Morgunblaðið - 26.08.2013, Blaðsíða 26

26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 26. ÁGÚST 2013
VIÐTAL
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Í
sland ehf. – auðmenn og
áhrif eftir hrun er ný bók
eftir blaðamennina Magn-
ús Halldórsson og Þórð
Snæ Júlíusson. Spurðir um
tilurð bókarinnar segir Þórður
Snær: „Þegar við Magnús hættum
störfum hjá 365 miðlum sendi Jó-
hann Páll Valdimarsson útgefandi,
sem ég þekkti ekkert, mér skila-
boð um að hringja í sig. Ég
hringdi og hann sagðist hafa
áhuga á því að fá okkur Magnús
til að skrifa blaðamannabók um Ís-
land eftir hrun. Við hittum Jóhann
Pál og köstuðum fram nokkuð
ómótuðum hugmyndum um það
hvað okkur langaði til að gera.
Síðan hófumst við handa. Það kom
okkur til góða að við áttum gríð-
arlega mikið efni frá síðustu fimm
árum enda höfðum við skrifað
mikið um viðskiptamál.“
Sagt frá staðreyndum
Um hvað er þessi bók?
„Bókin skiptist í þrjá hluta sem
nefnast Ísland hrynur, Stóru bit-
arnir og Hverjir eiga Ísland?“ seg-
ir Þórður Snær. „Í fyrsta hluta
fjöllum við um þær aðstæður sem
sköpuðust hér eftir hrun og til
hvaða ráða var gripið til að bregð-
ast við þeim. Stór hluti atvinnulífs-
ins var hruninn, tvö af hverjum
þremur fyrirtækjum í landinu
þurftu á endurskipulagningu að
halda, voru sem sagt tæknilega
gjaldþrota. Alls konar lukkuridd-
arar og hrægammar ætluðu að sjá
sér leik á borði með því að hagn-
ast á vansæld Íslendinga. Við rekj-
um í stuttu máli hvað það var sem
orsakaði þetta og hvaða leiðir var
ákveðið að fara til að bregðast við
þessu. Þetta var óhemju stórt
verkefni fyrir samfélag eins og
það íslenska. Við förum yfir
endurskipulagninguna hjá stærstu
fyrirtækjum landsins og þar hefur
orðið gríðarleg breyting á eignar-
haldinu. Við tökum svo saman í
lokin hverjir eiga Ísland.“
„Þetta er þannig bók að skrifin
tóku minnsta tímann, heimildar-
vinnan var meiri vinna. Þetta er
saga sem segja má að við höfum
unnið á mörgum árum,“ segir
Magnús. „Þegar við byrjuðum að
skrifa bókina bjuggum við að því
að hafa haldið til haga alls kyns
efni frá þeim tíma sem við unnum
sem viðskiptablaðamenn. Í minnis-
punktum frá þeim tíma voru líka
mörg samtöl sem höfðu ekki nýst í
fréttaskrifum á sínum tíma en
nýttust mjög vel í þessari bók. Við
þéttum efnið síðan með nýjum við-
tölum. Við töluðum við um þrjátíu
einstaklinga sem tengjast þessari
sögu á einhvern hátt. Allir sem við
leituðum til voru tilbúnir að tala
við okkur. Við höfum ekkert beint
eftir þeim en þeir fylltu upp í
mörg göt sem voru í sögunni.
Fjarlægðin sem var orðin frá at-
burðunum gerði að verkum að þeir
voru tilbúnir að tjá sig á op-
inskárri hátt en þeir hafa áður
gert.“
„Við fjöllum líka um mannlega
þáttinn, átök sem hafa ekki verið
opinberuð áður, milli fjármála-
stofnana og einstaklinga sem vildu
halda yfirráðum yfir fyrirtækjum,
sumum tókst það en öðrum ekki
og sumir beittu óhefðbundnum
meðulum. Þarna eru líka lýsingar
á fulltrúum kröfuhafana á Íslandi,“
segir Þórður Snær.
„Við leggjum áherslu á að segja
hlutlaust frá, við erum ekki að
reka sérstakt erindi heldur erum
við blaðamenn sem segjum frá
staðreyndum,“ segir Magnús. „Það
er mjög mikið af upplýsingum í
þessari bók og þar er dregin upp
mynd af hinni merkilegu stöðu
sem við Íslendingar stöndum nú
frammi fyrir, sem eru núverandi
gjaldeyrishöft og fyrirhugaðar
samningaviðræður við kröfuhafa í
þrotabúum gömlu bankanna. Það
eru stórmerkileg tímamót og ég
held að þessi bók fangi það ágæt-
lega hvernig þessi staða varð til.
Það eru merkilegir tímar fram-
undan á næstu mánuðum.“
Hætta á einangrun
Sjáið þið hættur þar?
„Það er hætta á því að við verð-
um hér með höft um ókomna tíð.
