Morgunblaðið - Sunnudagur - 10.11.2013, Blaðsíða 42

*Fjármál heimilannaVistin á dvalar- og hjúkrunarheimilum geta kostað stórar fjárhæðir mánaðarlega
Þegar Helena er ekki að vinna að lokarit-
gerð í þroskaþjálfafræði galdrar hún fram
dýrindis rétti og deilir uppskriftum og
myndum á matarblogginu Eldhusperl-
ur.com. Hún segist eiga í mesta vanda
með að standast rándýrar kryddjurtir.
Hvað eruð þið mörg í heimili?
Við erum þrjú í heimili. Ég, Heimir mað-
urinn minn og sonur okkar Gunnar Þór,
fimm ára. Á heimilinu býr líka læðan Mysa
svo við erum eiginlega fjögur.
Hvað áttu alltaf til í ísskápnum?
Í ísskápnum verða að vera til egg sem er
nú oftast raunin. Þá er alltaf hægt að töfra
fram ódýra og góða máltíð. Þar má líka
alltaf finna hið mjög svo nauðsynlega di-
jon-sinnep, einhverjar kryddjurtir, nokkr-
ar tegundir af ostum og ósaltað smjör.
Sonurinn verður svo mjög móðgaður ef
það er ekki til skinka með grænu skráar-
gati.
Hvað fer fjölskyldan með í mat
og hreinlætisvörur á viku?
Örugglega allt of mikið. Ég reyni þó að
kaupa inn einu sinni til tvisvar í viku og
ákveð nokkrar máltíðir fram í tímann. Ef
það næst sparast alltaf dálítið því tíðar
búðarferðir fela alltaf í sér einhver óþarfa
kaup.
Hvað freistar helst
í matvörubúðinni?
Rándýrar ferskar kryddjurtir sem ég vildi
óska að ég gæti ræktað allan ársins hring.
Parmesan ostur, hráskinka, ferskar fíkjur,
íslensk ber og gæðasúkkulaði. Semsagt allt
þetta dýra.
Hvernig sparar þú
í heimilishaldinu?
Við höfum tekið okkur á undanfarið – að
eiga alltaf bara passlega mikið í ísskápnum
svo við þurfum ekki að henda mat.
Yfirsýn er lykilatriði. Góða afganga
frystum við í passlegum nestiskömmtum
sem hægt er að grípa með sér í vinnu eða
skóla. Svo er líka ágætt að hvíla aðeins raf-
tæki eins og þurrkara og leyfa rokinu að
þurrka þvottinn þegar þannig viðrar.
Eyðir þú í sparnað?
Já. Við reynum alltaf að leggja eitthvað til
hliðar. Svo er ágætis sparnaður fólginn í
því að eyða peningum í reiðhjól og vera
bara með einn bíl á heimilinu.
Skothelt sparnaðarráð?
Nota það sem er til og ekki henda mat.
Taka til í ísskápnum og skápum og búa til
grænmetissúpu eða eggjaköku og ekki fara
út í búð nema með fyrirfram ákveðin
markmið.
HELENA GUNNARSDÓTTIR MATARBLOGGARI
Með yfirsýn yfir ísskápinn
Helena með syni sínum Gunnari Þóri. Hún gæt-
ir þess að taka reglulega til í ísskápnum.
* Aurapúkanum þykir of algengtað samlandar hans skipuleggi fjár-
hag heimilisins ekki lengra en einn
mánuð fram í tímann og er mark-
miðið það eitt að láta peninginn
örugglega duga fram að næsta
launaseðli.
* Púkinn er búinn að læra aðþað er vissara að setja og vinna
skipulega að skýrum fjárhagslegum
markmiðum mörg ár og jafnvel
áratugi fram í tímann.
* Hvað viltu hafa í vasapening áelliárunum og hvað þarf mikinn
sparnað til? Hve stóran varasjóð
viltu eiga til að geta brugðist við
neyðartilfellum? Hvernig langar þig
að búa eftir 10 ár og hvað kostar
að komast í draumahúsið?
* Þeir sem halda að allir fjár-hagslegu draumarnir rætist af sjálfu
sér vakna fyrr eða síðar upp við
vondan draum. Það þarf að kort-
leggja markmiðin, skilja hvers þau
krefjast og fylgja skýrri áætlun.
púkinn
Aura-
Settu skýr
markmið
F
jármálaráðgjafar leggja alla
jafna mikla áherslu það við
fólk að leggja sem mest fyr-
ir til að tryggja fjárhagslegt
öryggi á efri árunum. Veitir ekki
af viðbótarsparnaðinum þegar
horfið er af vinnumarkaði því þeir
sem ætla að stóla á lögbundna líf-
eyrissparnaðinn eingöngu mega
eiga von á að ráðstöfunartekjurnar
dragist skarplega saman.
