Morgunblaðið - 23.04.2013, Blaðsíða 28

28 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. APRÍL 2013
✝ Baldur Ósk-arsson fæddist
í Hafnarfirði 28.
mars 1932. Hann
lést í Reykjavík
aðfaranótt 14. apr-
íl 2013.
Fósturforeldrar
Baldurs voru hjón-
in Sigríður Ólafs-
dóttir frá Austv-
aðsholti í
Landsveit og Þor-
steinn Þorsteinsson frá Beru-
stöðum. Þau bjuggu á Ásmund-
arstöðum í Holtum.
Blóðforeldrar Baldurs voru
Óskar Eyjólfsson og Ingigerð-
ur Þorsteinsdóttir.
Baldur kvæntist Gunnhildi
Kristjánsdóttur, f. 1930. Hún
er dóttir hjónanna Magnhildar
Guðmundsdóttur og Kristjáns
Helgasonar bónda á Dunk-
árbakka í Dölum. Þau skildu.
Börn Baldurs og Gunnhildar
eru 1) Sigrún Baldursdóttir, f.
1961, gift Gunnbirni Mar-
inóssyni, f. 1954. Börn þeirra
eru: Baldur, f. 1980, giftur
Maríu Reynisdóttur og eiga
þau tvö börn, Sigrúnu Lindu
og Daníel Björn, og Björk, f.
1989, unnusti hennar er Bragi
Geirdal Guðfinnsson. 2) Árni
Þormar Baldursson, f. 1963,
giftur Valgerði Fjólu Bald-
ursdóttur, f. 1964. Dætur
þeirra eru Valgerður Erla, f.
1988, dóttir hennar er Matt-
hildur Magdalena, og Gunn-
hildur Erla, f. 1994, unnusti
hennar er Ingvar Geir Guð-
mundsson. 3)
Magnús Bald-
ursson, f. 1969, í
sambúð með Ás-
laugu Örnu Stef-
ánsdóttur, f. 1971.
Dætur þeirra eru
Kolka, f. 2002, og
Tíbrá, f. 2009.
Baldur var
blaðamaður á Tím-
anum 1957-64, var
skólastjóri Mynd-
listarskóla Reykjavíkur 1965-
73 og starfaði síðar sem frétta-
maður og við dagskrárgerð
hjá Ríkisútvarpinu.
Ritferill hans spannar hálfa
öld. Fyrsta verk hans var smá-
sagnasafnið Hitabylgja sem
kom út árið 1960. Þremur ár-
um síðar kom út eftir hann
skáldsagan Dagblað. Árið 1966
sendi hann frá sér sína fyrstu
ljóðabók (Svefneyjar) og upp
frá því hefur hann einkum ein-
beitt sér að ljóðagerð. Nú hafa
komið út fjórtán ljóðabækur
eftir hann, nú síðast Langtfrá
öðrum grjótum (2010). Baldur
hefur einnig fengist nokkuð
við ljóðaþýðingar þar sem
hann hefur einkum gert skáld-
inu Federico Garcia Lorca góð
skil. Þá hefur Baldur skrifað
talsvert um myndlist í bækur
og tímarit. Baldur Óskarsson
hlaut verðlaun úr rithöf-
undasjóði Ríkisútvarpsins árið
2011.
Útför Baldurs fer fram frá
Neskirkju í dag, 23. apríl 2013,
og hefst athöfnin kl. 13.
Ég vaknaði eftir stuttan
blund á sunnudag með mynd af
pabba í huganum, mynd sem ég
hafði nýlega séð í gömlu
myndaalbúmi hjá mömmu.
Pabbi ungur, spengilegur, ber
að ofan með ljósar krullur, sólin
stirnir á hann í fallegum trjá-
lundi. Augnabliki síðar hringir
síminn og Maggi bróðir segir
„pabbi dó í nótt“. Og í rúminu
hans heima á Framnesvegi 21
sé ég pabba minn í síðasta sinn,
gamlan mann og það er líkt og
hann sofi sæll á svip, sáttur.
Hann fékk sína hinstu ósk upp-
fyllta og óskin sú var að hann
þyrfti ekki að fara af heimili
sínu nema „flatur“ eins og hann
tók til orða. Á elliheimili vildi
hann ekki fara, hann átti „sitt
elliheimili“, Hróa Hött og í gær
logaði kertaljós á borðinu hans
þar.
