Morgunblaðið - 27.10.2012, Blaðsíða 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. OKTÓBER 2012
ásamt dóttur sinni að Halldóri Laxness við-
stöddum. Aldrei spurðist til mæðgnanna aftur.
Vera Hertzsch var handtekin í Moskvu 1938
www.forlagid.is – alvöru bókabúð á netinu
VIÐTAL
Börkur Gunnarsson
borkur@mbl.is
Grund dvalar og hjúkrunarheimili á
90 ára afmæli mánudaginn 29. októ-
ber. Heimilið er sjálfseignarstofnun
og elsta dvalar- og hjúkrunarheimili
landsins. Sama fjölskyldan hefur frá
upphafi stýrt heimilinu, fyrst séra
Sigurbjörn Á. Gíslason stjórn-
arformaður, síðan sonur hans Gísli
Sigurbjörnsson, forstjóri til sextíu
ára, og nú Guðrún Birna Gísladóttir
sem er forstjóri Grundar í dag. Guð-
rún Birna fæddist á Grund, hún ólst
þar upp, börnin hennar og barna-
börn eru skírð þar og í dag býr hún
við hlið heimilisins.
Fyrst var Grund í litlu húsi vestan
við Sauðagerðistún þar sem nú er
Kaplaskjólsvegur. Þegar það hús-
næði var orðið of lítið fékk stjórn
Grundar lóð við Hringbraut þar sem
Grund er nú til húsa. Að ráðast út í
byggingu húss sem Grund við
Hringbraut var á þessum tíma var
þrekvirki og margir spáðu því að
húsið yrði aldrei klárað.“ En það
komu ýmsir færandi hendi á Grund
og Guðrúnu er í því sambandi minn-
isstæð frásögn af því þegar Vestur-
Íslendingar komu og gistu á heim-
ilinu. „ Árið 1930 fengu Vestur-
Íslendingar sem komu vegna Alþing-
ishátíðarinnar að gista hérna og þeir
borguðu svo vel fyrir gistinguna að
það voru keypt húsgögn á heimilið
fyrir þá fjármuni. Stór hluti þeirra er
enn í notkun.“ Það kemur á daginn
að húsgögnin frá 1930 eru ekki einu
munirnir á Grund sem eru komnir til
ára sinna því hrærivélin sem notuð
er daglega er frá því í stríðinu. „Frá
því í stríðinu?“ grípur blaðamaður
undrandi fram í fyrir henni. „Já, frá
árinu 1945,“ segir hún og kímir. Í
tæp sextíu ár stýrði Gísli Sig-
urbjörnsson heimilinu en Guðrún
tók við sem forstjóri þegar hann lést
árið 1994. „Róðurinn var oft þungur í
rekstrinum fyrstu árin sem pabbi
var forstjóri á heimilinu. En með út-
sjónarsemi tókst honum að snúa
honum á betri veg. Það má þó ekki
gleyma því að mamma mín, Helga
Björnsdóttir, stóð við hlið hans, vann
með honum alla tíð og studdi hann
með ráðum og dáð.“
„Það var meiriháttar að alast hér
upp sem barn,“ segir Guðrún. „Við
þekktum heimilisfólkið svo vel og
lærðum til dæmis af því að prjóna og
spila og auðvitað átti maður ömmur
og afa í hverju horni sem voru að
gauka að manni molum og ýmsu góð-
gæti og við vissum alveg hvar við átt-
um von á slíkum glaðningi í húsinu.
Ég kynntist meira að segja kaffi-
drykkju hjá henni Ástu Pjé heim-
iliskonu og þá var ég sex ára gömul.“
Guðrún segir að fólkið hafi verið
mun hressara á árum áður því þá
fékk það að koma inn á heimilið fyrr
en nú tíðkast. „Meðalaldurinn er
orðinn svo hár í dag og fólk lasburða
þar sem skilyrðin fyrir því að komast
inn á hjúkrunarheimili hafa breyst. Í
dag á fólk að búa heima hjá sér sem
lengst og auðvitað er það sjálfsagt að
fólk sem vill vera heima fái að vera
þar. En á hinn bóginn eru aðrir sem
kjósa félagsskap, en eru einir heima
megnið af deginum og fyrir bragðið
einmana og öryggislausir. Pabbi
minn sagði alltaf við mig: Mundu
það, Gunna mín, að einmanaleikinn
fer verst með gamla fólkið. Það er
hugað að því líkamlega en síður að
því andlega.“
Bylting með lyftunni
„Við vorum fjórar systurnar sem
ólumst hérna upp og við yngsta syst-
ir mín Helga, sem er látin, lékum
okkur mikið saman. Hinar systur
mínar tvær, Sigrún og Nína, eru
eldri en ég. Þegar sundlaugin var
tekin í notkun árið 1954 vorum við
Helga systir mikið í henni um helg-
ar. Þá fengum við að bjóða krökk-
unum úr hverfinu í sund og það voru
oft töluverð læti í okkur og mikill
ærslagangur. Ég man sérstaklega
eftir því þegar lyfta kom í húsið og
það hefur verið á svipuðum tíma og
sundlaugin var tekin í notkun. Þetta
var svo mikið ævintýri. Við eyddum
klukkustundum saman dag eftir dag
í lyftunni. Það má segja að við höfum
verið nokkurskonar lyftuverðir því
aðalspenningurinn var að sjá hvort
við færum upp eða niður og hverjir
kæmu inn í lyftuna á hvaða hæð.
