Morgunblaðið - 12.04.2013, Side 37

MINNINGAR 37
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. APRÍL 2013
✝ Ágústa Jó-hannsdóttir
fæddist 10. desem-
ber 1922 í Fagurlyst
í Vestmannaeyjum.
Hún andaðist að
morgni páskadags
31. mars 2013 á
dvalar- og hjúkr-
unarheimilinu
Grund.
Foreldrar Ág-
ústu voru Jóhann Þ.
Jósefsson, f. 17. júní 1886, d. 15.
maí 1961, kaupmaður og út-
gerðarmaður í Vestmannaeyjum,
alþingismaður og ráðherra, og
k.h. Magnea Dagmar Þórð-
ardóttir, f. 10. október 1901, d. 2.
júlí 1990, húsfreyja.
Systkini Ágústu voru Unnur, f.
27.6. 1911, d. 4.11. 1931 (hálf-
systir samfeðra, móðir hennar
var Ingveldur Jónsdóttir frá Hof-
akri); Svana Guðrún, f. 20.2.
1921, d. 12.11. 1992, var búsett í
Bandaríkjunum, gift Roger B.
Hodgson, verkfræðingi, áður
Sturlaugi Böðvarssyni, útgerð-
dóttir, guðfræðingur BA, og eru
börn þeirra Þórhildur Katrín, f.
5.1. 2007, og Dögg, f. 28.4. 2012,
Pálsdætur; Örn, f. 7.8. 1956, flug-
maður, kvæntur Guðrúnu Þóru
Magnúsdóttur verslunarmanni
og eru synir þeirra Ólafur Örn, f.
13.7. 1976, og Magnús Gísli, f.
10.12. 1980.
Ágústa ólst upp á æskuheimili
sínu í Vestmannaeyjum til tólf
ára aldurs er hún flutti til
Reykjavíkur með foreldrum sín-
um. Hún gekk í Húsmæðraskól-
ann og stundaði nám í píanóleik
við Tónlistarskólann í Reykjavík
undir handleiðslu dr. Victors Ur-
bancic. Hún stundaði nám í
tungumálum og bókmenntum við
Kaliforníuháskóla í Los Angeles
(UCLA) 1944-46 og lauk prófi frá
Leiðsögumannaskólanum 1975.
Hún stundaði um árabil versl-
unarstörf í ferðamannaversl-
unum í Reykjavík. Hún rak um
skeið heimagistingu fyrir er-
lenda ferðamenn. Ágústa var
virkur þátttakandi í starfi kven-
félagsins Hringsins um áratuga-
skeið og beitti sér í fjársöfnunum
til Barnaspítala Hringsins.
Útför Ágústu fer fram frá
Dómkirkjunni í Reykjavík í dag,
12. apríl 2013, og hefst athöfnin
kl. 15.
armanni á Akra-
nesi; Ólafur, f. 20.9.
1928, d. 31.1. 1951,
flugstjóri, kvæntur
Ellen Sigurð-
ardóttur Waage.
Ágústa giftist
23.11. 1946 Ísleifi A.
Pálssyni, f. 27.2.
1922, d. 14.12. 1996,
skrifstofustjóra
Skreiðarsamlagsins
og síðar fram-
kvæmdastjóra eigin fyrirtækis.
Hann var sonur Páls Oddgeirs-
sonar, útgerðarmanns í Vest-
mannaeyjum, og k.h. Matthildar
Ísleifsdóttur húsmóður. Ágústa
og Ísleifur slitu samvistir. Synir
Ágústu og Ísleifs eru Jóhann, f.
12.3. 1947, bankamaður í Dan-
mörku og hér á landi; Ólafur, f.