Myndir af pabba hrannast
upp í hugann, það er gott og
ljúfsárt að geta fyllt tómarúm-
ið, tómarúmið sem myndast í
sálinni. Pabbi að syngja fyrir
mig „Hættu að gráta hringaná“
og rólar mér fram og aftur á
fæti sínum. Pabbi að lesa Moby
Dick, lesa þjóðsögur fyrir okk-
ur börnin, fara með vísur og
reyna að láta okkur læra þær
utanað. Já vísur og ljóð voru
hans ær og kýr og fór hann
reiprennandi með nýjar og
gamlar vísur, þær hreinlega
runnu upp úr honum tak-
markalaust.
Ég með pabba í Myndlist-
arskólanum þar sem ég fékk
að teikna, mála og leira að vild.
Ég „lítil skotta“ með pabba í
vinnunni í Útvarpinu. Pabbi
nær helfrosinn og hrímaður
eftir að hafa tínt krækling í
Kollafirði í fárviðri, við fjöl-
skyldan biðum í bílnum.
Pabbi býður okkur systkin-
unum í bíó, ekki á teiknimynd,
nei heldur á „2001: a Space
Oddyssey“. Býður okkur í leik-
hús, ekki á farsa, nei á „Ofviðr-
ið“ eftir Shakespeare. Og þær
eru líka ófáar myndlistarsýn-
ingarnar sem við fórum á sam-
an.
Já, ég átti ekki venjulegan
pabba, hann hafði ótakmark-
aða ástríðu til alls sem hann
taldi vera menningu og var
óspar á að kenna okkur börn-
unum muninn á góðu og slæmu
hvað það varðar. Var framúr-
stefnumaður sem ljóðskáld,
dýrkaði tónskáld fyrri alda en
hafði lítið álit á dægurmúsík.
Við hlustuðum til að mynda
ekki á Bítlana heima.
Og margar góðar minningar
á ég af okkar samverustundum
síðustu ár, bíltúrar austur í
sveitir á hans heimaslóðir að
heimsækja ættingja og vini,
sögur af þeim slóðum sem við
fórum um. Og ég sé hann enn
fyrir mér sitjandi við matar-
borðið hjá mér að borða „kál-
böggla“ en það var alltaf efst á
óskalistanum, sé hann sitja í
sófanum sínum með vindil í
hönd, segja sögur, fara með
ljóð. Og ég heyri enn þessa
setningu „ ég á þrjú börn og
þau eru ígildi 100!!“ .
Pabbi kvaddi sáttur, búinn
að afkasta miklu á ritvellinum
og bara nokkuð ánægður með
sitt og sína.
Ég enda þetta á óútgefnu
ljóði hans, ljóði gamals manns
sem þakkar fyrir sig, sína
klúku, en sér eftir að hafa ekki
notað allt sem hann átti inni
eða jafnvel ekki notað það rétt.
Klúka
„hratt flýr stund“
Stundin sem okkur var gefin
og nú ber að þakka
þessa klúku
það er farið að gefast úr henni
slæðingur eftir
gufa
gaumlausir áttum lanir bak við
tunglið
(Baldur Óskarsson)
Hvíl í friði, pápi minn.
Sigrún Baldursdóttir
Til pabba.
Það er dálítið skrýtið að
ávarpa látinn raunsæismann
eins og að hann sé á lífi. En
hjá þér var þetta ekki alltaf
einfalt. Þú upplifðir eitt og ann-
að sem ekki var auðvelt að út-
skýra. En laginn varstu að
finna jarðbundnar skýringar á
því yfirskilvitlega, rökfastur
taldir þú sjálfum þér og öðrum
trú um að svona gæti þetta
bara ekki verið. Seinna meira
efins. Stóra björkin í garðinum
hafði sama tilverurétt og menn-
irnir, og í björkinni var bústað-
ur.
Heilsufarið var með versta
móti í vetur. Skrokkurinn slit-
inn en áfram beittur í andan-
um. Ekki hefðum við viljað hafa
það á hinn veginn. En þú varst
búinn að ljúka því sem ljúka
þurfti. Ræddir við Krumma
sem sagði þér að þetta væri að
styttast, mál væri að fara að
hafa sig til.
Þrátt fyrir heilsubrestinn
varstu leitandi og skapandi og
þegar þú fékkst listaverkabæk-
ur eftir áramótin fórstu á flug.
