Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.04.2013, Blaðsíða 45

7.4. 2013 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 45
fjölmennir í hópnum. Það segir ákveðna sögu. Og það
er vitað hverjir sköffuðu spjöldin sem nýttust einnig
sem barefli gegn hinu fámenna en hugaða lögregluliði
og hvar þau voru geymd á milli árása. Og það er einn-
ig vitað hverjir upplýstu „tengiliði“ sína í múgnum
um hvar lögreglan væri veikust fyrir. Og það er farið
nærri um þá sem borguðu brúsann.
Glötuð ár
Nú eru fjögur ár síðan réttkjörin ríkisstjórn hrökkl-
aðist frá undan þessum öflum og ógnaraðgerðum
þeirra. Það hafði ekkert með það að gera að fínlegir
prófessorar, sem slepptu óperunni og utanferð í þágu
málstaðarins, berðu pottlok að heiman með silfur-
skeið úr sama stað.
Og nú, fjórum árum síðar er fólkið sem „byltingin
sú arna“ ruddi braut að hrökklast fyrirlitið og rúið
trausti úr stjórnarráðinu. Það var þó í óskastöðu.
Hagur landsins var byrjaður að vænkast fyrir tilstilli
eigin gjaldmiðils. Hann tryggði minni samdrátt í inn-
flutningi og ýtti undir útflutning og skapaði þannig
mikilvægan ávinning í vöruviðskiptum. En batann
mátti einnig rekja til réttra ákvarðana í upphafi end-
urreisnar mánuðum áður en þessu fólki skolaði í
valdastóla. Framangreindur árangur var ekki enn
orðinn áberandi, en skilyrðin höfðu verið sköpuð.
Tvennt þurfti að gera. Fylgja þeirri braut sem
mörkuð hafði verið og stuðla að sátt gegn sundrungu
í þjóðfélaginu. Það seinna var mikilvægast alls. Þeir,
sem þekktu til Jóhönnu Sigurðardóttur og Stein-
gríms J. vissu að þau tvö væru ólíklegustu ein-
staklingar landsins til að vinna að sátt og samstöðu.
En að þau tvö skyldu beina þjóðinni inn á braut ill-
inda og átaka í hvert eitt sinn og hvar sem því yrði við
komið kom jafnvel kunnugum í opna skjöldu.
Fjórum mikilvægum árum var því kastað á glæ
þegar Ísland mátti síst við því. Seinlegra verður en
þurfti að koma fólkinu í landinu og lífskjörum þess á
skrið. Það var auðvitað óheppilegt að „aðilar á vinnu-
markaði“ yrðu jafn leiðitamir ríkisstjórninni og varð.
Þeir hættu ekki fyrr en þeim var orðið óglatt eftir að
hafa verið hafðir að ginningarfíflum árum saman og
ekkert verið gert með samninga, yfirlýsingar og lof-
orð sem gefin voru hátíðlega og jafnvel innsigluð með
kossum á sjónvarpsskjáum.
Allt snýst um 5%
Í aðdraganda þeirra kosninga sem loks eru að bresta
á fer því fjarri að gefin séu glögg skilaboð um hvernig
treysta megi vöxt og viðgang í landinu. Sumir láta
þannig að allan vanda megi leysa með galdrakúnstum
svipuðum þeim sem erlendir skemmtikraftar seldu
inn á í Austurbæjarbíói forðum tíð.
Í fyrsta lagi beinast þær kúnstir ekki að grundvall-
arvanda heldur einvörðungu afmörkuðum þáttum,
sumum þó ólíkum, sem eiga ekki endilega rót í því
tímabundna misgengi sem varð í kjölfar falls bank-
anna og áhrifa þess á skráningu gengis og þar með
vísitalnanna. Á því töpuðu allir. En þeir fáu sem mest
er vélað um á væntingablöðum framboða fóru þó
sumir ekki verr frá þeim skelli en svo, að ávinningur
bóluhagnaðar áranna á undan hvarf að einhverju eða
miklu leyti. Hinir sömu voru þó flestir enn í plús, eins
og þar stendur, nema að þeir hefðu slegið út á verð-
bólgna eign, sem hækkað hafði tryllingslega á papp-
írnum og eytt slíkum lánum í gleði og gaman. Þegar
eignin, sem stóð á bak við lánið, féll aftur niður í eðli-
legt verð eða nokkru niður fyrir það, varð staðan
vissulega lakari. En ber samfélaginu (hinum) að bæta
úr slíkri stöðu? Er það virkilega sanngirniskrafa?
Um annan hóp og miklu fámennari gegnir öðru máli.
Hæstiréttur hefur þegar með lagatúlkunum sínum
gert stöðu margra þeirra bærilegri, jafnvel vænlega.
Það var þó eins og hver annar vinningur í happdrætti.
Því margoft var varað við því opinberlega að veru-
legar áhættur fylgdu gengistryggðum skuldbind-
ingum til þeirra sem ekki höfðu gengisbundnar
tekjur, þótt lítt virtist efast um að þær stæðust lög.
Jafnvel þeir sem best ættu að vera settir, þegar þekk-
ing á lögum er annars vegar, hafa fengið staðfest með
dómi að gerningar sem þeir tóku þátt í af fúsum og
frjálsum vilja stóðust ekki lög.
Hvað um allan fjöldann?
Langstærsti hluti þjóðarinnar stendur utan við þann
hóp sem af sanngirni má ætla að eigi að fá aðstoð ann-
arra vegna vandræða sinna. Sá mikli meirihluti fær
ekki nægilegar vísbendingar um mikilvægustu álita-
efni framtíðarinnar á Íslandi. Hann er ekki að spyrja
um hvort hægt sé að fá kanínur úr hatti sem ekki
voru komnar ofan í hann áður. Svarið við þeirri sér-
stöku spurningu virtist vera jákvætt í Austurbæjar-
bíói á sínum tíma. Samt vissu þeir, sem sátu í sæt-
unum 787 í salnum forðum, allir sem einn, að sú væri
ekki raunin. Allt væri þetta plat. Eina spurningin var
á hverju svindlið byggðist. En sennilega fannst áhorf-
endum í rauninni gott að láta plata sig. Það var jú það
sem þeir borguðu fyrir. Ef þeir hefðu séð í gegnum
svindlið, sem þeir vissu að var svindl, hefðu þeir lík-
lega heimtað endurgreiðslu.
Kannski væri rétt að opna kjörstað eftir miðnætti í
Austurbæjarbíói hinn 27. apríl.
Morgunblaðið/Ómar
Miðnæturskemmtun
í Austurbæjarbíói
stendur enn