Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.04.2013, Blaðsíða 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7.4. 2013
BÓK VIKUNNAR Hin sérlega vel skrifaða og vandlega unna
skáldsaga Kantata eftir Kristínu Marju Baldursdóttur er komin í kilju.
Bækur
KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR
kolbrun@mbl.is
Fyrir ansi mörgum árum kenndi ég
börnum á aldrinum sex til sjö ára.
Stundum las ég fyrir þau, eins og kenn-
arar eiga að gera, og mjög oft rímuð
kvæði Þórarins Eldjárns fyrir börn.
Mér varð snemma ljóst að þetta var
gott val því börnin hlustuðu af miklum
áhuga. Sjálfri fannst mér kvæðin svo
skemmtileg að stundum réð ég ekki við
mig heldur truflaði eigin lestur með því
að segja skyndilega: „Mikið er þetta nú
sniðugt!“
Smám saman myndaðist sá siður að
börnin kæmu að kennaraborðinu og
stæðu þar meðan ég las. Þau komu til
að sjá litríkar myndirnar en ekki síður
til að lesa með. Flest kunnu þau hluta
af kvæðunum utanað og fóru með hluta
þeirra upphátt í kór á meðan ég las.
Þetta voru stemningsríkar stundir og
þær minnisstæðustu á mínum stutta
kennaraferli. Þarna sá ég hversu greiða
leið skáldin
geta átt að
ungum hjört-
um. Það var
engin að pína
börnin til að
læra kvæðin
utanað, þau
tóku sjálf upp
á því og
fannst það al-
veg óskaplega
gaman. Þór-
arinn var
þeirra skáld.
Þórarinn
Eldjárn fékk
á dögunum
sögusteininn
eða Ibby-verðlaunin og var mál til kom-
ið. Fyrirfram hefði maður reiknað með
því að hann hefði hlotið þau fyrir mörg-
um árum, en verðlaunin eru veitt rithöf-
undi, myndlistarmanni eða þýðanda sem
hefur auðgað íslenskar barnabók-
menntir. Svo sannarlega hefur Þór-
arinn Eldjárn fært ungum lesendum
gleði og aukið þekkingu þeirra með sín-
um góðu verkum. Þegar kemur að því
að leika með orð þá er hann sannur
töframaður sem virðist geta allt. Orð
leika í höndum hans, hann finnur stöð-
ugt í þeim óvænta og snjalla merkingu
og raðar þeim saman af einstakri hug-
myndaauðgi. Hann var sannarlega alveg
rétti maðurinn til að þýða Lísu í Undra-
landi, sem er einmitt bók full af furðu-
legum og snjöllum orðum og svo bráð-
skemmtileg að maður kemst í
sólskinsskap við lesturinn.
Þórarinn Eldjárn er ekki líklegur til
að gleyma ungum lesendum sínum og
vonandi færir hann þeim fljótlega nýja
bók og ný kvæði.
ORÐ OG
TÖFRAR
Þórarinn Eldjárn fékk IBBY-verðlaunin
sem Vigdís Finnbogadóttir afhenti.
Þórarinn endurorti
Hávamál fyrir börn.
Orðanna hljóðan
S
vikalogn er nýútkomin glæpasaga
eftir sænsku skáldkonuna Vivecu
Sten. Sten starfaði sem lögfræð-
ingur og hafði skrifað nokkrar
bækur lagalegs eðlis þegar hún
ákvað skyndilega að skrifa glæpasögu. „Ég
er lögfræðingur og það hentar mér ágætlega
að skrifa glæpasögur því bygging þeirra þarf
að vera rökrétt, það þarf að vera trúverðug
ástæða fyrir morði og svo þarf að hnýta lausa
enda í lokin,“ segir hún. „Þetta á ekki að vera
erfitt fyrir manneskju sem hugsar á lög-
fræðilegum nótum.“
Svikalogn er fyrsta bókin í röð glæpasagna
sem gerast á eyjunni Sandhamn þar sem
Sten á sumarhús. Bókin hefst á líkfundi í
fjöru. „Ég dvaldi í sumarhúsinu okkar og var
á gangi á ströndinni og þá sá ég fyrir mér lík
á ströndinni flækt í net,“ segir Sten. „Ég fór
heim og skrifaði fyrsta og síðasta kafla bók-
arinnar. Þannig hófust glæpasagnaskrif mín.
Svo hélt ég áfram og þegar ég hafði lokið við
handritið sagði maðurinn minn mér að ég
yrði að senda það til útgefenda því það væri
gott. Ég gerði það og bókin kom út árið
2008.“
Bækurnar eru orðnar fimm talsins og
sjötta bókin kemur út í Svíþjóð í vor. Þær
hafa selst mjög vel og komið út í fjölda landa.
Sjónvarpsþáttaröð hefur verið gerð eftir
fyrstu þremur bókunum og þar kom Sten að
handritagerðinni og henni brá einnig fyrir í
myndunum.
Velgengni bókanna hefur orðið til þess að
Sten hefur að mestu hætt lögfræðistörfum.