Sökktir þér í bækurnar, sást
nýja fleti á gömlum kunningj-
um, hrifinn af sumu sem þú
hafðir ekki séð áður. Og allra
síðustu dagana varð ástaram-
bátt Ingres kveikjan að loka-
ljóðinu.
En kannski er þetta líka létt-
ir. Að nú getir þú hætt að
hugsa um hinar miklu fyrir-
myndir og horfst í augu við
sjálfan þig og verið sáttur við
lífsstarfið.
Hve bjart og vænt, sagðir þú
þegar við ræddum um Veginn
hvíta. Vegurinn hvíti er ekki
langt undan, sagðir þú líka. Ég
sé fyrir mér að eftir Veginum
hvíta gangir þú léttstígur og
kjarkmikill til þeirra sem eru
þér kærir.
Þín verður sárt saknað á
Týsgötu 3, en það er huggun að
vita af ljóðakverunum þar sem
nærvera þín er svo sterk.
Vertu sæll kæri vinur.
Magnús Baldursson.
Kæri vinur.
Tilveran er tómlegri þessa
dagana. Það er leitt til þess að
hugsa að þú komir ekki oftar í
mat og samtölin verða ekki
fleiri. Þakklæti og söknuður er
nú efst í huga, þakka þér fyrir
svo margar frábærar minning-
ar.
Sterkari karakter hef ég
ekki hitt um dagana. Þú varst
annálaður fyrir góðmennsku,
þrjósku, stálminni og mikla
þekkingu á listum og bók-
menntum. Maður sem lifði fyrir
huglæg málefni en ekki verald-
lega hluti. Ég tek ofan fyrir
því.
Þakka þér velvildina, innsæ-
ið, sögurnar, ljóðin, snilldina og
brandarana. Síðast enn ekki
síst vil ég líka þakka þér fyrir
að pressa fyrir mig bláberin
hér um árið … ég mun skála
bláberjalíkjör í minningu þinni.
Hvíl þú í friði, vinur minn.
Áslaug Arna Stefánsdóttir.
Elsku afi, okkur systurnar
langar til að þakka fyrir allar
góðu stundirnar með þér. Við
munum svo vel bíltúrana. Einu
sinni fórum við í sveitina þína
og sáum álfhólinn og gamla les-
sófann þinn og þú sagðir fullt
af sögum.
Þú hafðir mikinn áhuga á því
sem við vorum að gera og
varðst sérstaklega glaður þegar
við gáfum þér myndir. Í stof-
unni þinni var grár stóll sem
við sofnuðum oft í. Við vonum
að þér líði eins vel núna og okk-
ur leið þegar við sváfum í stóln-
um þínum.
Kolka og Tíbrá.
Elsku afi minn.
Alltaf munt þú fara þínar
eigin leiðir.
Flestar mínar minningar um
þig snúa að einhverju leyti að
list eða bókmenntum. Þú og
mamma að endurskipuleggja
uppröðun á málverkunum
heima eða bækur sem ég fékk í
jólagjöf. Það voru nefnilega
ekki barnabækur á metsölulista
heldur bækurnar um Dýrabæ,
Don Kíkóta og fleiri góðar sög-
ur.
Allt við þig er einstakt og
minnið ótrúlegt. Ég minnist
þess ekki að þú hafir sagt mér
sömu söguna tvisvar sinnum,
því nóg áttirðu af sögum í
bankanum. Stundum komu
langar þagnir í miðri sögu því
hikorð notaðir þú ekki. Mér
þóttu þessar rólegu sögustund-
ir svo notalegar.
Ég man vel þegar ég beið
spennt við útvarpstækið, með
fingurinn á rauða „Rec“-takk-
anum, eftir að lesnar væru sög-
ur sem afi þýddi. Þetta voru
sögur frá Paragvæ og öðrum
framandi stöðum. Síðan voru
sögurnar spilaðar fram og aftur
fyrir svefn á kvöldin. Ég man
þær enn þann dag í dag.
Mér þykir vænt um stundina
sem við áttum saman áður en
ég hélt af stað til höfuðborgar
Spánar. Þá fórum við til Jóa og
fengum okkur köku og kaffi, en
héldum síðan yfir á elliheimilið
Hróa.
Hvíl í friði, afi minn.
Kveðja frá Björkinni þinni í
Madrid.
Björk Gunnbjörnsdóttir.