10.2. 1955, hagfræðingur og lekt-
or við Háskólann í Reykjavík, var
kvæntur Dögg Pálsdóttur lög-
fræðingi og er sonur þeirra Páll
Ágúst, f. 26.2. 1983, lögfræð-
ingur og guðfræðingur, eig-
inkona hans er Karen Lind Ólafs-
Móðir mín, Ágústa Jóhanns-
dóttir, rifjaði gjarnan upp menn-
ingarbrag og glaðværð á æsku-
heimilinu í Fagurlyst í
Vestmannaeyjum. Hún minntist
oft atlætis sem hún naut af hendi
foreldra sinna, Magneu Dagmarar
Þórðardóttur og Jóhanns Þ. Jós-
efssonar, kaupmanns og útgerðar-
manns, alþingismanns og ráð-
herra. Systkina sinna, Unnar og
Ólafs, sem féllu ung frá minntist
hún fagurlega, og átti kærleiksríkt
sambandi við Svönu systur sína.
Hún átti djúpar rætur í Vest-
mannaeyjum, enda verður ætt
hennar þar rakin svo langt sem
kirkjubækur ná.
Fjölskyldan fluttist til Reykja-
víkur 1935. Hún gekk í Tónlistar-
skólann og þegar hún gekkst und-
ir próf lék hún 1. kaflann í
Tunglskinssónötu Beethovens.
Þegar mamma hafði lokið leik sín-
um sagði dr. Urbancic við Björn
Ólafsson prófdómara: „Spilar hún
ekki eins og virtúós?“ „Þetta er
mesta hrós sem ég hef fengið um
ævina frá óskyldum,“ sagði hún.
Tunglskinssónatan fylgdi henni til
æviloka. Aldrei hefur mér þótt hún
fegurri en í hinni djúphugsuðu og
innilegu túlkun hennar.
Móðir mín mundi eftir sér á Al-
þingishátíðinni á Þingvöllum 1930
og tók þátt í lýðveldishátíðinni á
Þingvöllum 17. júní 1944. Oft lýsti
hún fögnuðinum sem gagntók
hana og sterkri frelsiskennd við
stofnun lýðveldisins.
Sama ár sigldi hún á Goðafossi
ásamt vinkonum sínum til náms
vestur um haf, fyrst til Skotlands,
þaðan til New York með skipalest.
Þaðan fóru þær með járnbrautar-
lest yfir Bandaríkin þver og endi-
löng til Los Angeles. Móðir mín
stundaði þar næstu misserin nám
við Kaliforníuháskóla, UCLA, í
tungumálum og bókmenntum.
Heimförin haustið 1946 varð sögu-
leg með fyrsta áætlunarflugi Loft-
leiða þaðan með Heklunni.
Heim kom hún trúlofuð föður
okkar bræðra, Ísleifi A. Pálssyni,
skólabróður sínum frá Vest-
mannaeyjum, sem líka hafði
stundað háskólanám í Bandaríkj-
unum á stríðsárunum, í viðskipta-
fræðum í Trenton í New Jersey og
giftist honum um haustið. Þau
þóttu einstaklega glæsilegt par.
Hún var hneigð fyrir listir og
hafði unun af klassískri tónlist.
Shakespeare var hennar eftirlæti
og dálæti hafði hún á George
Bernard Shaw.
Ágústa Jóhannsdóttir var sjálf-
stæð og víðsýn eins og gjarnan
einkennir fólk sem ferðast hefur
um heiminn eins og hún fékk tæki-
færi til á ungum aldri. Hún var
glaðsinna og skemmtileg, hafsjór
af fróðleik. Hún var ávallt ungleg
og fáguð. Fegurð hennar og glæsi-
leiki vakti aðdáun hvar sem hún
fór. Eftir skilnað átti hún góðan
vin í Einari Markússyni píanóleik-
ara og kunni að meta listfengi
hans og glaðlyndi.
„Hver gæti tekið frá þér móður
þína? Hvernig gæti móðir þín farið
burt frá þér? Hún er meira að
segja því nær þér sem þú verður
eldri og lengra síðan hún dó“. Já,
svona má spyrja og svara eins og
séra Jón gerir í Kristnihaldinu.
Hún lést á Grund að morgni
páskadags. Virðing, hlýja og um-
hyggja hjúkrunarfólks einkenndu
stundina. Geislar páskasólarinnar
féllu inn um gluggann.
