar muni enda.
Stjórnarskráin hefur verið
þegnunum skjól og vörn
Ekkert kallar á að núverandi
stjórnarskrá sé kastað á glæ, eins
og nú er verið að gera. Þvert á móti.
Hún hefur reynst vel og verið þegn-
um landsins gott skjól og góð vörn.
Skynsamlegast hefði verið að vinna
að málinu í anda þeirrar sáttar sem
alltaf hefur verið leiðarljósið við
endurskoðun stjórnarskrárinnar.
Leggja hefði átt núverandi stjórn-
arskrá til grundvallar. Eðlilegast
hefði síðan verið að leita til þjóð-
arinnar, stofna til skipulegra um-
ræðna um land allt og fela síðan
breiðum hópi sérfræðinga að vinna
málið frekar á þeim grundvelli. Síð-
an hefði sá ferill hafist sem stjórn-
arskráin mælir fyrir um, samþykkt
Alþingis og afstaða þjóðarinnar.
Þetta hefði í senn tryggt vönduð
vinnubrögð, lýðræðislega aðkomu
almennings og sátt um það grund-
vallarplagg sem stjórnarskráin okk-
ar er svo sannarlega. Í ljósi þessa er
óhjákvæmilegt að hafna því í skoð-
anakönnuninni/þjóðaratkvæða-
greiðslunni sem framundan er á
laugardaginn, að tillögur stjórnlaga-
ráðs verði lagðar til grundvallar
nýrri stjórnarskrár.
Eftir Einar Kristin
Guðfinnsson
» Stjórnarskráin okk-
ar er alíslensk og
hefur reynst okkur vel.
Einar Kristinn
Guðfinnsson
Höfundur er alþingismaður
Feigðarflan með
stjórnarskrána
Það er nauðsynlegt
að minna á að þjóð-
aratkvæðagreiðslan á
laugardaginn ræður
engum úrslitum um það
hvernig framhald
stjórnarskrármálsins
verður. Þetta er ráðgef-
andi atkvæðagreiðsla
þvert á það sem ætti að
vera þegar mál eru bor-
in undir þjóðina til sam-
þykkis eða synjunar.
Við skulum hafa eftirfarandi atriði í
huga:
 Það er ekki verið að leggja fyrir
þjóðina fullburða tillögur um breyt-
ingar á stjórnarskrá, heldur í besta
falli innlegg í þá vinnu, sem breyt-
ingar á stjórnarskrá er.
 Spurt er ýmissa annarra spurninga
um einstök álitamál án þess að
nokkuð liggi fyrir um meðferð þess-
ara svara. Hvernig á svo að vinna
með þennan hluta atkvæðagreiðsl-
unnar í framhaldinu er alveg óljóst.
 Engin krafa er um lágmarksþátt-
töku eða lágmarksfjölda í atkvæða-
greiðslunni til að hún fái eitthvert
vægi.
 Engin leiðbeining af neinu tagi er
um hver ætlun núverandi meiri-
hluta þingsins er í framhaldi þjóð-
aratkvæðisgreiðslunnar.
 Engin umræða hefur farið fram um
aðrar tillögur, t.d.
stjórnlaganefndar
eða eldri stjórn-
arskrárnefnda.
 Það hefur ekki verið
gefinn nauðsynlegur
tími á Alþingi til að
fara yfir það hvaða
þáttum þarf að breyta
í núgildandi stjórn-
arskrá. Ákveðið var
án allrar umræðu að
víkja núgildandi
stjórnarskrá til hliðar
og skrifa nýja, án alls
haldbærs rökstuðnings eða um-
ræðu.
 Vikið hefur verið frá þeirri áratuga
löngu hefð, sem gefist hefur vel, að
leita þverpólitískrar samstöðu á Al-
þingi um breytingar á stjórnarskrá.
Þá er beinlínis rangt að halda því
fram að Sjálfstæðisflokkurinn sé
mótfallinn öllum breytingum á
stjórnarskrá. Við teljum hins vegar
rétt að slíkar breytingar séu unnar
á grundvelli núgildandi stjórn-
arskrár og markmiðið sé að breyta
afmörkuðum þáttum hennar. Þar
vil ég nefna endurskoðun á emb-
ætti forseta Íslands, ákvæði um
þjóðaratkvæðagreiðslur og út-
færslu ákvæðis um þjóðareign á
auðlindum í náttúru Íslands.
