Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.11.2013, Qupperneq 12

12 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24.11. 2013
Viðtal
Þ
að var undurfagur haustdagur í
Stokkhólmi er ég hélt á fund for-
sætisráðherra Svíþjóðar, Fre-
driks Reinfeldts, fyrr í mán-
uðinum. Við lestarstöðina í
Sollentuna réttu tvær eldri dömur mér dreifi-
blað á vegum nýju móderatanna: Ríkis-
stjórnin lækkar skatta ellilífeyrisþega. Sólin
skartaði sínu fegursta og í ys og þys dagsins
settu starfsmenn Stokkhólmsborgar upp jóla-
ljósin, sem verða tendruð er nær jólum dreg-
ur.
Forsætisráðherra Svíþjóðar stóð fyrir svör-
um á sænska þinginu og átti tíma aflögu fyrir
fjölmiðlana á eftir. Allir helstu fjölmiðlar Sví-
þjóðar, sjónvarpsstöðvar, útvarp og blaða-
menn biðu fyrir utan þingsalinn eftir því að
Fredrik Reinfeldt kæmi út og svaraði spurn-
ingum þeirra.
Á þinginu fékk forsætisráðherrann spurn-
inguna, hvort leyniþjónusta sænska varn-
armálaráðuneytisins hleraði síma sænskra
stjórnmálamanna og almennings og umferð
þeirra á netinu. Svar forsætisráðherrans var
að lögin segja skýrt til um að einungis er
heimilt að sækja upplýsingar frá útlöndum en
ekki innanlands.
„Við erum samt sem áður opin fyrir því í
söfnun upplýsinga að geta skipst á upplýs-
ingum við önnur ríki til þess að koma í veg
fyrir hryðjuverk og alvarlega glæpastarfsemi
og að auki til stuðnings alþjóðlegum her-
sveitum sem við tökum þátt í,“ sagði Fredrik
Reinfeldt.
Í nýlegri könnun segja 75% Svía að þau
óttist ekki að verið sé að njósna um þau. 13%
eru þó hrædd um að vera undir eftirliti á
netinu og 7% óttast símahleranir. Eftir upp-
ljóstranir Snowdens eiga leyniþjónustur
Vesturlanda erfiðara um vik að hlera samtöl
hryðjuverkamanna og fylgjast með sam-
skiptum þeirra á netinu.
Að vera forsætisráðherra Svíþjóðar er er-
ilsamt starf. Um morguninn tók Fredrik
Reinfeldt á móti 200 manna sendinefnd frá
Tyrklandi undir forystu forsætisráðherra
Tyrklands, Tayyip Recep Erdogan. Það var
því ekki tími fyrir neina langsetu, þegar
Morgunblaðið bar að garði en mikið hægt að
útrétta á góðu korteri. Eftir að forsætisráð-
herrann hafði lokið viðtölum við sænsku fjöl-
miðlana benti blaðafulltrúi Reinfelds mér að
koma á fund með forsætisráðherranum í einu
af fjölmörgum fundaherbergjum sænska
þingsins.
Skuldir lækkaðar samhliða
skattalækkunum
Ég byrjaði á því að kynna mig og elsta dag-
blað Íslands, Morgunblaðið, og spurði Rein-
feldt, hvað lægi að baki velgengni Svíþjóðar á
tímum fjármálakreppu í Evrópu. Á ríkis-
stjórnartímanum hafa rúmlega 200 þúsund
ný störf í Svíþjóð komið til, aðallega vegna
nýrra vinnuhvata í stað opinberra styrkja.
Þegar sósíaldemókratarnir skildu við eftir
2002-2006 hafði 300.000 Svíum verið breytt í
„fyrirfram“ ellilífeyrisþega. Það þýðir að
meira en 150 manns var daglega parkerað á
framfærslu hins opinbera á tímabilinu. Þrátt
fyrir að hjólin gengju í efnahagslífinu og
mælt í heilsársstörfum voru 690.000 Svíar
annaðhvort skráðir sem „fyrirfram“ ellilífeyr-
isþegar eða veikir.