„Ég var í erilsamri vinnu með þrjú börn og
var að reyna að skrifa og ég hugsaði með
mér: Ég verð stundum að fá að sofa! Fyrir
einu og hálfu ári hætti ég lögfræðistörfum og
vinn nú að mestu við ritstörf en kenni líka
dálítið og sit í nokkrum nefndum. Ég nýt
þess að vera rithöfundur. Ég hefði aldrei get-
að ímyndað mér að nokkurt starf gæti verið
svona skemmtilegt.“
Gerast allar spennusögurnar í þessari seríu
á Sandhamn?
„Þær byrja venjulega þar eða enda þar, en
ég skrifa einnig um aðra staði. Það eru ein-
ungis 110 íbúar á eyjunni á veturna og 3.000
eiga þar sumarhús og búa þar á sumrin. Ég
get ekki drepið alla íbúana þannig að stund-
um drep ég ferðamenn! Ég reyni líka að
breikka sögusviðið og sjötta bókin sem kem-
ur út í maí gerist að miklu leyti í Stokk-
hólmi.“
Hvað finnst íbúum eyjarinnar um lýsingar
þínar á eyjunni og íbúunum?
„Ég skrifa af hlýju um eyjuna og fólkið
sem þar býr. Ég reyni að miðla ást minni á
þessu svæði til lesenda. Íbúarnir finna að
mér stendur ekki á sama um eyjuna og þá
sem þar búa.
Ég gæti mín líka vandlega á því að fara
rétt með staðreyndir og vinn mikla rannsókn-
arvinnu. Eyjarskeggjar kunna að meta það.“
Aðalpersónurnar eru tvær, karl og kona,
Thomas og Nóra, sem eru vinir. Af hverju
tvær aðalpersónur, karl og kona?
„Mér finnst gaman að geta bæði lýst
sjónarhorni karls og konu. Ég vildi ekki að
aðalpersónurnar væru elskendur heldur að á
milli þeirra ríkti hlý vinátta.
Bækurnar hafa komið út í mörgum löndum
og það er áhugavert að í sumum löndum er
Nóra talin vera aðalpersónan en í öðrum
löndum Thomas. Á Spáni er Nóra til dæmis
talin vera aðalpersónan en í Þýskalandi er
Thomas álitinn aðalpersónan. Mér þykja
þessi mismunandi viðhorf til persónanna
mjög áhugaverð.“
VIVECA STEN SEGIST NJÓTA ÞESS AÐ VERA RITHÖFUNDUR
Frá lögfræði til glæpa
Viveca Sten: Ég get ekki drepið alla íbúana þannig að stundum drep ég ferðamenn!
Morgunblaðið/Kristinn
SÆNSKA SKÁLDKONAN VIVECA
STEN ER HÖFUNDUR SPENNUSÖG-
UNNAR SVIKALOGNS, SEM HEFUR
FENGIÐ GÓÐAR VIÐTÖKUR.
Órjúfanlegur hluti af heimilislífi hjáforeldrum mínum og ömmu ogafa var að vera umkringdurbókum, bókastöflum og hand-
ritum. Mér fannst það bara eðlilegt og finnst
það enn. Ég las óskaplega mikið sem barn og
uppáhaldsbækurnar voru Fimm bækurnar
og Ævintýrabækurnar
eftir Enid Blyton og allar
bækur Guðrúnar Helga-
dóttur. Ég er enn hrifinn af
hefðbundnum barnabókum
eins og þeim sem hrifu mig í
æsku.
Ég veit ekki af hverju en
um daginn fór bókin Ég lifi
eftir Martin Grey að kalla
á mig. Iðunn gaf bókina upphaflega út árið
1978 en hún fjallar um gyðing sem endar í
Auschwitz þar sem hann missir fjölskyldu
sína. Sjálfur kemst hann lífs af, giftist aftur og
eignast fjölskyldu en missir hana síðan í elds-
voða. Þessi bók sat í mér árum saman enda
er hún óskaplega dramatísk. Öðru hvoru
verður hún mér ljóslifandi og það gerðist
einmitt um daginn. Ég lifi er ein af þeim bók-
um sem hefur haft hvað mest áhrif á mig.
Ég las einnig um daginn bókina Hvítfeld
eftir Kristínu Eiríksdóttur, sem kom út
fyrir jólin, og hún hafði mikil áhrif á mig og
sat lengi í mér og situr í raun enn. Það er bók
sem er óhætt að mæla með við hvern sem
er.
Áhugi minn á bókum er annars mjög fjöl-
breyttur. Stundum hef ég áhuga á ákveðinni
tegund bóka og svo allt annarri. Það fer eftir
því hvernig liggur á mér í hvert sinn hvernig
bók ég gríp í. Það er nú einn kosturinn við
bóklesturinn að maður getur gripið niður í
nánast hvað sem er hvenær sem er, eftir því
hvað höfðar til manns hverju sinni. Þessa
dagana hef ég meðal annars verið að lesa í
Ævintýraeyjunni eftir Ármann Þor-
valdsson þar sem hann gerir upp árin sem
hann starfaði hjá Kaupþingi, þar sem hann
var meðal yfirmanna árum saman og þekkir
því afar vel til. Það er um margt fróðleg og
spennandi lesning.
Í UPPÁHALDI
EGILL ÖRN JÓHANNSSON FORMAÐUR
FÉLAGS ÍSLENSKRA BÓKAÚTGEFENDA
Egill Örn hefur áhuga á alls konar bókum.
Morgunblaðið/Kristinn