Morgunblaðið - 26.03.2013, Page 28

28 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. MARS 2013
4.900
5.300
6.600
6.500
6.4006.600
8.500
7.950
12.000
950
7.300
Gjafir sem gleðja
LAUGAVEGI 5 SÍMI 551 3383 SPÖNGIN GRAFARVOGI SÍMI 577 1660Ármúla 38 | Sími 588 5011 | Opið: virka daga 11-18, laugard. 12-14
MEÐ FJARSTÝRINGU
Verð nú 39.990,-
Verð áður 64.500,-
Verð nú 39.990,-
Verð áður 64.500,-
MEÐ FJARSTÝRINGU
fermingargjöfin...
Keo Samon, hrís-
grjónabóndakona í
Suðaustur-Kambódíu
hafði ekkert salerni á
heimilinu. Raunar var
ekki einu sinni kamar
í nágrenninu fyrir
hana, eiginmann
hennar og fimm dæt-
ur, þannig að þau
gengu örna sinna í
kringum heimilið eða
á hrísgrjónaakrinum.
Allt þetta breyttist
eftir að almannsamtök (Water
Supply and Sanitation Council)
sem eru í tengslum við Sameinuðu
þjóðirnar, hófu störf í þorpinu.
Fjölskylda Keo ásamt þrjátíu öðr-
um tók þátt í kynningarfundi og
lærði að byggja einföld þurr sal-
erni og gekk til liðs
við átak um að út-
rýma saur á almanna-
færi.
„Áður vissi ég ekk-
ert um afleiðingarnar.
Þetta var bara vani
allra okkar í þorpinu.
Við vissum ekkert um
hvaða máli hreinlæti
skipti. En núna er ég
himinlifandi yfir að
við höfum eigin hrein-
lætisaðstöðu,“ segir
Keo.
En hvaða máli
skiptir salerni? Miklu meira en þú
heldur. Fullnægjandi hreinlætis-
og þar á meðal salernisaðstaða,
hindrar útbreiðslu sjúkdóma og
vannæringu af völdum mengaðs
vatns. Að ganga örna sinna á al-
mannafæri, eins og einn milljarður
manna gerir um allan heim, er ein
helsta orsök niðurgangspestar
sem kostar meir en þrjá fjórðu
milljónar barna undir fimm ára
aldri lífið á hverju ári.
Hreinlætisaðstaða ryður einnig
brautina fyrir verndun og eflingu
kvenna og stúlkna. Víða sækja
stúlkur ekki skóla þegar þær eru
á blæðingum ef engin salern-
isaðstaða er í skólanum. Hætta á
að konur verði fyrir kynferðislegu
ofbeldi eykst, ef þær þurfa að leita
að afviknum stöðum undir berum
himni.
Að lokum eru efnahagsleg rök.
Slæmt vatn og léleg hreinlæt-
isaðstaða kostar þróunarríki um
260 milljarða Bandaríkjadala á ári
hverju eða jafnvirði 1,5 af hundr-
aði landsframleiðslu. Á hinn bóg-
inn skilar hver króna sem fjárfest
er í bættu hreinlæti sér fimmfalt
til baka í bættri heilsu og aukinni
framleiðni.
Af þessum sökum er erfitt að
skilja hvernig á því stendur að ár-
ið 2013 skorti 2,5 milljarða manna
um allan heim viðunandi hreinlæt-
isaðstöðu. Fleiri hafa farsíma en
salerni í heiminum í dag.
Frá því þúsaldarmarkmiðin um
þróun (MDG) voru samþykkt árið
2000 hefur fátækt í heiminum ver-
ið minnkuð um helming. Sama
gildir um fjölda þess fólks sem
hefur aðgang að viðunandi neyslu-
vatni. 200 milljónir íbúa fátækra-
hverfa lifa betra lífi. Fjöldi skóla-
barna hefur aukist gríðarlega.
Með öðrum orðum hefur tekist að
fylkja liði um þróunarmarkmiðin
með glæsilegum árangri.
Engu að síður er staðreyndin sú
að nú þegar þúsund dagar eru
þangað til fresturinn til að ná
markmiðunum rennur út, 2015, er-
um við ekki einu sinni nálægt því
að ná markmiðunum um bætta
hreinlætisaðstöðu. Af þessum sök-
um hef ég, fyrir hönd Sameinuðu
þjóðanna og framkvæmdastjóra
samtakanna ýtt úr vör átaki um
aðgerðir í að bæta hreinlæt-
isaðstöðu í tilefni af upphafi Al-
þjóðlegs árs um samvinnu með
vatn.
