Morgunblaðið - Sunnudagur - 03.11.2013, Blaðsíða 44

44 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3.11. 2013
H
ver er sjálfum sér næstur, segir
þar og það er sannleiks-
klumpur fremur en korn í því.
Það breytir ekki hinu að eng-
um er hollt að vera svo sjálf-
hverfur að hann taki ekki mið
út frá neinu öðru. Auk óhollustunnar þykir sam-
ferðamönnum slíkir miðdepilsmenn leiðinlegir til
lengdar.
Dagamunur Mogga
En ekkert er á móti því að hver og einn skammti sér
fáeina daga, dreifða um lífshlaupið, þar sem hann
heldur sér dulítið meira til en endranær. Það fer
beinlínis vel á slíku. Samferðamenn taka flestir fagn-
andi og af heilum hug þátt í gleðiríkum atburði af því
tagi. Bautasteinar á lífsleiðinni og stöku stórafmæli
falla sennilega undir hóflega sjálfumgleði. Morgun-
blaðið leyfir sér að minnsta kosti að vona það, því að-
standendur þess eru óneitanlega dálítið upp með sér
vegna aldarafmælis blaðsins.
Blaðið hefur þó kosið að nota flesta útgáfudaga af-
mælisársins til að beina kastljósi þess út á við, að
samferðamönnunum fremur en að því sjálfu og sögu
þess. En aldarafmælisdaginn sjálfan lætur blaðið eft-
ir sér að skipa sér sjálfu um örskotsstund í nafla til-
verunnar, horfa um öxl og minnast nokkurra þeirra
sem tengdust blaðinu og atburða sem gerð voru
myndarleg skil á síðum þess. Hvorki vísindi eða sögu-
leg sanngirni voru grundvöllur efnisvals, svo í því er
ekki að finna eiginlegan mælikvarða á mikilvægi efnis
og því síður fólks sem komið hefur við sögu afmælis-
barnsins fram til þessa.
Tækniguðinn tekur og gefur
Alla sína daga hefur Morgunblaðið hrærst að verulegu
leyti í núinu. Það hefur þó alltaf veitt sjálfu sér svigrúm
til að líta um öxl gerist þess þörf. Fjölbreyttar frétta-
skýringar blaðsins eru vitnisburður um viðleitni til að
leita grundvallar þess sem hæst ber í augnablikinu. Þá
er horft til fortíðar, oftast nýliðinnar fortíðar, en stund-
um þarf að seilast lengra fram.
Eftir að blaðið og vefur þess hófu sína óvígðu en
nánu sambúð, þegar tæknin hafði tekið einn af sínum
kippum, hefur núið hafist til enn frekari metorða en áð-
ur var. Fram til þess tíma höfðu nánast allar tækni-
breytingar orðið til að styrkja stöðu dagblaðs í hefð-
bundnum skilningi orðsins. Tölvurnar, prentkerfi og
símkerfi við hlið þeirra, myndrænir möguleikar og
bylting í umbrotskostum voru allt eins og óborganlegir
liðsmenn útgefenda og blaðaskapenda, sem voru vilj-
ugir til að laga sig að nýjum tímum og möguleikum.
Morgunblaðsmenn voru slíkir menn. En svo fór að
tæknin virtist vera að velta fyrir sér að skilja pappírinn
eftir með glæstri sögu sinni. Það hefði getað glatt einn
fyrrum öflugasta ritstjóra og helsta eiganda Morgun-
blaðsins, Valtý Stefánsson. Hann hafði verið í senn
einn helsti drifkraftur íslenskrar skógræktar og stór-
tækasti íslenski notandi pappírs úr erlendum skógum.
50 árum fyrr
Þegar Morgunblaðið hafði starfað í hálfa öld var þess
atburðar minnst að verðleikum á síðum þess. Þá skrif-
aði Sigurður Bjarnason, einn af ritstjórum blaðsins,
eins konar ágrip af sögu Morgunblaðsins. Þar segir:
„Hinn 1. apríl 1924 taka svo þeir Jón Kjartansson og
Valtýr Stefánsson við ritstjórn Morgunblaðsins og Ísa-
foldar. Hafa þeir lengst allra manna annazt ritstjórn-
ina. Jón Kjartansson til 1. júlí 1947 og Valtýr Stef-
ánsson til dauðadags, 16. marz 1963.
Ritstjórnartímabil þeirra varð mesta uppgangsskeið
blaðsins. Í ávarpi hinna nýju ritstjóra, sem birtist í
blaðinu 1. apríl 1924, segja þeir meðal annars, að þeir
telji langa stefnuskrá fyrir ritstjórn sinni óþarfa. Blað-
ið eigi að sýna stefnu sína bezt í verkinu. Síðan komast
þeir að orði á þessa leið: „Þó skal þess aðeins getið, að
sú er ætlun vor, að aðaláherzlan verði lögð á það, að
skýra sem greinilegast frá því, sem gerist utan lands
og innan, eftir því sem rúm blaðsins leyfir.
Vér lítum svo á að það sé mest um vert að lesendur
kynnist sem bezt högum og ástæðum allra stétta til
þess að úlfúð sú og stéttarígur þverri, er annars getur
orðið sérlega viðsjárverður hér í fámenninu.
Þess skal þó þegar getið, að þá teljum vér að bezt
fari, ef í framtíðinni tekst að sigla fyrir sker hafta og
banna. Saga vor og þjóðarlund geta fært hverjum
þeim, sem um það vill hugsa, heim sanninn um það, að
því blómlegra er yfir andlegu og efnalegu lífi þjóð-
* „Moggalygin“ varð eins ogheiðurskrans um enni blaðsins,hafi blöð enni. Morgunblaðið hafði
staðið fast á „moggalyginni“ af því
að það vildi, eins og það vill enn,
vera í liði með sannleikanum.
Reykjavíkurbréf 01.11.13