Þjóðviljinn - 15.03.1988, Blaðsíða 19

Stefnuleysi
f
sjávarútvegi
- Skúli Alexandersson ræðir stöðu sjávarútvegsins og
landsbyggðarinnar -
Skúli Alexandersson er þekkt-
ur talsmaður fólks á landsbyggð-
inni. Hann sat í sveitarstjórn á
Hellissandi á þriðja tug ára áður
en hann fór á þing. Þar stóð hann
fyrir uppbyggingu í sjávarplássi
sem hafði verið í hnignun, var
hafnlaust að kalla og án tengingar
við akvegakerfi landsins, þegar
hann tók þar við forystu í sveitar-
stjórn 1954. Nú er á Hellissandi
reisuleg byggð.
Skúli hefur flutt áhugamál sín
með sér á Alþingi og situr þar
m.a. í sjávarútvegsnefnd og sam-
göngunefnd efri deildar fyrir Al-
þýðubandalagið.
Landsbyggðin hefur
ekki fengið sinn hlut
úr ríkissköttum
Ég lít svo á að á tímabili síðustu
tveggja íhaldsstjórna, síðasta
kjörtímabil og þetta núna, hafi
verið unnið að því að veikja stöðu
landsbyggðar með beinum að-
gerðum ríkisvaldsins, með því að
minnka hlutdeild ríkisframlaga
til landsbyggðarinnará fjárlögum
ríkisins. Þetta hefur verið gert
með því að skera niður framlög til
byggingar hafna, skóla, dagvista-
stofnana og vegamála, en meira
hefur farið í beina eyðslu ríkisins
hér á Reykjavíkursvæðinu. l’etta
hefur þýtt að þjónusta út á lands-
byggðinni hefur ekki byggst upp
svo sem nauðsynlegt var. Okkar
samfélagskerfi er byggt upp
þannig. að beinlínis er ætlast til
þess að ríkið fjármagni ákveðinn
hluta til skólabygginga, hafnar-
framkvæmda o.s.frv. Það er
grundvöllur félagslegs jafnréttis í
landinu. Þarna hefur átt sér stað
stöðnun og á sumum stöðum
hreinlega afturför. Trú manna á
eðlilegri byggðarþróun hefur því
beðið hnekki.
Ríkið fjármagni
grundvallarþjónustu
í stað þess að menn ræði þessi
mál hefur tekist að láta um-
ræöuna snúast um ýmislegt ann-
að sem kannski hefur ekki komið
málinu við eöa er nær ógjörning-
ur að framkvæma.
Heilntikið hefur verið rætt um
það, að landsbvggðin ætti að fá
aftur allt það sem hún framleiddi,
sem er náttúrlega mjög erfitt að
skilgreina hvað þá að fram-
kvæma. Mín skoðun er sú. að það
sé einungis hægt að rétta hlut
landsbyggðar á svipaðan máta og
gert hefur verið á undanföröum
áratugum meö þ\i að láta ríkið
fjármagna ákveðna þætti íélags-
legra verkefna landsmanna.
Þetta hefur brugðist í tíð síðustu
íhaldsstjórna. Með samanburði á
síðustu ríkisstjórn og þessari
núna við ríkisstjórn Gunnars
Thoroddsen má glöggt sjá mun
með því að skoða fjárframlög til
framkvæmda á vegum ríkisins og
einnig þess fjármagns sem runnið
hefur frá ríkinu til framkvæmda á
vegum sveitarfélaga. Niðurstöð-
ur sýna að síðustu tvær íhalds-
stjórnir eru að ganga af lands-
byggðinni dauðri, því að það
skiptir höfuðmáli út á lands-
byggðinni að hafnarmannvirki
séu í lagi, skólar og dagvistunar-
heimili byggist upp á eðlilegan
máta og að samgöngukerfið sé
byggt upp. Þetta hefur alls ekki
verið gert að undanförnu.
Undirstöðuatvinnu-
veginum hefur
ekki verið
tryggður
rekstrargrundvöllur
Þarna er að sjálfsögðu utn
grundvallarmál að ræða, ríkis-
stjórnin hefur brugðist lands-
byggðinni í þessu eins og ýmsu
öðru. f haust var rætt heilmikið
um fiskveiðistefnu og samþykkt
lög um stjórn fiskveiða. En því
var sleppt að ræða um allsherjar
sjávarútvegssstefnu. Þvímiðurer
það svo að fiskveiðistefnan er
Íítið tengd efnahagsstefnunni,
eða rekstargrundvelli þeirra fyr-
irtækja sem í sjávarútvegi eru.
