Morgunblaðið - 20.11.2012, Blaðsíða 16

VIÐTAL
Helgi Vífill Júlíusson
helgivifill@mbl.is
Það er afar erfitt að hafa gott skatta-
kerfi sem stuðlar að hagvexti þegar
hið opinbera er stórt. Umsvif þess á
Íslandi eru um hálf landsframleiðsla.
Það er of mikið. Ágætt er að hafa í
huga að ef hagkerfi vex um 7% á ári
tekur það tíu ár að tvöfaldast en ef
það vex um 1% á ári tekur tvöföldun
70 ár.
Þetta segir Daniel Mitchell,
skattasérfræðingur Cato Institute, í
samtali við Morgunblaðið. Hann
flutti erindi á föstudaginn gegn stig-
hækkandi sköttum og talaði fyrir
flötum sköttum. Rannsóknarsetur
um nýsköpun og hagvöxt ásamt
Samtökum skattgreiðenda stóðu að
fyrirlestrinum. Mitchell er með dokt-
orspróf í hagfræði frá George Ma-
son-háskóla í Virginíu.
Meira frelsi, meiri velmegun
„Ég tel að við munum hafa meira
frelsi og meiri velmegun ef umsvif
ríkisins eru lítil,“ segir hann. Hann
vitnar m.a. í Rahn-kúrfuna, sem sýni
að hagkerfi minnki þegar ríkisút-
gjöld eru mikil.
„Skattkerfi er til fyrirmyndar,
bæði siðferðislega og hagfræðilega,
þegar skattar eru flatir, eitt skatt-
þrep, með þeim hætti er komið jafnt
fram við alla,“ segir hann. „Til að
hafa gott skattkerfi er mikilvægt að
tryggja að ríkið sé ekki alltaf
stækka.“
– En því hættir til þess að stækka?
„Já, það er vandamálið. Ekki bara
á Íslandi heldur einnig í Bandaríkj-
unum, Frakklandi og Grikklandi. Við
erum öll að glíma við sama vandann.“
– Hversu stórt ætti hið opinbera
að vera, svo það sé ekki byrði á hag-
kerfinu?
„Fræðin segja að það ætti ekki að
vera meira en 20% af landsfram-
leiðslu. En í Bandaríkjunum er hlut-
fallið 38% af landsframleiðslu og 45%
á Íslandi. Hið opinbera er of stórt.“
– Hvernig getum við aukið hag-
vöxt?
„Lægri skattar eru lykillinn að
hagvexti, “ segir Mitchell. Í erindi
hans kom fram að skattar og ríkisút-
gjöld leiði til þess að vinnuafli og
fjármunum geti verið ráðstafað á
óhagkvæman máta. Það leiði til
hærri skattbyrði, sem refsi fyrir
vinnusemi.
Hagvöxtur og hagsæld
– En af hverju viljum við hagvöxt?
„Við viljum hagvöxt því þá hefur
fólk það betra. Það er mikill munur á
því að búa í ríku landi líkt og Banda-
ríkjunum, Íslandi eða Sviss og t.d. í
Brasilíu eða Indlandi,“ segir hann.
Með auknum hagvexti vinni fleiri og
fólk hafi meira umleikis. Starfskraft-
ar atvinnulífsins og fjármagnið sé
nýtt með hagkvæmari hætti.
– Eftir bankahrun hefur verið
kallað eftir auknum ríkisrekstri.
„Það kann að vera. En fólk verður
að skilja, að það er galli á gjöf Njarð-
ar: Minni hagvöxtur.“
Í erindi sínu tókst hann á við
spurninguna hversu lágir skattar
ættu að vera. Hann sagði að jaðar-
skattar ættu að vera lágir. Orðið jað-
arskattar er notað til að tákna hve
mikið af tekjuaukningu skattgreið-
andans rennur til hins opinbera.
Hann sagði að það verðlauni fyrir
framleiðni. Og leiði til þess að fólk
vinni, spari og fjárfesti í meira mæli.
Lágir jaðarskattar minnki hættuna á
skattaundanskotum. Rannsóknir
sýni að jaðarskattar ættu ekki að
vera hærri en 20%.
„Meira frelsi og velmegun
ef umsvif ríkisins eru lítil“
 Doktor í hagfræði segir að lægri skattar séu lykillinn að auknum hagvexti
Morgunblaðið/Eggert
Velmegun „Við viljum hagvöxt því þá hefur fólk það betra,“ segir Daniel Mitchell, hagfræðingur hjá Cato Institute.
Hann nefnir að það sé mun fýsilgera að búa í ríku landi, líkt og Íslandi en fátæku, eins og Indlandi.
Cato Institute
» Daniel Mitchell er skatta-
sérfræðingur Cato Institute.
Hann er með doktorspróf í
hagfræði frá George Mason-
háskóla í Virginíu.
» Flatir skattar eru æskilegir,
samkvæmt hagfræði og sið-
fræði.
» Hið opinbera er víða of
umsvifamikið.
16 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. NÓVEMBER 2012
● Stjórn Jarðbor-
ana og Ágúst Torfi
Hauksson, forstjóri
félagsins, hafa gert
með sér sam-
komulag
um að Ágúst
Torfi láti af störfum
fyrir félagið.
Stjórn félagsins
og forstjóri hafa
ekki verið sammála
um leiðir að því markmiði að efla rekst-
urinn, samkvæmt því sem segir í til-
kynningu.
Ráðningarferli þar sem leitað verður
að nýjum forstjóra Jarðborana er hafið.
Á meðan mun Baldvin Þorsteinsson
stjórnarformaður gegna starfi forstjóra.
Hættir hjá Jarðborunum
Ágúst Torfi
Hauksson
● Talsverðar endurgreiðslur erlendra
lána eru framundan hjá sveitarfélögum
á næsta ári, og munu þær valda þrýst-
ingi á gengi krónunnar, einkanlega á
fyrri helmingi næsta árs, samkvæmt því
sem kemur fram í Morgunkorni Íslands-
banka í gær. Að Lánasjóði sveitarfélaga
meðtöldum, greiða sveitarfélögin 13,1
ma.kr. af erlendum lánum skv. tölum
Seðlabankans, en þar eru bæði vaxta-
greiðslur og gjalddagar höfuðstóls
lána meðtaldir.
Miklar afborganir 2013
Stuttar fréttir…
 