Af móður minni lærði ég að ekk-
ert afl er móðurástinni yfirsterk-
ara. Fyrir hönd okkar bræðra bið
ég Guð blessa minningu hennar.
Ólafur Ísleifsson.
Strax í upphafi skólagöngu
kynntist ég félögum sem hafa fylgt
mér æ síðan og í gegnum þá
kynntist ég fjölskyldum þeirra,
margbreytilegum og sem urðu
hluti minnar tilveru og auðguðu
hana. Þannig kynntist ég frú
Ágústu Jóhannsdóttur, móður
Ólafs Ísleifssonar, sem ég vil
minnast nú. Við Ólafur vorum ekki
einungis bekkjarbræður, það var
einnig stutt á milli heimila okkar.
Frá stofugluggum og svölum gat
ég séð yfir til íbúðar fjölskyldunn-
ar að Kvisthaga 4 og til herberg-
isglugga Ólafs vinar míns. Hjá
Ágústu og Magneu móður hennar
fann ég að reisn og stolt þurftu
ekki að vera andstæður hlýju og
væntumþykju. Í öll þau skipti sem
ég kom inn á heimili Ágústu fann
ég aldrei annað en hlýju, ég var
ætíð velkominn. Á heimilinu var
engin lognmolla, enda þrír táp-
miklir synir, auk Ólafs voru þar
þeir Örn og Jóhann. Þetta fallega
heimili var aldrei of fínt fyrir það
sem okkur datt í hug að bralla,
hvort sem það væru til dæmis
venjulegar smíðar eða ætti að vera
eitthvað háfleygara. Við smíði
flugdreka á þessum aldri skiptir
smíðin sjálf (með mjólk og kexkök-
um Ágústu) meira máli en hvort
hann geti á endanum flogið. Ég
varð snemma var við að Ágústa
hafði yndi af tónlist og að hún hafði
lært að spila á píanó. Á heimilinu
var fallegur svartur flygill. En ég
kynntist strax því að hann var ekki
bara stofustáss, hann var notaður.
Árin liðu, Ólafur flutti að heim-
an og ég hætti því að vera fasta-
gestur á heimili Ágústu. En tengsl
Ólafs við móður sína voru ætíð ná-
in og hlý, því hitti ég Ágústu reglu-
lega við ýmis tækifæri og þess í
milli spurðum við fregna hvort af
öðru allt til hinstu stundar. Hún
fylgdist þannig með af áhuga þeg-
ar ég eignaðist fjölskyldu og með
uppvexti minna barna.
Ein síðasta minning mín um
Ágústu er úr brúðkaupi sonarson-
ar hennar, Páls Ágústs, þann 19.
október 2011. Þegar nokkuð var
liðið á veisluna settist hún við pí-
anó sem var í salnum og spilaði
Tunglskinssónötuna. Það sló þögn
á þá sem voru nærri og fólk hlust-
aði á fallegan leik hennar, hún
hafði greinilega ekki gleymt því
verki sem hún þurfti að glíma við
til prófs. Það var fallegt af henni
að gefa okkur sem gátum notið
þessa flutnings, þessa fögru minn-
ingu um hana í lok langrar og far-
sællar ævi. Ég flyt Ólafi og bræðr-
um hans, fjölskyldum þeirra og
afkomendum innilegar samúðar-
kveðjur okkar Piretar og barna.
Megi guð blessa minningu Ágústu
Jóhannsdóttur.
Sigurður Emil Pálsson.
Minning Ágústu Jóhannsdótt-
ur er sveipuð glaðværð og fáguð-
um þokka sem einkenndi hana alla
tíð, allt frá því ég kom fyrst á ung-
lingsaldri á glæsilegt heimili
hennar og sona hennar við Kvist-
hagann í Reykjavík og þar til við
hjónin hittum hana síðast í níræð-
isafmæli hennar á heimili Ólafs
sonar hennar á aðventunni. Hún
bar sig vel eins og jafnan áður, lék
á píanóið og naut stundarinnar.
