Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.04.2013, Blaðsíða 54

54 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7.4. 2013
Menning
H
in athyglisverða myndlistar-
hátíð sem kennd er við tíma-
tengd verk og líðandi stund,
Sequences, hefur unnið sér
sífellt tryggari sess í menn-
ingarlífinu og var sett í sjötta sinn á föstu-
dagskvöldið. Þá var jafnframt opnuð í Ný-
listasafninu sýning heiðurslistamanns
hátíðarinnar í ár, Gretars Reynissonar. Á
sýningunni sem nefnist „Áratugur“ gefst í
fyrsta sinn tækifæri til að sjá heildarverk
sem listamaðurinn vann að allan fyrsta ára-
tug aldarinnar, á hverjum einasta degi í tíu
ár, en sýningin á þessari metnaðarfullu og
viðamiklu framkvæmd mun aðeins standa í
tíu daga.
Á þessum langa tíma vann Gretar á vissan
hátt að skrásetningu á gjörningi, sem stóð
svo lengi að segja má að erfitt hafi verið að
greina milli dagslegs lífs og listræns athæfis.
Gretar dró sig í raun í hlé frá sýningahaldi
þegar hann hóf að vinna þetta verk, en hann
hafði um langt árabil verið virkur á þeim
vettvangi auk þess sem hann er einn okkar
helsti leikmyndahöfundur; hefur hannað á
sjöunda tug leikmynda fyrir leikhúsin.
Mikil vinna en skemmtileg
Verkin í „Áratug“ áttu sér aðdraganda í
verkum sem unnin voru á fjórum árum fyrir
aldamótin og sýnd þá á fjórum sýningum.
„Þetta er skráning á minni tilveru, sem
myndlistarmaður og manneskja. Þetta er
dagleg iðja tíu ára,“ segir Gretar þar sem
hann er að leggja lokahönd á innsetninguna
sem fyllir Nýlistasafnið. Hann bætir við að
það sé mikill heiður að vera heiðurs-
listamaður hátíðarinnar. En hverskonar
skráning er þetta sem birtist í verkunum?
„Ég vann að verkunum á hverjum degi.
Eitt af því birtist á krossviðsplöttum þar sem
ég teiknaði hring eftir hring með blýanti en
allt er þetta framhald af þessum fjórum sýn-
ingum sem ég hélt á árunum 1998 til 2001.
Þá teiknaði ég fyrsta árið á lítinn krossvið-
arplatta, einn á dag; 365 lagði ég saman á
hillu og sýndi ásamt jafn mörgum sjálfs-
myndum. Árið eftir vann ég vikuverk, 52
stærri platta, og setti upp brauðskáp með 365
brauðum á móti. Þriðja árið sýndi ég mán-
aðarverk úr kaffiblettum og grafítblýi, og
loks tók ég fyrir heilt ár og vann einn platta
sem ég sýndi á Kjarvalsstöðum ásamt hand-
klæðum. En ég gat ekki hætt, einhver þrá-
hyggja eða löngun dró mig áfram. Það er
ánægjulegt að vinna svona á hverjum degi.
Þetta er mikil vinna en hún er skemmtileg,
þó að efakaflarnir komi oft, með hæðum og
lægðum.
Þegar ég kláraði síðustu árssýninguna þá
var ný öld að hefjast og það var spennandi.
Ég ákvað að vinna með tímaeininguna ára-
tug. Ég byrjaði að vinna daglega í stórum
platta úr mörgum minni og ég er að enda það
ferli nú á þessari sýningu, á tímatengdri
listahátíð sem er við hæfi.“
„Ég hélt það út!“
„Þessi verk eru nú fyrst að koma fyrir augu
fólks. Ég var oft spurður hvort ég ætlaði ekki
að fara að sýna, hvort ég ætti ekki að vera
sýnilegri í myndlistarheiminum, en það varð
að bíða þar til þessu væri lokið. Vinnustofan
fylltist á meðan smátt og smátt af þessum
verkum. Ég hélt það út!“ segir hann og hlær.
Samhliða plöttunum sem Gretar vann á þess-
um tíu árum, urðu til önnur verkefni sem
skráðu hvert ár fyrir sig. Sem dæmi um þau
verk nefnir Gretar að árið 2001 klæddist
hann nýrri hvítri skyrtu í hverri viku ársins.