Af þeim skáldum sem ég hef
kynnst persónulega, og vita-
skuld eru ólík innbyrðis eins og
annað fólk, verður Baldur Ósk-
arsson mér vafalaust öðrum
minnisstæðari. Fundum okkar
bar saman í Ríkisútvarpinu
skömmu fyrir 1970 þar sem ég
var þulur en hann fréttamaður.
Ég kannaðist við hann fyrir
sem blaðamann á Tímanum og
höfund tveggja sagnabóka.
Fáum árum fyrr hafði hann
gefið út sína fyrstu ljóðabók og
ljóðagerðin varð hans vettvang-
ur upp frá því. Skömmu eftir að
við urðum kunnugir sem áhuga-
menn um bókmenntir kom önn-
ur bókin, Krossgötur. Hann gaf
mér hana áritaða og síðan
hverja bókina af annarri, en
þær urðu fjórtán alls, misstór-
ar; sú síðasta er miklu stærst,
nefnist Langtfrá öðrum grjót-
um, 2010.
Nöfn ljóðabókanna eru minn-
isstæð, einræn að yfirbragði,
vekja grun um framandleika-
kennd, sum eins og málverk;
þar kom til myndlistarþekking
Baldurs og hið næma sjónskyn
hans. Tökum sjöundu bókina,
Döggskál í höndum, frá 1987 –
þetta nafn er í senn fögur
mynd og óhöndlanleg. Um
skeið gaf Sigfús Daðason út
bækur Baldurs og taldi hann
meðal athyglisverðustu skálda.
„Ljóðstíll hans og tónn er sér-
kennilegur, en myndmálið er þó
sú eigind ljóða hans sem gerir
þau að alveg persónulegu fram-
lagi til ljóðbókmennta þessara
ára,“ sagði Sigfús. Ég get til-
fært orð annars góðskálds,
Ólafs Jóhanns Sigurðssonar.
Hann hafði misjafnar mætur á
módernískum skáldskap. Einu
sinni bárust ljóð Baldurs Ósk-
arssonar í tal á milli okkar.
Ólafi þótti þau einkar athygl-
isverð, sagði að þau „kæmu
djúpt að“. Það var mikið lof úr
munni skálds sem hafði ofnæmi
fyrir yfirborðsmennsku og
orðaglamri.
Verk Baldurs Óskarssonar í
bókmenntunum standa og eru
persónulegur vitnisburður um
viðhorf hans gagnvart lífinu og
öld sinni. Þetta er djúpfundinn
skáldskapur og ævinlega vönd-
uð smíð þótt hann sé ekki all-
tént aðgengilegur við fyrstu
kynni. Maðurinn sjálfur reynd-
ist mér alla tíð hlýr og vinsam-
legur, kíminn og einlægur fé-
lagi. Hann var viðkvæmur fyrir
skáldskap sínum, leit hann eng-
an veginn smáum augum og
taldi með réttu að hann hefði á
stundum mætt ómaklegu tóm-
læti. Þeim mun ánægjulegra
þótti mér að vera í Útvarpshús-
inu 20. desember 2011 þegar
Baldur hlaut verðlaun úr rit-
höfundasjóði Ríkisútvarpsins.
Sú viðurkenning var vissulega
síðbúin en hún gladdi hann ein-
læglega, svo og okkur sem um
langt skeið höfðum fylgst með
markvissri glímu hans við
skáldlistina. Á kveðjustund
minnist ég góðs vinar með þökk
og hlýjum huga. Hann hvíli í
friði.
Gunnar Stefánsson.
Gamall og löngum góður vin-
ur minn, Baldur Óskarsson,
ljóðskáld, er líkamlega horfinn
mér og öðrum sjónum, en ljóðin
hans má lesa sem ímynd hans.
Ég og hann áttum áratugum
saman lífdaga sem ljóðdaga.
Við lásum meðal annars og leið-
réttum hvor annan í handritum
að ljóðum, sem voru svo gefin
út, með ýmsum undirtektum.
En við vorum ansi hrifnir hvor
af annars verkum, einkum ljóð-
verkum, svo ólík sem þau voru
– enda alla tíð báðir fordóma-
lausir og sjálfstæðir höfundar.
Og við vorum lengst af – jafn-
vel ætíð – vinir nánir á öðrum
tilverusviðum en listrænum,
sem dró þó nokkuð úr á efri ár-
um, vegna drykkjufars hans;
sem ég skil nú betur, að honum
förnum.
