Þjóðviljinn - 15.03.1988, Blaðsíða 5

Réttlæti
og jöfnuður
íöndvegi
Rætt við Ólaf Ragnar Grímsson um launamál, byggðaþróun,
orsakir verðbolgunnar og verkefni íslendinga
í afvopnunarmálum
Olafur Ragnar Gríms-
son, nýkjörinn for-
maður Alþýðubanda-
lagsins hefur gert víð-
reist um landið að undanförnu.
í upphafi þessa viðtals við
hann var hann spurður hvað
hefði komið út úr fundaferðum
hans og jafnframt hver hann
teldi helstu verkefni Alþýðu-
bandalagsins á næstu misser-
um.
„Á undanförnum vikum hef ég
heimsótt vinnustaði og verið á
fundum bæði á Norðurlandi,
Vesturlandi og Vestfjörðum. Það
er alveg greinilegt að það er mikil
ólga og réttlát reiði ríkjandi í
þjóðfélaginu," sagði Ólafur og
hélt áfram: „Þetta stafar fyrst og
fremst af því að fólki ofbýður
bæði sú kjaraskerðing sem orðið
hefur á undanförnum mánuðum,
gagnstætt loforðum fyrir kosn-
ingar um lága verðbólgu og betri
kjör, en einnig ekki síður vegna
þess óréttlætis sem endurspeglast
í vaxandi launamun í landinu og
vaxandi misrétti, bæði í kjörum, í
aðstöðumun milli landshluta, og í
tækifærum fólks til að lifa mann-
eskjulegu lífi.
{ raun og veru er höfuðverk-
efni Alþýðubandalagsins að sýna
fram á með hvaða hætti er hægt
að ráða bót á þessu misrétti og
festa í sessi á nýjan leik þjóðfé-
lagslegt réttlæti þar sem hugsjón-
ir um jöfnuð og félagslegt réttlæti
eru í öndvegi.
Við höfum nýlega mótað kjar-
astefnu Alþýðubandalagsins sem
felur í sér lýsingu á nýjum kjaras-
áttmála sem tekur mið af lág-
markslaunum sem næmu a.m.k.
45-50.000 krónum fyrir dagvinnu
og verðtryggingu launa til að
koma í veg fyrir að ríkisstjórnin
geti á ný komið aftan að launa-
fólki. Þá gerum við ráð fyrir því
að yfirborganir og launaskrið
verði tekin inn í taxta til að hamla
gegn þeirri þróun að atvinnurek-
endur séu hver og einn að deila út
með persónubundnum hætti
kjörum til fólks og mismuna
þannig starfsmönnum.
Einnig eru í þessum nýja kjar-
asáttmála tillögur um styttingu
vinnutímans, að dagvistunarþörf
allra barna verði fullnægt fyrir
árið 1990 og að lýðræðisleg áhrif
fólks á vinnustöðum verði aukin.
Fimmtánfaldur
launamunur
Við bendum einnig á það í
þessari stefnuályktun að mikil-
væg forsenda fyrir því að þetta
takist er að þeirri tortryggni, sem
ríkt hefur á milli hinna ýmsu sam-
taka launafólks, sé eytt.
Allt launafólk á sameiginlegra
hagsmuna að gæta og það þarf að
beita nýjum vinnubrögðum í
kjarabaráttunni með því að
virkja þátttöku fólks á vinnustað
og hafa mótun kröfugerðar og
samningaviðræður mikiu opnari
en áður. í þessu efni hef ég fundið
mjög sterklega fyrir því á fundum
að það er orðið mjög brýnt að
taka ekki bara á lágmarks-
launum, heldur einnig á þeim
mikla launamun sem hefur
skapast hér í landinu og er orðinn
tíu til fimmtánfaldur.
Þessvegna er eitt af höfuðverk-
efnunr Alþýðubandalagsins á
næstu mánuðum að skapa skiln-
ing á þörf breytingar í
jafnréttismálum í landinu, bæði
hvað snertir kjaramál og mögu-
leika fólks til að njóta félagslegra
réttinda.
Þar kemur mismunurinn milli
landshluta sterklega inn í mynd-
ina. Á sama tíma og veruleg aft-
urför hefur orðið víða um land og
mismunurinn á aðstöðu fólks þar
og á höfuðborgarsvæðinu hefur
vaxið, þá horfir fólk upp á það að
ein af ástæðunum fyrir verðbólg-
uþróuninni á síðasta ári var sú
gífurlega þensla sem verið hefur í
fjárfestingum og erlendum lán-
tökum. Hún birtist m.a. í því að á
síðastliðnum 2-3 árum hafa verið
byggð þrjú hús, þ.e. flugstöðin í
Keflavík, Kringlan og Seðla-
bankabyggingin, sem samtals
hafa kostað tæplega 8 miljarða
króna, að mestu leyti fjármögnuð
með erlendum lántökum. í þessu
sambandi er rétt að hafa í huga að
matarskatturinn illræmdi er ekki
„nema“ 5 miljarðar.
Hvar er skynsemin?