Þrennt getum við gert til þess
að hraða framförum. Í fyrsta lagi
Eftir Jan Eliasson
Jan Eliasson
»Hver króna sem
fjárfest er í bættu
hreinlæti skilar sér
fimmfalt til baka í
bættri heilsu og
aukinni framleiðni.
Fleiri hafa aðgang að farsíma en salerni
Augljóst er að ung-
lingsár og komandi
fullorðinsár eru mjög
mikilvæg í þroskaferli
einstaklingsins. Það að
verða fullorðinn felur í
sér langa og stranga
göngu einstaklinga og
það að verða tekinn í
samfélag fullorðinna
einkennist af mikilli
sjálfsskoðun og mótun
persónuleika, þróun
skoðana, sjálfstæðis og ábyrgðar.
Tímabil komandi fullorðinsára hef-
ur lengst undanfarna áratugi með
tilkomu meiri krafna á vinnumark-
aði þar sem fólk þarf að uppfylla
hærri staðla sem ákveðin störf
krefjast. Lengri skólaganga, hærri
giftingaraldur og frestun barneigna
hefur veitt einstaklingnum mikið
frelsi og tíma til þess að finna út
hvað það er sem hann vill í lífinu og
þess vegna er hann lengur að ná
fullorðinsaldri. Sjálfstæði, ábyrgð
og skyldur ásamt því að verða
óháður öðrum, bæði hvað varðar
fjárhag, skoðanir og
ýmislegt, er aug-
ljóslega hluti af því að
ná ákveðinni fullorð-
insstöðu, þó svo að fé-
lagsleg hlutverk eigi
enn þátt í umskipt-
unum. Þetta ferli sem
unglingsárin eru
göngum við öll í gegn-
um á einn eða annan
hátt og tímabilið tel ég
afar mikilvægt til þess
að átta sig á framtíð-
arskyldum sem full-
orðnir þátttakendur í
þjóðfélaginu.
Þó hefur nokkuð borið á því að
hinir fullorðnu hafi ekki gefið hin-
um ungu jafnt tækifæri til þess að
tjá sig og hafa samskipti þeirra á
milli oft á tíðum einkennst af
ákveðinni togstreitu. Uppbyggileg
gagnrýni með jákvæðu viðhorfi til
unga fólksins okkar er nokkuð
sem ég tel að mætti vera oftar til
staðar. Þessir einstaklingar eru jú
framtíðin, og því tel ég það hlut-
verk hinna fullorðnu að leiðbeina
þeim sem yngri eru. Þó tel ég það
einnig mikilvægt að einstaklingar
fái tíma til þess að njóta og upplifa
og læra af reynslunni, en það hefur
eitthvað á því borið í nútíma-
samfélagi okkar að unga fólkið
verður fyrir fordómum og því
kennt um margt sem fer miður.
Það getur verið stór hluti þess að
læra á lífið og öðlast reynslu af
samfélaginu að skipta um nám
fimm sinnum, prófa að vinna á tíu
mismunandi stöðum og vera svolít-
ið áttavilltur og óviss um hvað
framtíðin ber í skauti sér. Þetta er
leið á þroskagöngu okkar í lífinu og
sú reynsla sem við búum að mótar
okkur sem einstaklinga. Við leiðum
hugann of oft að því hvað sé fram-
undan á meðan við ættum stundum
að staldra við og hugleiða stöðu
okkar á því augnabliki.
Einstaklingar mótast þannig oft
af þeim hugmyndum sem finna má
í samfélaginu hverju sinni og upp-
lifa á sinn sérstaka hátt það að full-
orðnast. Unglingar eru að ganga í
gegnum miklar breytingar og at-
burðir sem eiga sér stað yfir þetta
ákveðna tímabil koma þeim nær
fullorðinsaldrinum. Unglingsárin
eru þannig tímabil þjálfunar fyrir
alls konar færni sem getur nýst
Unga fólkið okkar
Eftir Völu Karen
Viðarsdóttur
Vala Karen
Viðarsdóttir