Maður sér ekki alveg hvernig á að
vera hægt að afnema höftin og
halda áfram eins og ekkert hafi í
skorist,“ segir Magnús og Þórður
Snær bætir við: „Allavega getum
við ekki haldið áfram eins og ekk-
ert hafi í skorist meðan við höld-
um í gjaldmiðil sem enginn vill
kaupa. Ef við ætlum að halda í ís-
lenska krónu þá þurfum við höft
til að styðja við hana.“
„Ég held að það sé mikil hætta
á að við einangrumst vegna þess-
ara hafta,“ segir Magnús. „Höftin
eru miklu stærra vandamál en ég
gerði mér grein fyrir áður en við
fórum að skrifa bókina og teikna
upp heildarmynd af ástandinu.
Höftin hafa gríðarleg áhrif á líf
okkar, þeim fylgja skekktar fjár-
festingar og leiðir fyrir fjármagn
eru stíflaðar og því leitar það ann-
að. Því lengur sem þetta ástand
ríkir því alvarlegra verður það. Því
er athyglisvert að sjá hverjir
verða framtíðareigendur banka-
kerfisins og hvort það tekst að
semja við kröfuhafa og vogunar-
sjóði þannig að þeir losni frá þess-
um aðstæðum. Ef ekki verða þeir
fastir í þessum aðstæðum án þess
að vilja það.“
Hverjir verða eigendur Íslands
er spurt á bókarkápu. Eruð þið
með svar við því?
„Það eru þrír hópar, lífeyrissjóð-
irnir, erlendir kröfuhafar þar sem
bandarískir vogunarsjóðir eru
mjög stórir og svo hópur ein-
staklinga, bæði þeirra sem voru
fyrirferðarmiklir fyrir hrun og
auðmanna sem hafa risið upp eftir
það,“ segir Þórður Snær. Magnús
bætir við: „Eins og staðan er í dag
þá eru lífeyrissjóðirnir stærsti eig-
andinn. Þróun lífeyrissjóðanna er
ískyggileg, þeir eru fastir innan
hafta með fjármuni okkar og eru
að kaupa upp meira og minna öll
fyrirtæki og maður spyr sig hvort
það komi ekki einhvern tíma að
því marki að þetta verði hættu-
legt.“
Þeir félagar segja að það hafi
verið spennandi og skemmtilegt að
vinna að bókinni. „Við erum ekki
með endanlegt svar við því hvert
Ísland stefnir, en þjóðin stendur á
krossgötum. Þetta eru áhugaverðir
tímar og það var gaman að fá
tækifæri til að skrásetja þessa at-
burði. Við berum báðir mikla virð-
ingu fyrir því að bókaútgefendur
séu að sinna samtímablaða-
mennsku og heimildarsögu, segir
Magnús. „Það hefur ekki alltaf
verið þannig og íslenskir lesendur
eru ekki mjög vanir því að fá í
hendur bækur eins og þessa, þótt
það gerist vissulega annað slagið.
Á sögulegum tímum þá þjóna slík-
ar bækur miklum tilgangi. Mér
finnst gaman að hafa tekið þátt í
að skrásetja atburði sem mik-
ilvægt var að skrá.“
„Við tökum þetta skrásetningar-
hlutverk mjög alvarlega,“ bætir
Þórður Snær við. „Við erum ekki
að reyna að selja eina ákveðna
sögu fremur en aðra. Við erum
einfaldlega að segja hlutina eins
og við fjölluðum um þá í fjöl-
miðlum á sínum tíma og eins og
þeir blöstu við okkur.“
„Við lögðum áherslu á að upp-
lýsingarnar fengju að njóta sín,“
segir Magnús. „Það getur vel verið
að einhverjir vilji fá meiri mötun
og ítarlegri greiningu. En við
leggjum mest upp úr upplýsingum
og því að blaðamennskan fengi að
njóta sína. Okkur finnst það hafa
tekist ágætlega.“
Áhersla á gæði og dýpt
Þess má að lokum geta að
Kjarninn er nýr fjölmiðill sem
Magnús og Þórður Snær reka og
tók nýlega tók til starfa. „Þetta er
stafrænn vikulegur fréttafjölmiðill
sem kemur út fyrir snjalltölvur,
snjallsíma og alla aðra á netinu,
einu sinni í viku á fimmtudögum
með áherslu á gæði og dýpt. Þetta
er sælkeraverslun en ekki stór-
Þjóð á
krossgötum
 Blaðamennirnir Magnús Halldórsson og Þórður
Snær Júlíusson eru höfundar bókarinnar Ísland ehf.
»Höftin hafa gríðar-leg áhrif á líf okkar,
þeim fylgja skekktar
fjárfestingar og leiðir
fyrir fjármagn eru stífl-
aðar og því leitar það
annað. Því lengur sem
þetta ástand ríkir því al-
varlegra verður það
-Viðhaldsfríir
gluggar
Hentar mjög vel
íslenskri veðráttu
Viðhaldsfríir sólskálar og svalalokanir
Við höfum framleitt viðhaldsfría
glugga og hurðir í 29 ár
Nánari upplýsingar á www.solskalar.is
Yfir 40 litir í boði!
Smiðsbúð 10 • 210 Garðabær • Sími: 554 4300 • Fax: 564 1187