Ágústa var af sterkum stofn-
um, fædd í Vestmannaeyjum,
dóttir hjónanna Jóhanns Þ. Jós-
epssonar, athafnamanns í Eyjum,
síðar alþingismanns og ráðherra,
og konu hans Magneu Þórðardótt-
ur. Hún flutti ung með foreldrum
sínum og systkinum til Reykjavík-
ur og ólst upp á heimili þeirra við
Bergstaðastrætið. Uppvaxtarárin
þar mörkuðu áhuga hennar á
þjóðmálum. Hún fylgdist af áhuga
með umræðu dagsins og hafði
skýra afstöðu til þjóðfélagsmála.
Hún var ekki stóryrt en kom sjón-
armiðum sínum skýrt á framfæri.
Ágústa sótti á stríðsárunum
nám vestur um haf, lagði stund á
bókmenntir og píanóleik. Námið
og dvölin vestanhafs var henni
augljóslega dýrmæt reynsla sem
léði henni víðsýni og dýpkaði
skilning á viðfangsefnum samtím-
ans. Hún var listræn og hafði yf-
irbragð og viðhorf heimsborgar-
ans. Það var líflegt að ræða við
hana um stjórnmálin, ekki síst
sem ungur maður því hún og móð-
ir hennar áttu það sammerkt að
taka okkur vel, félögum sona
hennar, og ræða við okkur sem
jafningja. Það var bæði fróðlegt
og skemmtilegt enda sjónarhorn-
ið vítt hjá þeim mæðgum og mótað
af langri þátttöku í þjóðmálaum-
ræðu á heimavelli.
Það var náið með þeim mæðg-
um Ágústu og frú Magneu og
samband þeirra bæði farsælt og
traust. Ágústa var móður sinni
stoð á efri árum, sinnti henni af al-
úð og umhyggju og gerði henni
fært að búa á eigin heimili alla tíð.
Ágústa varð sömu gæfu aðnjót-
andi, var heilsuhraust og glað-
sinna og bjó á sínu heimili allt til
enda, síðustu árin með dyggri að-
stoð sona sinna og sonarsonar.
Það var alltaf gaman að hitta
Ágústu og þrátt fyrir hækkandi
aldur bar hún alltaf með sér fersk-
an blæ glaðlyndis og jafnlyndis.
Það var ekki margt sem haggaði
henni. Hún var jákvæð að eðlisfari
og umkvartanir fjarlægar. Og líkt
og gerðist með þorra kvenna af
hennar kynslóð var stóra hlut-
verkið að ala upp næstu kynslóð
og sjá til með þeirri sem á undan
fór. Hvort tveggja fórst henni vel
úr hendi. Hún skilur eftir sig góð-
ar minningar um glæsta konu sem
synir hennar og sonarsynir mega
vera stoltir af.
Þórarinn V. Þórarinsson.
Látin er í Reykjavík, á nítug-
asta og fyrsta aldursári, fyrrver-
andi tengdamóðir mín, Ágústa Jó-
hannsdóttir. Frá fyrsta degi tók
hún mér opnum örmum. Hún var
mér alla tíð elskuleg, umhyggju-
söm og góð. Hún gagnrýndi aldr-
ei, hrósaði alltaf og milli okkar
féllu aldrei styggðaryrði. Hún var
sonarsonunum ástrík amma. Hún
fagnaði langömmustelpunum,
sem voru í senn fyrstu langömmu-
börnin hennar og fyrstu stelpurn-
ar í afkomendahópnum frá því að
hún sjálf fæddist. Þannig urðu
rétt níutíu ár milli kvenna í hennar
ættlegg. Það fannst henni merki-
legt.
Á kveðjustund streyma fram
ótal minningar, allar góðar, um
samverustundir, heima og að
heiman. Heimsókn Ágústu til okk-
ar í London 1980. Heimsókn
hennar til okkar í Washington DC
haustið 1986. Þá ókum við tengda-
mæðgurnar saman til Cape Cod
og heimsóttum Svönu systur
hennar. Ferðalag til Danmerkur á
tíunda áratug síðustu aldar.