„Þær hanga hérna á slá, 52 talsins. Sviti und-
ir höndum, málningnar- og matarslettur,
þetta er allt í þeim, rétt eins og sumir nota
olíu á striga. Hin daglega iðja er efnið í tauið.
Eitt árið drakk ég úr nýju glasi á hverjum
degi og þau eru öll hér á borði, 365 glös.
Svo smíðaði ég hátt í hundrað trékassa fyr-
ir verk sem ég kalla „Geymt en gleymt“ og
setti í hvern þeirra hlut sem ég er hættur að
nota. Þetta eru persónulegir hlutir, sumir til-
finningatengdir og aðrir ekki, og ég loka
kössunum svo enginn veit hvað er í þeim. En
það er hægt að taka þá upp og hrista, þá
heyrist endurhljómur fortíðar. Þetta eru eins-
konar „tímastokkar“. Þarna stoppaði tími
þessara hluta; ég pakkaði inn tíma sem var.“
– Er tíminn aðalefniviðurinn?
„Ég í tímanum,“ svarar hann. „Ég stjórn-
aði hvað ég gerði á hverjum degi. Tíminn er
svo afstæður, og hvað maður gerir mikið,
þarna er ég að vissu leyti að eigna mér tím-
ann og skrá mig í tímanum.“
Gretar nefnir fleiri verk í „Áratug“. Áður
en hann hóf vinnu við verkefnið keypti hann
sér ódýra rússneska filmumyndavél og tók á
hana eina mynd á hverjum degi í áratug. Þær
eru sýndar í bunkum sem skipt er upp í mán-
uði. „Fyrsta myndin var tekin 1. janúar 2001
og síðan tók ég alltaf eina mynd á dag, af
sama þemanu í einn mánuð. Ég tók eina
filmu á mánuði og á borði hérna eru þessir
bunkar. Þetta gerði ég í tíu ár, þetta eru
3.652 myndir á sex metra löngu borði.“
Þráhyggja, dugnaður, vilji?
„Fyrsta árið tók ég mynd þegar ég vaknaði,
annað árið þegar ég sofnaði, þriðja árið þegar
ég horfði út um glugga, fjórða árið inn ganga,
fimmta árið niður í holur, sjötta árið myndaði
ég ljós …“ og þannig hélt sú skráning áfram.
„Þá er ég líka með stórt myndbandsverk
sem sýnt er á tólf skjám. Á hverjum degi ár-
ið 2010 tók ég upp einn mínútulangan hring í
kringum mig og hver mánuður er sýndur fyr-
ir sig. Hringur eftir hring eftir hring.“ Annað
verk er tólf filmubox og í hverju eru húð-
flögur af listamanninum frá einum mánuði.
„Er þetta þráhyggja, dugnaður, vilji, sköp-
unarþörf?“ spyr hann þegar við ræðum hvat-
ann til að halda áfram með tröllvaxið verk-
efnið – allt getur átt við.
Vönduð sýningarskrá kemur út um verkið
og framkvæmdina, og er full ástæða til að
hvetja fólk til að koma við í Nýlistasafninu og
sjá tíu ár af lífi Gretars.
„Þarna er ég að vissu leyti
að eigna mér tímann og
skrá mig í tímanum,“ segir
Gretar Reynisson um verk-
in á sýningunni „Áratug“.
Morgunblaðið/Ómar
GRETAR REYNISSON VANN Á HVERJUM DEGI Í TÍU ÁR AÐ VERKUNUM SEM HANN SÝNIR FYRST NÚ
„Þetta er skráning á minni tilveru“
Á TÍU DÖGUM GEFST FÆRI Á AÐ LÍTA Í NÝLISTASAFNINU VIÐAMIKLA OG PERSÓNULEGA SKRÁNINGU EINS ÁRATUGAR
Í LÍFI GRETARS REYNISSONAR MYNDLISTARMANNS, HEIÐURSLISTAMANNS SEQUENCES-HÁTÍÐARINNAR Í ÁR.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is
* „Þetta eru einskonar„tímastokkar“. Þarnastoppaði tími þessara
hluta; ég pakkaði inn
tíma sem var.“