Þetta kann að hljóma fyrir ungu fólki
í dag eins og við höfum verið hálf-
klikkaðar en á þessum tíma var það
að ferðast með lyftu afar spennandi.
Hún breytti líka miklu fyrir alla,
bæði fyrir heimilisfólk sem átti erfitt
með gang og svo fyrir starfsfólkið til
að ferja milli hæða húsgögn, þvott,
matvörur og svo framvegis.“ Guðrún
segir að sér sé einnig minnisstætt
andrúmsloftið um jólaleytið. „Við
hjálpuðum til við að bera út jólakort-
in og jólagjafirnar og svo fórum við
með pabba um húsið og óskuðum öll-
um gleðilegra jóla. Á þrettándanum
pússuðum við eplin og stóðum svo í
dyrunum þegar heimilisfólkið fór til
síns heima eftir dansleikinn og gáf-
um öllum epli. Hér bjuggu þá næst-
um tvöfalt fleiri í húsinu eða um 380
manns og nú eru heimilismenn tæp-
lega 200 talsins. Á þessum tíma var
Grund eina elliheimilið þannig að
ásóknin var mikil og fólk gerði sér að
góðu miklu minna pláss en gert er í
dag. “
Árið 1952 tók Grund að sér rekst-
ur Dvalarheimilisins Áss í Hvera-
gerði. Eiginmaður Guðrúnar, Júlíus
Rafnsson, er framkvæmdastjóri í Ási
og á Grund. Árið 2010 tók Grund að
sér rekstur Markar hjúkrunarheim-
ilis þar sem 110 heimilismenn búa og
keypti einnig 78 þjónustuíbúðir. Þar
er sonur Guðrúnar, Gísli Páll Páls-
son forstjóri. „Ég hafði efasemdir
um að það væri hagstætt að fara í
svona fjárfestingar á þessum tíma, í
miðri kreppu árið 2010. En það hefur
sýnt sig að ákvörðunin var tekin á
réttum tíma, íbúðirnar eru nánast
allar farnar og kominn biðlisti eftir
minni íbúðunum,“ segir Guðrún sem
fæddist á Grund, býr við hlið heim-
ilisins og stýrir því líka.
Að fæðast og deyja á sama stað
Morgunblaðið/Ómar
Grund Guðrún Birna með heimilisfólkinu en hún stýrir þessari sjálfseignarstofnun.
 Sama fjölskyldan hefur stýrt Grund frá því heimilið var stofnað árið 1922  Núverandi forstjóri,
Guðrún, er þriðja kynslóðin  Guðrún fæddist á Grund og býr nú og vinnur á sama stað
Fjölskyldan á Grund Guðrún og Helga systir með pabba.
Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Borgarráð Reykjavíkur samþykkti á fundi sínum í gær
að auglýsa nýtt deiliskipulag fyrir reitinn Einholt-
Þverholt. Reiturinn afmarkast af Einholti, Háteigsvegi,
Þverholti og Stórholti og hyggst Búseti reisa þar 200-230
íbúðir í 3-5 hæða húsum.
Tillaga að deiliskipulagi hefur verið kynnt áður, m.a.
á opnum kynningardegi fyrir hagsmunaaðila í maí og
síðan með kynningarfundi í september. Í kjölfar fund-
arins bárust athugasemdir frá fjórum einstaklingum.
Einn íbúi í nágrenninu lýsti áhyggjum af því að um-
ferð um Háteigsveg myndi aukast en í svari borgarinnar
segir að ef höfð væri í huga sú starfsemi sem var í hús-
unum sem viku vegna fyrirhugaðra nýbygginga megi
segja að umferð muni ekki aukast umfram það, til lengri
tíma litið.
Tveir gerðu athugasemd við fjölda bílastæða og
töldu þeir þau vera of fá. Vitnuðu þeir til skipulags-
reglugerðar frá 1998, máli sínu til stuðnings.
Í svari frá umhverfis- og skipulagssviði borgarinnar
segir að skipulagsreglugerðin sé að vísu í gildi, að því
marki sem hún stangist ekki á við ný skipulagslög frá
2011. Von sé á nýrri reglugerð og þar komi fram að
ákvæði um lágmarksfjölda um bílastæði gildi aðeins ef
ekki hafi verið mörkuð stefna í aðalskipulagi um bíla-
stæðafjölda. Slík stefna liggi fyrir. Fjöldi bílastæða í til-
lögunni miðist við staðsetningu reitsins og það sé stefna
borgarinnar að fækka bílastæðum í borginni til að draga
úr notkun einkabílsins.
Fjórða athugasemdin laut einkum að formsatriðum.
Miðað við fyrri starfsemi
mun umferð ekki aukast
 Nýtt deiliskipulag fyrir Einholt-Þverholt auglýst
Nýtt Svona gætu nýbyggingarnar litið út.