Kaupmannahöfn þekkti hún vel,
hafði margoft komið þangað frá
því að hún var ung stelpa. Ferðir
til Þingvalla, en þangað þótti
henni ætíð gott að koma. Ótal
heimsóknir til hennar, fyrst á
Meistaravellina, síðan á Mela-
brautina. Umræður um hvað sem
var, ekki síst pólitík, sem hún
hafði alltaf brennandi áhuga á,
enda var faðir hennar einn stofn-
enda Sjálfstæðisflokksins. Hlusta
á hana töfra fram á flyglinum ynd-
isleg tónverk sem hún spilaði svo
listilega vel.
Ágústa var óvenjulega falleg
kona og hafði bjarta, fallega og
unglega rödd. Hún var grannvax-
in og lagði metnað sinn í að klæð-
ast smekklegum og vönduðum
fatnaði. Hún tilheyrði þeirri kyn-
slóð kvenna sem fóru í hárlagn-
ingu í viku hverri og þeim sið hélt
hún þó aldurinn færðist yfir. Það
kom ekki til greina að fara úr húsi
öðruvísi en vel tilhöfð.
Ágústa rifjaði oft upp bernsku
sína og æsku. Árin í Vestmanna-
eyjum voru í huga hennar umvafin
sólskini og góðum minningum.
Systkinin voru henni hjartfólgin
og systkinahópurinn náinn.
Ágústa dró aldrei dul á það hversu
þungbært og erfitt það var henni
að missa tvö systkini, sem bæði
dóu alltof ung.
Ágústu verður ekki minnst
öðruvísi en að nefna móður henn-
ar, Magneu. Milli þeirra mæðgna
var einstakt og náið samband. Án
stuðnings Ágústu hefði Magneu
aldrei auðnast að búa til hinsta
dags sjálfstæðu lífi á eigin heimili.
Þær voru glæsilegar mæðgur og
smekklegar svo eftir var tekið.
Raunar svo mjög að Þjóðminja-
safn Íslands sýndi á síðasta ári
fjölda kjóla úr eigu Magneu, sem
Ágústa hafði fært safninu að gjöf.
Margir voru sérsaumaðir en
nokkra hafði Ágústa keypt fyrir
móður sína.
Að leiðarlokum þakka ég
Ágústu áratuga vináttu og tryggð
um leið og ég flyt sonum hennar
og fjölskyldum þeirra hugheilar
samúðarkveðjur.
Blessuð sé minning Ágústu Jó-
hannsdóttur.
Dögg Pálsdóttir.
Ágústa
Jóhannsdóttir
unda tuginn breyttist fátt í hátt-
um hans: hann kom til fræði-
starfa á hverjum degi allt fram
um nírætt og skemmti okkur
með frásagnarlist sinni í kaffi-
tímum. Ellin fór um hann mjúk-
um höndum, hún leysti smám
saman upp litina í andliti hans og
hárið gráa varð að lokum alveg
hvítt. Röddin varð sprakari svo
maður þurfti stundum að halla
sér að honum til þess að rúsínan
í pylsuenda sagnanna færi ekki
fram hjá manni. Nú verða þær
sögur ekki fleiri. Með handa-
verkum sínum á löngum og far-
sælum starfsferli stuðlaði Ólafur
hins vegar að því að mörg forn-
sagan lifir nú betra lífi en áður.
Fyrir það skal þakkað um leið og
lærimeistara og samstarfsmanns
er minnst með söknuði.
Svanhildur Óskarsdóttir.