Fólk úti um land stendur nú
frammi fyrir því að atvinnufyrir-
tækin eiga í miklum erfiðleiicum
vegna gengisþróunar og hárra
vaxta. Fólki er einnig sagt að ekki
megi hækka kaup fiskvinnslu-
fólks því þá vaxi verðbólgan. Allt
þetta veldur því að menn velta
því fyrir sér hvernig geti staðið á
því að þegar gerðir voru kjara-
samningar í desember 1986, sem
höfðu í för með sér litlar
kauphækkanir fyrir fiskverkafólk
og áttu að Ieiða til verðbólgu
innan við 10%, þá var niðurstað-
an engu að síður sú að í árslok var
verðbólgan 40-50%.
Fólk spyr eðlilega: Búum við í
brjáluðu þjóðfélagi? Hvar er
skynsemin? Þess vegna er það
einnig okkar verkefni að koma í
veg fyrir fleiri brenglaðar fjár-
festingar fyrir erlent lánsfé, fjár-
festingar sem leiða til þess að
matarskattur er lagður á og knún-
ar eru fram kjaraskerðingar til
þess að standa straum af öllu
saman.“
Vígbúnaðurinn
og þenslan
Víkjum nú að öðru; á þingi
vaktir þú máls á byggingarkostn-
aði við flugstöðina í Keflavík,
ekki rétt?
„Jú. En það er rétt að rifja það
upp að Alþýðubandalagið var
ekki á móti því að byggja flug-
stöð, þ.e. flugstöð sem væri gerð
með svipuðum hætti og menn sjá
í öðrum löndum, þar sem fyllstu
hagkvæmni og sparnaðar væri
gætt.
Við vöruðum strax við því
rangmæli núverandi stjórnar-
flokka að íslendingar myndu
aldrei borga meira en 800 miljón-
iraf byggingarkostnaðinum. Nið-
urstaðan varð sú að við borgum
um 2400 miljónir og er þó ekki
allur kostnaður kominn fram
ennþá. Allt eru þetta erlend lán,
enn eitt dæmið um brenglað mat
stjórnvalda.
Hernaðarframkvæmdir hér
eru verulegur liður í því að skapa
þá þenslu sem reglulega leiðir til
verðbólgu og efnahagserfiðleika.
Það er auðvitað mjög sérkenni-
legt að Steingrímur Hermanns-
son, sem erlendis virðist tala í
nafni vissrar friðarstefnu, skuli
halda áfram vígbúnaðaruppbygg-
ingunni í landinu og jafnvel
standa fyrir því að tengja ísland
enn frekar við árásarkeðju og
vígbúnaðarþróun Bandaríkjanna
á Norður-Atlantshafi.
Stjórnstöðin, sem nú er verið
að byrja að byggja á Keflavíkur-
flugvelli, er í raun prófsteinn á
það hvort framsóknarmenn
meina eitthvað með þessari
stefnu sinni eða hvort hún er bara
blekkingartal.
Afvopnun í
höfunum brýn
Þessi stöð er til árása í N-
Atlantshafi eftir að tortímingar-
árás á íslandi hefur átt sér stað.
Stöðin hefur ekkert með svo-
nefndar „varnir íslands" að gera.
Það er mjög einkennilegt að við,
sem eigum svo mikið undir haf-
inu, skulum vera að leyfa hér í
landinu áframhaldandi uppbygg-
ingu á tækja- og vígbúnaði sem
tengist kjarnorkuhernaði í höf-
unum í kringum okkur.
Sífellt berast upplýsingar um
bilanir og leka úr kjarnorkukaf-
bátum og þær sýna okkur að í
höfunum í kring eru það sem
ágætur maður nefndi „mörg
fljótandi Tsérnóbyl". Aö auki er
ljóst að innan Bandaríkjanna og
Átlantshafsbandalagsins er mik-
ill þrýstingur á að auka enn á víg-
búnað í höfunum á sama tíma og
verið er að draga úr kjarnorku-
vígbúnaði á meginlandi Evrópu.
Af þessum sökum flutti ég á
Alþingi tillögu um að íslendingar
beittu sér fyrir því að boðað yrði
hér til alþjóðlegrar undirbúnings-
ráðstefnu til að ræða með hvaða
hætti er hægt að koma á form-
legum viðræðum um afvopnun í
höfunum. Engar slíkar viðræður
eru í gangi og því ætti þetta að
vera eitt af stærstu verkefnum
utanríkisstefnu okkar.
Það má velta fyrir sér þeirri
hugmynd, að á líkan hátt og
Genf, sem liggur í miðri Evrópú,
var ákjósanlegur viðræðustaður
fyrir útrýmingu meðal- og
skammdrægra eldflauga í Evr-
ópu, þá sé Reykjavík kjörið að-
setur fyrir afvopnunarviðræður
um útrýmingu kjarnorkuvopna í
norðurhöfum,“ sagði Ólafur
Ragnar að lokum.
-vd.
Þingtíðindi - Síða 5
Ólafur Ragnar
Grímsson
Hemaðar-
framkvæmdir
hér eru
verulegur liður
íþví
aðskapaþá
þenslu
sem
reglulega leiðir
til
verðbólgu
og
efnahagserfiðleika