Það sem skortir í sjávarútvegs-
stefnuna er fyrst og fremst það að
fyrritækjum í sjávarútvegi sé
tryggður rekstargrundvöllur á
þann veg að þau geti skilað eðli-
Íegum hagnaði, endurnýjað sig
og að um eðlilegar afskriftir sé að
ræða. Meðan að slíkt er ekki
tryggt hljótum við að horfa upp á
þennan undirstöðuatvinnuveg
þróast á þann veg sem er mjög
óhagstætt fyrir þjóðarbúið.
Ríkisvaldið hefur ekki sinnt
sem skyldiað halda undirstööuat-
vinnuveg okkar í gangi og tryggja
honum eðlilega rekstrarstöðu.
Þetta gerir það að verkunt að átt
hefur sér stað stórkostlegur fjár-
flótti frá sjávarútvegsfyrirtækj-
um, oftast frá landsbyggðir.ni í
eyðsluna og þensluna. Þessu
verður að snúa við.
í dag er þetta á þann veg að
sjávarútvegurinn, einkum fisk-
vinnslan. hefur verið að éta upp
sinn höfðustól meira og minna. A
þeim tíma þegar hér eru auglýstar
gullbækur, kjörbækur, tromp-
bækur og hvað annað er fjárm-
agnið í fiskvinnslunni á íslandi að
eyðast upp. Það er að brenna.
Þaö hafa verið haldnar margar
hjartfólgnar ræður á Alþingi og
víðar um það að sparifé lands-
manna hafi verið að brenna i
þennan tíma eða hinn. Það er
ekki mikið talað um það í dag að
fjármagn fiskvinnslu og útgerðar
og annarra undirstöðuatvinnu-
vega þjóðarinnar sé á báli um
þessar mundir og hafi verið það í
allt of langan tíma.
Þær aðgerðir sem gerðar voru
núna fyrir skömmu og samþykkt-
ar voru á Alþingi ganga of
skammt. Þær hafa ekki lagað til
fyrir þennan undirstöðuatvinnu-
veg eins og þörf er á. Atvinnu-
greinum í þjóðfélaginu hefur ver-
ið mismunáð og mismunað meira
núna á síðustu misserum, á
stjórnartíma núverandi ríkis-
stjórnar og ríkisstjórnar Stein-
gríms Hermannssonar en áður
hefur verið, enda er svo komið í
landinu að launamismunur er
meiri en nokkru sinni fyrr. Og
hvernig er verið að mismuna at-
vinnuvegum í landinu? Það er
verið að mismuna þeim á þann
hátt að undirstöðuatvinnuvegi
okkar, sjávarútveginum og öðr-
um útflutningsgreinum er varla
gert fært að starfa vegna aðgerða
og aðgerðarleysis opinberra að-
ila, m.a. með því að hamla ekki
gegn þeirri verðbólguþróun sem
verið hefur hér í landinu á undan-
förnum árum og stjórnaraðgerð-
um með því að standa að þeirri
þenslupólitík og vaxtasefnu sern
rekin hefur verið undanfarna
mánuði og ár.
Það er líklegt að það fólk sem
hefur verið að fella samninga vítt
og breitt um landið á undanförn-
um dögum sé m.a. að mótmæla
þessu. Þegar þaö er að mótmæla
þessari stöðu er það að mótmæla
því kaupi sem þessi atvinnurekst-
ur getur borgað því.
Sú pólitík sem rekin hefur ver-
ið undanfarandi misseri, undir
forystu Framsóknarflokks og
Sjálfstæðisflokks og nú með til-
stilli Alþýðuflokks, felur ekki í
sér áhuga fvrir að standa að baki
þessa atvinnurekstrar í landinu, -
þessa undirstöðuatvinnurekstrar
- er það kannki vegna þess að að
stórum hluta til er þetta félagsleg
atvinnugrein og þar sem hún er
ekki félagsleg er hún „sósíalíser-
uð“ á þann veg að það er ætlast til
þess að fiskvinnslan haldi áfram
rekstri hvað sem tautar og raular
og hún leggur það á sig og gerir
það á tímum eins og núna með
þeim afleiðingum að innan stutts
tíma, ef áfram heldur sem horfir,
stendur þessi atvinnurekstur
meira og minna á þann veg að
honum verður ekki haldið áfram,
hvorki með þeim láglaunum sem
hann býður í dag né á annan hátt.
Þarna verður að eiga sér stað
breyting til þess að launakjör
verkafólks á Islandi breytist og tii
þess að staða landsbuggðarinnar
eflist. -ahh
Þingtíðindi - Síða 19
Skúli
Alexandersson
Hlutur
+-m m m
rikisms
i
uppbyggingu
a
landshyggéinn
allt of
lítill
V-