Eins og fram kemur í eft-
irfarandi ljóði, sem ég orti
ósjálfrátt að honum nýdánum:
Burtkallaður
Nú farinn er brott héðan Baldur,
en blað hvert með ljóði hans kjurt;
hann orti þau langan um aldur,
þar æskutár komst ei á þurrt
í gráti hans ljóðsins er galdur.
Hann löngum drakk tímalaus tárin,
en til urðu þurrletruð ljóð;
hans liðu í leyndardóm árin,
því ljóðin þar rötuðu slóð
hvar snilldin hans lá yfir sárin.
Ingimar Erlendur
Sigurðsson.
Þær leita á mig minningarnar
um þann dula mann, sem gjarn-
an sló harla torræða takta á
ljóðahörpu sína. Hún var nefni-
lega nokkuð torsótt, slóð sveita-
piltsins suður, eins og það er
kallað þegar menn halda í höf-
uðstaðinn, úr hvaða átt sem þá
ber að. Og jafn dulur og hann
var, tamdi hann sér að yrkja í
gátum. Brá þó vissulega út af
þeim vana sínum á stöku stað.
Þess vegna eru flest ljóða hans
torræð til skilnings, en að sama
skapi opin skynjun þeirra, er
gefa sér tóm til að njóta dýptar
og fegurðar. En þá er nokkurs
krafist; það skal játað.
Örlögin höguðu því svo, að
samskipti okkar Baldurs urðu
stopul þegar á leið. Síðast bar
fundum okkar saman á Aust-
urvelli í sumar leið. Þetta var á
sólríkum degi, en maðurinn
með ljáinn hirðir ekki um veð-
ur, einn sláttumanna. Og mig
grunaði að oftar mundu leiðir
okkar ekki liggja saman, hvað
heldur ekki varð.
En menn deyja sjaldnast að
fullu; verkin lifa og minningin
með. Og nú, þegar maðurinn
Baldur Óskarsson er allur,
hygg ég, að samnefnt skáld
muni ganga í endurnýjun líf-
daga. Í smiðju hans hafa jafnt
ljóðaunnendur sem yngri skáld
margt að sækja.
Pjetur Hafstein Lárusson.
Baldur Óskarsson
Morgunblaðið birtir minningargreinar endurgjaldslaust alla
útgáfudaga.
Skilafrestur | Sé óskað eftir birtingu á útfarardegi þarf greinin að
hafa borist á hádegi tveimur virkum dögum fyrr (á föstudegi ef útför
er á mánudegi eða þriðjudegi).
Þar sem pláss er takmarkað getur birting dregist, jafnvel þótt grein
hafi borist innan skilafrests.
Minningargreinar
✝
Okkar ástkæri faðir, tengdafaðir, afi, langafi,
bróðir og frændi,
JÓN ÓLAFSSON
frá Reynisvatni,
lést á hjúkrunarheimilinu Sóltúni 2 laugar-
daginn 20. apríl.
Hann verður jarðsunginn frá Lágafellskirkju
þriðjudaginn 30. apríl kl. 15.00.
Margrét Edda, Halvard,
Anders Jón, Berit,
Steinunn Hrefna, Axel,
Stefán, Ingun,
Hedvig, Idun, Alexander og Sebastian,
Jóhanna, Þorgeir
og aðrir aðstandendur.
✝
Elskuleg móðir, tengdamóðir, amma,
langamma og langalangamma,
INGA LOVÍSA GUÐMUNDSDÓTTIR,
Lækjasmára 8,
Kópavogi,
lést á Landspítalanum í Fossvogi föstu-
daginn 19. apríl.
Hún verður jarðsungin frá Digraneskirkju í Kópavogi þriðju-
daginn 30. apríl kl. 15.00.
Innilegar þakkir til starfsfólks á B2 í Fossvogi fyrir góða
aðhlynningu og hlýhug.
Þeim sem vilja minnast hennar er bent á líknarstofnanir.
Guðlaug Anna Ámundadóttir, Snorri Böðvarsson,
Gunnar Þorsteinsson,
Ásdís Ámundadóttir, Kjartan H. Bjarnason,
Guðmundur Ámundason, Elísabet Siemsen,
Ámundi Ingi Ámundason, Hanna G. Daníelsdóttir,
Reynir Ámundason, Guðrún H. Sigurðardóttir,
barnabörn, barnabarnabörn og barnabarnabarnabörn.