 Takmarkað samráð hefur verið
haft við fræðimenn í stjórnskip-
unarrétti og þá sem best þekkja til í
stjórnarskrármálum. Ekki liggur
fyrir álit þeirra lögfræðinga sem
Alþingi fékk í sumar til þess að fara
yfir þessar hugmyndir.
Þar að auki hefur meirihluti Al-
þingis vísað frá sér grunnskyldu
þjóðkjörins Alþingis að bera sjálft
ábyrgð á breytingum stjórnarskrár.
Þess í stað var kosin nefnd í kjölfar
ógildrar kosningar til að halda á mál-
inu. Augljóst er að þegar sú nefnd
hefur skilað vinnu sinni til Alþingis,
er það frumskylda þingsins að taka
málið í sínar hendur og leiða málið til
lykta á tveimur þingum með kosn-
ingum á milli eins og stjórnarskrá
okkar mælir skýrt fyrir um.
Ekkert af þessu hefur meirihluti
Alþingis gert. Þær tillögur sem nú
liggja fyrir eru ófullburða og á engan
hátt tækar sem grundvöllur að nýrri
stjórnarskrá. Þessum vinnubrögðum
öllum ber að hafna. Ég hvet lands-
menn til að taka þátt í kosningunni og
segja nei.
Eftir Ólöfu Nordal » Þetta er ráðgefandi
atkvæðagreiðsla
þvert á það sem ætti að
vera þegar mál eru bor-
in undir þjóðina til sam-
þykkis eða synjunar.
Ólöf Nordal
Höfundur er alþingismaður.
Nei er svarið
Síðastliðið vor sam-
þykkti meirihluti al-
þingismanna að leggja
sérstakt veiðigjald á
sjávarútvegsfyrirtæki.
Nú hafa fyrirtækin
fengið sendan fyrsta
reikning af fjórum frá
Fiskistofu sem þau
þurfa að greiða á
þessu fiskveiðiári. Í
Grundarfirði, svo
dæmi sé tekið, nemur
samanlegt gjald á sjávarútvegsfyr-
irtækin 309 milljónum kr., en það
eru peningar sem fyrirtækin þurfa
að skrapa saman úr rekstrinum og/
eða taka að láni. Það lýsir algjöru
skilningsleysi á eðli atvinnurekstrar
og sjávarútvegsins sérstaklega, ef
menn telja að þetta komi ekki við
neinn og allt verði óbreytt. Öðru
nær, fyrirtækin munu draga úr við-
haldi, draga úr þróunarverkefnum
og fjárfestingu og jafn-
vel ganga á eigur sín-
ar.
Vandséð er hvernig
hlutaskiptakerfið getur
haldist óbreytt, nýi
skatturinn mun koma
niður á kjörum sjó-
manna. Enn aðrir
munu ekki sjá annan
kost en að selja útgerð
sína og þá geta veiði-
heimildir farið hvert á
land sem er. Lang-
líklegast er að þær
lendi hjá stærstu útgerðunum. Fyrr
en síðar mun þessa sjást merki í
samfélögum sem byggja á sjávar-
útvegi.
Setjum þessar tölur í samhengi.
Árið 2011 námu útsvarstekjur
Grundarfjarðarbæjar um 332 millj-
ónum kr. Fræðslumálin ein og sér,
þ.e.a.s. rekstur grunn- og leikskóla,
kostaði sveitarfélagið 308 millj. kr.
sem er nánast sama fjárhæð og
mun hverfa út úr litlu samfélagi til
ríkisins. Minnstar líkur eru á að
nokkuð af þessum peningum rati til
baka til Grundarfjarðar. Sett í sam-
hengi við Reykjavíkurborg þá voru
útsvarstekjur Reykjavíkur tæplega
43 milljarðar á árinu 2011.
Ábyrgð þeirra sem samþykktu
þessar álögur er mikil. Heill litlu
byggðarlaganna er undir því komin
að snúið verði af braut ofurskatt-
lagningar á undirstöðuatvinnuveg-
inn í landinu. Um þetta verður tek-
ist á í næstu alþingiskosningum.
Ofurskattur á útveginn
Eftir Sigríði Finsen »Heill litlu byggðar-
laganna er undir því
komin að snúið verði af
braut ofurskattlagningar
á undirstöðuatvinnuveg-
inn í landinu.
Sigríður Finsen
Höfundur er hagfræðingur.