Ólafur Halldórsson átti mik-
inn frændgarð í Flóanum. Það er
svipmikið fólk og góðlegt, minn-
ugt og greint, verkmenn miklir,
jafnvel kraftajötnar, lætur lítið
yfir sér en gætt kímnigáfu. Ekki
lá það beint við að unglingar af
þeim slóðum gengju menntaveg-
inn í æsku Ólafs, enda fór hann
þroskaður á Laugarvatn, Akur-
eyri og í Háskóla Íslands, en
endaði í þjálfun við rannsóknir
og útgáfu handrita hjá Jóni
Helgasyni í Kaupmannahöfn,
meðfram lektorsstarfi. Þaðan
kom Ólafur rösklega fertugur til
starfa á Handritastofnun Íslands
og síðan Árnastofnun, en átti þá
framundan hálfrar aldar iðju-
sama og frjóa starfsævi. Læri-
meistari hans, Jón Helgason,
sagði eitt sinn að gefnu tilefni við
þann sem þetta ritar: „Ég hef
aldrei vitað til að þeim mönnum
gangi betur sem flýta sér.“ Ólaf-
ur hefur ekki þurft á slíkri
áminningu meistarans að halda.
Hann flýtti sér ekki né stytti sér
leið í rannsóknum.
Þegar litið er yfir ritaskrá
Ólafs, vekur athygli að fræðirit
hans byrjuðu tiltölulega seint að
birtast, en sívaxandi skriður var
á útgáfustarfi hans fram yfir átt-
rætt og með ólíkindum hve mikil
og vönduð verk hann birti áður
en yfir lauk. Of langt yrði að
telja það fram, en ekki er hægt
annað en nefna þrjár ólíkar út-
gáfur Færeyinga sögu (1967,
1987 og 2006), hver þeirra ger-
semi á sinn hátt, og stórvirkið,
útgáfu Ólafs sögu Tryggvasonar
hinnar mestu í þremur bindum
(1960, 1961 og 2000), sem hann
fylgdi eftir hálfníræður með
Ólafs sögu Tryggvasonar eftir
Odd munk. Rannsóknir Ólafs á
heimildum um Grænlendinga
hina fornu, sem birtust í dokt-
orsriti hans 1978, mörkuðu tíma-
mót á sínu sviði. Miklu fleira gaf
Ólafur út en hér megi telja, t.d.
merka rannsókn á kvæðahand-
ritum Jónasar Hallgrímssonar
sem birtist með ljósprenti þeirra
árið 1965.
Upptalning á bókarheitum
nær skammt til að gera grein
fyrir ævistarfi Ólafs Halldórs-
sonar. Sem fræðimaður var hann
skarpskyggn og hafði yndi af að
velta fyrir sér flóknum vanda-
málum og benda á lausnir. Á það
reynir oft í textafræðinni. Ólafur
hafði góða söngrödd, næmt tón-
eyra og yndi af tónlist. Skáld-
mæltur var hann og unni góðum
bókmenntum, ekki síður nýjum
en fornum. Það bar ávöxt í út-
gáfustörfunum. Ólafur hafði
reyndar líka meiri áhuga og
skilning á verklegum og tækni-
legum úrlausnarefnum en marg-
ir starfsbræður hans.
Ólafi Halldórssyni kynntist ég
sem styrkþegi á Handritastofn-
un fyrir hálfri öld, og leiðir okkar
lágu oft saman síðan. Þau ár sem
ég var forstöðumaður Árnastofn-
unar frá 1999-2009 hafði hann
löngu látið af störfum að nafninu
til, en kom þó til vinnu hvern
virkan dag, vann að rannsóknum
og spjallaði við fólk, virtur og
elskaður af öllum. Hann var æv-
inlega sjálfum sér líkur, óáleitinn
en hjálpfús og glaðvær, þegar
hann var ekki niðursokkinn í
verk sín. Fróðleikur hans um ís-
lensk handrit og skrifara var
óþrjótandi brunnur sem hann
var ónískur að veita öðrum af.
Annar sjóður í fórum Ólafs voru
glettnar sögur af fólki og við-
burðum á fyrri tíð. Blessuð sé
minning hans.
Vésteinn Ólason.
