Morgunblaðið - 26.03.2013, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. MARS 2013
Tunguhálsi 7 110 Reykjavík 554 1989 www.gardlist.is
Trjáfelling
og stubba-
tæting
FJARLÆGJUM LÍTIL SEM
STÓR TRÉ OG TÆTUM
TRJÁSTOFNA.
Við búum yfir mikilli reynslu og frábærum
tækjakosti þegar kemur að því að fella
stór sem smá tré. Stubbatætarinn er svo
frábær lausn til þess að losna við
trjástofna sem standa eftir í garðinum.
Guðmundar- og Geirfinnsmál
Starfshópurinn leggur í skýrslunni
mat á framburð þeirra, sem hlutu
dóm í Guðmundar- og Geirfinnsmál-
inu.
Um Erlu Bolladóttir segir m.a. í
skýrslunni:
„Þegar hún hafði játað aðild að
Geirfinnsmálinu var hún orðin þreytt,
algjörlega hjálparlaus og föst í lyga-
vef og það, ásamt samspili sálrænna
þátta, sem gerðu hana viðkvæma fyr-
ir yfirheyrslum, og aðstæðum við yf-
irheyrslurnar í Síðumúlafangelsi,
leiddi til þess að hún fór að þóknast
rannsakendunum og sagði þeim sögu
sem hún taldi að þeir vildu heyra og
var líkleg til að taka þrýstinginn af
henni. Svo virðist sem hún hafi litið á
það sem einu leið sína til að komast af
við þessar óbærilegu aðstæður sem
hún var komin í. Þetta varð til þess að
hún gaf framburð sem er án nokkurs
vafa óáreiðanlegur og flækti fleiri ein-
staklinga í málið.“
Um framburð Sævars Ciesielski
segir: „Engar vísbendingar eru um
að hann hafi þjást af minnisvafa-
heilkenni eins og sumir hinna sak-
borninganna í Guðmundar- og Geir-
finns-málunum. (...) Sævar virðist
hafa játað aðild að málunum báðum
með skammtímaávinning í huga, þ.e.
til þess að losna undan þrýstingi við
yfirheyrslurnar og til að draga úr
vanlíðan sinni.“
Um Kristján Viðar Viðarsson seg-
ir: „Kristján Viðar var vistaður óhóf-
lega lengi í einangrun og oft yfir-
heyrður eða rætt við hann án þess að
tekin væri skýrsla. Einangrunin og
yfirheyrslurnar voru honum greini-
lega mjög erfiðar og leiddu til þess að
hann játaði aðild að hvarfi Guð-
mundar og Geirfinns og dauða þeirra
með mjög vafasömum framburði sem
hann dró síðan til baka þó ekkert
mark virðist hafa verið tekið á því,
hvorki af rannsakendum né fyrir
dómi.“
Um Tryggva Rúnar Leifsson segir
að hann virðist hafa haldið í einfeldni
sinni að játning myndi hjálpa við að
losna úr einangruninni. „Dagbækur
hans, sem höfundar þessar skýrslu
telja trúverðugar og ljóst að hafi verið
skrifaðar á meðan hann var vistaður í
gæsluvarðhaldinu í Guðmundarmál-
inu, gefa góða lýsingu á slæmu and-
legu ástandi hans í einangruninni og
algjöru hjálparleysi. Tryggvi Rúnar
var örvæntingarfullur maður sem
gerði örvæntingarfullar tilraunir til
að losna úr einangrun, með því að játa
á sig aðild að hvarfi og dauða Guð-
mundar Einarssonar.“
Um Albert Klahn Skaftason segir:
„Okkar mat á því að hann reyndist
ófær um að leggja fram áþreifanlegar
sannanir í málinu er sú að hann hafði í
raun og veru enga hugmynd um það.“
Játningar til að losna
undan þrýstingi
Niðurstaða starfshópsins, sem
fjallaði um Guðmundar- og Geir-
finnsmál, er að það sé hafið yfir all-
an skynsamlegan vafa að framburð-
ur fimm sakborninga, bæði hjá
lögreglu og fyrir dómi, hafi verið
óáreiðanlegur.
Á það við um framburð Erlu
Bolladóttur, Sævars Marinós Cie-
sielski og Kristjáns Viðars Viðars-
sonar í Guðmunar- og Geirfinns-
máli og framburð Tryggva Rúnars
Leifssonar og Alberts Klahn
Skaftasonar í Guðmundarmáli.
Þá segir starfshópurinn hafið yfir
allan skynsamlegan vafa að fram-
burður Guðjóns Skarphéðinssonar í
Geirfinnsmálinu hjá lögreglu og
fyrir dómi hafi verið falskur.
Tíu samverkandi þættir
Í niðurstöðum 19. kafla skýrslu
starfshópsins um mat á áreiðan-
leika framburða í Guðmundar- og
Geirfinnsmálinu telja skýrsluhöf-
undar upp tíu samverkandi þætti,
sem hafi dregið úr áreiðanleika
framburða sakborninganna.
Í fyrsta lagi lengd einangrunar-
vistar og tíðar og langar yfir-
heyrslur.
Í öðru lagi einstaklingsbundnir
áhættuþættir.
Í þriðja lagi tíð óformleg sam-
skipti rannsakenda við sakborninga
meðan á rannsókn stóð, s.s. heim-
sóknir til þeirra í klefa og ferðir
með þá út úr fangelsinu.