   
  
   
  

 




 
  
  

 
  
!"# $% " &'( )* '$*
+,-.--
,/+.01
+,-.2+
,+.-2+
,+.3+2
+4.2
+51.,+
+.003,
+35.+1
+-+.-2
+,-.3-
,/,./5
+,2./4
,+.251
,+.34,
+4.200
+51.04
+.0-54
+35.2,
+-,.+,
,,1./13-
+,2.,-
,/,.0,
+,2.10
,+.232
,,./12
+4.4+
+5130
+.0-41
+31.5
+-,.02
Skannaðu kóð-
ann til að sjá
gengið eins og
það er núna á
Upp úr hádegi í gær komst loks ein-
hver skriður á viðræður stjórnar
skandinavíska flugfélagsins SAS við
danska flugliða, CAU, en framan af
degi þokaðist ekkert í samkomu-
lagsátt.
Í fyrrinótt og gærmorgun tókust
samningar félagsins við norska og
sænska flugliða og flugmenn.
Danskir viðsemjendur sátu á
fundum í höfuðstöðvum SAS við
Kastrup-flugvöll í Kaupmannahöfn í
gær. Síðdegis í gær samþykktu svo
dönsku flugliðarnir, CAU, aðgerða-
áætlun stjórnarinnar. Stjórn SAS og
lánardrottnar munu nú taka afstöðu
til þess samkomulags sem fyrir ligg-
ur og því eru nú allar líkur á því að
SAS fái aðgang að auknu lánsfé hjá
helstu lánardrottnum sínum og hjá
stjórnvöldum í Danmörku, Svíþjóð
og Noregi.
Hlutabréf í SAS hækkuðu um 26%
við opnun kauphallarinnar í Kaup-
mannahöfn í gærmorgun og grein-
endur sögðu að helsta skýringin á
þessari miklu hækkun væri aukin
bjartsýni um að SAS myndi lifa yf-
irstandandi hremmingar af, en á
miðnætti í fyrrakvöld rann út sá
frestur sem menn höfðu til að
semja.
AFP
Höfuðstöðvar Hér má sjá danska samningsaðila hjá SAS á Kastrup í gær.
Danskir flugliðar
sömdu við SAS
 Hlutabréf í SAS hækkuðu um 26%
Langtímaleiga
www.avis.is
52.100 kr. á mánuði og allt
innifalið nema bensín!*
Hafðu endilega samband við okkur í síma 591 4000 eða
kíktu á avis.is og sjáðu hvað við getum gert fyrir þig.
*Hyundai l10, árgerð 2011, í 36 mánaða leigu.
Komdu í langtímaleigu Avisog láttu dæmið ganga upp!