Ólafur Halldórsson lét af emb-
ætti við Stofnun Árna Magnús-
sonar á Íslandi vorið 1990. Hann
hélt þó tryggð við vísindin. Hann
átti sér á Stofnuninni ákveðinn
krók og kom akandi á hverjum
degi, hóf störf kl. 10 á hverjum
morgni og hætti um kl. 16, því að
eftir það var umferð til Hafn-
arfjarðar, þar sem hann átti
heima tekin að þyngjast. Þessu
hélt hann áfram allt til ársloka
2012. Nú á útmánuðunum kom
hann einu sinni á Árnastofnun,
þá í fylgd með sonarsyni sínum,
því að honum hafði verið ráðlagt
að aka ekki sjálfur. Hann tók til í
krók sínum og settist síðan með
okkur gömlu félögunum og
drakk með okkur kaffi og með
var örlítil brjóstbirta. Þá rann
það upp fyrir okkur að hann var
kominn til að kveðja. Hann var
að vísu í essinu sínu, gamli tím-
inn í Höfn sótti hann heim og
sögur af Birni Karel Þórólfssyni
og Þorsteini Björnssyni úr Bæn-
um runnu upp úr honum í bland
við nokkrar Flóamannasögur, en
á þeim var aldrei þurrð.
Með Ólafi Halldórssyni er
genginn einn sá besti og vand-
virkasti textafræðingur sem
fengist hefur við íslensk fræði
hér á landi og erlendis í meira en
sjö áratugi. Ólafur sigldi síðan til
Hafnar 1952, þar sem hann
komst í hendur Jóns Helgasonar
og nam af honum allt það sem
góðan textafræðing má prýða:
vandvirkni, nákvæmni og virð-
ingu fyrir verkum liðinna kyn-
slóða. Mér er minnisstætt að
Ólafur sagði mér eitt sinni er
hann minntist Hafnarveru sinn-
ar að hann hitti Jón að máli og
kvaðst vilja gefa út Færeyinga
sögu. Jón tók honum vel en bætti
við: „Þá verðurðu að gefa fyrst
út Ólafs sögu Tryggvasonar hina
mestu.“ Það varð síðan verkefni
Ólafs næstu áratugi að kalla má,
fyrsta bindi sögunnar kom út
1958, annað bindi 1961 og þriðja
bindi ekki fyrr en árið 2000.
Rannsóknir Ólafs beindust að-
allega að konunga sögum. Út-
gáfa hans á Ólafs sögu Tryggva-
sonar er stórvirki sem því miður
er lítið þekkt hér á landi. Ólafur
var annars alls staðar jafnvel
heima í íslenskum bókmenntum
fyrri alda; hann gat komið flóknu
viðfangsefni vel skila hvort sem
það var Færeyinga saga, vísur í
Egils sögu eða skýringar við
bréf Fjölnismanna.
Ég kynntist Ólafi snemma á 8.
áratug síðustu aldar. Hann var
mjög reglusamur í öllum sínum
háttum, handlaginn mjög og
hagmæltur vel og hafði á yngri
árum drabbað í skáldskap sem
hann tók reyndar upp, þegar
aldurinn færðist yfir. Hann var
afburða sögumaður. Því miður
vildi hann ekki að sögur hans úr
Flóanum yrðu teknar upp á
band. Hann bar því við að bræð-
ur hans segðu þær betur. Ólafur
stundaði lítið kennslustörf eftir
að hann kom til Íslands, en hann
leiðbeindi okkur önnungunum af
nærgætni og í athugasemdum
hans var stundum svolítil grág-
lettni sem birtist einnig í þeim
þjóðsögum sem hann skráði og
úrval er af í ritgerðasafni hans,
Grettisfærslu. Ég man vel þegar
hann skrifaði inn í handrit af
grein sem ég hafði samið: „Hvað
er Finnur Jónsson að gera hér?“
En honum sjálfum er einna best
lýst í orðum sem hann hafði
sjálfur yfir þegar lokið var við
langt og erfitt verkefni: „Það
tekur aldrei of langan tíma að
gera hlutina vel.“
Sverrir Tómasson.