Í fjórða lagi fjöldi samprófana,
sem gat ýtt undir að sakborningar
breyttu framburði sínum, aðeins
vegna áhrifa annarra sakborninga.
Í fimmta lagi fjöldi vettvangs-
ferða og tilrauna til að leita að lík-
um Guðmundar og Geirfinns.
Í sjötta lagi takmörkuð aðstoð
lögmanna en fangarnir fengu sjald-
an að ræða einslega við lögmenn
sína og dæmi eru um að þeim hafi
beinlínis verið neitað um aðgang að
þeim.
Í áttunda lagi óttinn við að
gæsluvarðhaldið yrði framlengt ef
rannsakendurnir væru ekki sáttir
við framburð þeirra.
Í níunda lagi ræddu fangaverðir í
einhverjum tilvikum við sakborn-
inga um atvik málanna og fóru með
rannsakendunum að leita að líkum
Guðmundar og Geirfinns.
Í tíunda lagi virðist sem rannsak-
endur hafi haft „rörsýn“ við rann-
sókn málanna og haft fyrirfram
skoðun á sekt sakborninganna og
neikvæð viðhorf til sumra þeirra,
einkum Sævars og Kristjáns Viðars.
Fjallað er sérstaklega um þátt
Guðjóns Skarphéðinssonar í
skýrslu starfshópsins og segir þar
að framburður Guðjóns í Geirfinns-
málinu og það að hann játaði þátt-
töku í málinu beri öll merki falskr-
ar játningar. „Það samspil sálfræði-
legra þátta sem gerði það að
verkum að Guðjón neitaði í upphafi
Óáreiðanlegur og falskur framburður
 Margir samverkandi þættir drógu úr áreiðanleika, svo sem löng einangrun og tíðar yfirheyrslur
 Rannsakendur með „rörsýn“ og töldu sakborninga seka  Vísbendingar um minnisvafaheilkenni
Morgunblaðið/Kristján Einarsson
Í réttarsalnum Geirfinnsmálið flutt í Hæstarétti í janúar 1980. Nokkrir sakborninga voru í réttarsalnum.
Atburðarásin
1974 janúar
Hvarf 18 ára gamals manns,Guðmundar
Einarssonar, var tilkynnt til lögreglunnar
í Reykjavík 29. janúar 1974. Leit stóð yfir
til 3. febrúar 1974 en án árangurs.
1974 nóvember
Tilkynning barst um það síðdegis 20.
nóvember að 32 ára gamall maður,Geir-
finnur Einarsson, væri horfinn en hann
fór að heiman frá sér í Keflavík kvöldið
áður. Leit hófst að Geirfinni en um leið
hófst viðamikil sakamálarannsókn að því
er virðist vegna upplýsinga lögreglu um
dularfullt stefnumót sem Geirfinnur átti
að eiga í Hafnarbúðinni í Keflavík.
1975 desember
Ný rannsókn hófst hófst
á hvarfi Guðmundar
Einarssonar, að því er
virðist vegna þess að
rannsóknarlögreglunni í
Reykjavík hafði borist til
eyrna að Sævar Ciesielski
væri viðriðinn málið. Sævar
og Erla Bolladóttir voru
úrskurðuð í gæsluvarðhald
vegna annars máls en í
framhaldi af framburðum
sem Erla og Sævar gáfu voru
Kristján Viðar Viðarsson,
Tryggvi Rúnar Leifsson og
Albert Klahn Skaftason
úrskurðaðir í gæsluvarðhald
dagana fyrir jól 1975.
1976 janúar
Rannsóknarlögreglan í Reykjavík hóf
rannsókn á hvarfi Geirfinns og í tengslum við
hana voru handteknir í janúar þeirMagnús
Leópoldsson, Einar Bollason og Valdimar
Olsen og í febrúar,Sigurbjörn Eiríksson. Þeim
var öllum sleppt í maí 1976 en voru áfram látnir
sæta takmörkun á ferðafrelsi. Skömmu síðar
var fenginn hingað til lands þýski rannsóknar-
lögreglumaðurinn Karl Schütz til að aðstoða
sakadóm Reykjavíkur við rannsókn málanna.
1976 nóvember
Guðjón Skarphéð-
insson handtekinn og
færður í gæsluvarðhald
vegna gruns um aðild
að hvarfi Geirfinns.
1976 desember
Frumákæra var gefin út
gegn Kristjáni Viðari
Viðarssyni,Sævari
Ciesielski og Tryggva
Rúnari Leifssyni en
þeim var gefið að sök að
hafa ráðið Guðmundi
Einarssyni bana
1976 mars
Framhaldsákæra gefin út. Þar var
Kristjáni Viðari,Sævari og Guðjóni
Skarphéðinssyni gefið að að sök að hafa
ráðið Geirfinni Einarssyni bana. Fleiri
voru ákærðir fyrir aðild að málunum.
1977 desember
Sakadómur
Reykjavíkur kvað
upp dóm í málinu.
Kristján Viðar
og Sævar voru
dæmdir í ævilangt
fangelsi, Tryggvi
Rúnar í 16 ára
fangelsi,Guðjón í
12 ára fangelsi, Erla
í 3 ára fangelsi og
Albert Klahn í 15
mánaða fangelsi.
Karl Schütz