Lítið skilið eftir
En dæmið er ekki svona einfalt.
Gjaldtaka dvalar- og hjúkrunar-
heimla á Íslandi er með þeim hætti
að gengið getur mjög hratt á allar
viðbótartekjur hins aldraða og í
sumum tilvikum er vandséð hvern-
ig það borgar sig að safna í sjóð til
að njóta í ellinni.
Hjá Tryggingastofnun ríkisins
fengust þær upplýsingar að ef íbúi
á dvalar- eða hjúkrunarheimili hef-
ur tekjur yfir 70.000 kr. á mánuði
þá renna þær tekjur sem umfram
eru til heimilisins. Að hámarki þarf
íbúi á dvalar- eða hjúkrunarheimili
að greiða allt að 326.979 kr. á mán-
uði fyrir vistina ef tekjurnar leyfa.
Rétt er að hafa í huga að fæstir
fara á dvalar- eða hjúkrunarheimili
strax og eftirlaunaaldri er náð. Í
skýrslu velferðarráðuneytisins frá
árinu 2011 kemur fram að árið
2010 bjuggu 78% fólks 80 ára og
eldra enn heima, enda við nægilega
góða heilsu.
Eftir stendur samt að ef til þess
kemur að flytja þarf inn á dvalar-
eða hjúkrunarheimili er til lítils að
hafa nörlað saman viðbótar-
greiðslum í lífeyrissjóð enda allar
líkur á að allar umframtekjur
hverfi beint til Tryggingastofn-
unar.
Hægt að hliðra til?
Áhugavert er að skoða hvaða leiðir
eru færar til að fara í kringum
gjaldtöku hjúkrunarheimilanna.
Blasir t.d. við að verið gæti skyn-
samlegra að velja sparnaðarleið
sem veitir ákveðið frelsi í því
hvort, hvenær og þá hversu mikið
er tekið út úr þeim potti sem búið
er að safna. Tryggingastofnun
gengur ekki á höfuðstól eigna og
því fengi t.d. innistæða á bankabók
eða í bankahólfi að vera í friði og
kæmi hvergi fram sem tekjur ef sá
sjóður er nýttur til skemmtilegra
hluta. Sumar lífeyrissparnaðarleiðir
bjóða líka upp á að sparnaðurinn
sé greiddur út í heilu lagi eða að
öllu eða stærstum hluta og aðeins
hluti eða jafnvel ekkert af sparn-
aðinum greitt út í formi mán-
aðarlegra fastra greiðslna.
Eignir til erfingjanna
Þá gæti líka borgað sig að selja
fasteignir og aðrar verðmætar
eignir og geyma söluandvirðið í
banka eða jafnvel koma eignum
sem bera vexti, arð eða leigutekjur
til erfingja. Segir Jóna Valgerður
Kristjánsdóttir hjá Landssambandi
eldri borgara að hún viti til þess
að fólk grípi til slíkra ráða til þess
að láta tekjurnar af eignunum ekki
hverfa upp í dvalar- og hjúkrunar-
gjöld. Sjálfsagt þurfi að greiða
erfðafjárskatt þegar eignirnar eru
færðar til lögerfingja en skattur á
fyrirframgreiddan arf er 10%.
EKKI ÓDÝRT AÐ VERA GAMALL
Dýr er vistin á
dvalarheimilinu
TEKJUR ÍBÚA Á DVALAR- EÐA HJÚKRUNARHEIMILI UMFRAM 70.000 KR. Á MÁNUÐI RENNA UPP Í DVALARKOSTNAÐ.
RÉTT ER AÐ ATHUGA HVORT BREYTA ÆTTI T.D. UM LÍFEYRISSPARNAÐARLEIÐ EÐA HAGRÆÐA EIGNASAFNINU
TIL AÐ FORÐAST ÞAÐ AÐ GREIÐA ALLT AÐ 326.979 KR. Á MÁNUÐI FYRIR HJÚKRUNARVISTINA.
Ásgeir Ingvarsson ai@mbl.is
Gjöld hins opinbera fyrir þjónustu í ellinni geta orðið há og kalla á vand-
lega skipulagningu fjármála og sparnaðar. Mynd úr safni.
Morgunblaðið/Styrmir Kári