Samtals var yfir ein milljón Svía á vinnu-
færum aldri fyrir utan vinnumarkaðinn háð
ríkisframfærslu, er bandalagsstjórn Fredriks
Reinfeldts tók við völdum 2006. Ríkisstjórn
Reinfeldts er eina ríkisstjórnin innan ESB,
sem tekist hefur að lækka skuldir ríkisins
samhliða almennum skattalækkunum. Efnuð
lönd á borð við Austurríki, Þýzkaland, Belgíu,
Danmörku og Finnland hafa öll aukið skuldir
ríkisins og eru hlutfallslega með langtum
hærri skuldir en Svíþjóð, sem skuldar rúm-
lega 40% af árlegri þjóðarframleiðslu. Árið
2006 skuldaði Svíþjóð hlutfallslega svipað og
Bretland, sem síðan hefur tvöfaldað skuld-
irnar á meðan skuldir Svíþjóðar hafa lækkað.
Göran Persson spáði á valdatíma sósíal-
demókrata að algjör upplausn tæki við í Sví-
þjóð ef skattar yrðu lækkaðir meira en nem-
ur 140 milljörðum sænskra króna. Því marki
náði ríkisstjórn Fredriks Reinfeldts fyrir
töluverðum tíma. Árlegar vaxtaafborganir
Svía vegna ríkisskulda hafa lækkað frá 50
milljörðum í 22 milljarða á tímabili rík-
isstjórnarinnar. Heildarskattaálögur hafa
samtals lækkað um rúm 4% og samtímis hafa
skatttekjur ríkisins aukist um 40 milljarða
sænskra króna. Launþegar hafa fengið mun
meira en þrettánda mánuðinn í aukinn kaup-
mátt vegna tekjuskattslækkana.
Skapa hvetjandi skilyrði
Á flokksþingi móderata í Norrköping nýverið
sagði Fredrik Reinfeldt að það væru ekki
einungis sænskir sósíaldemókratar sem
skorti stjórnmálastefnu og kæmu með dýrari
og verri útkomu fyrir almenning í fullkominni
andstöðu við gefin loforð: „Við höfum einnig
séð þetta í Evrópu. Spyrjið danska kjós-
endur, spyrjið franska kjósendur, hvernig
það er að kjósa sósíalista og uppgötva síðan
að þeir höfðu bara uppkast í höndunum og
framkvæmdu síðan eitthvað allt annað. Lát-
um ekki Svíþjóð verða fyrir barðinu á slíkri
tilraunastarfsemi!“
Það er því raunveruleg ástæða fyrir
sænska sósíaldemókrata að sjá rautt, þegar
ríkisstjórnin boðar nú fimmta og síðasta
hluta lækkunar tekjuskatts hjá launþegum.
Margir telja að borgaraleg ríkisstjórn Fre-
driks Reinfeldts sé meiri alvöru verka-
mannastjórn en sósíaldemókratar hafi nokkru
sinni getað státað af.
Þú hefur verið forsætisráðherra Svíþjóðar
bráðum í átta ár. Á þeim tíma sjáum við að
fjármálakreppan hefur breiðst út í Suður-
Evrópu en Svíþjóð brunar áfram eins og lest-
in. Hvað liggur að baki velgengni Svíþjóðar?
„Já, það er rétt. Við höfðum alvarlega
krísu í Svíþjóð, við og Finnar í byrjun tíunda
áratugarins. Við lærðum töluvert þá, m.a.
hvernig á að meðhöndla banka, og við inn-
leiddum umbætur með því að gera hluta af
mörkuðum neytenda frjálsan, skapa sjálf-
stæðan seðlabanka og ganga í Evrópusam-
bandið. Ég vil bæta því við að þar fyrir utan
gerðum við umtalsverðar breytingar á vinnu-
markaðinum, við lækkuðum tekjuskatt vinn-
andi fólks með lágar tekjur og meðaltekjur
og hækkuðum skattleysismörk mikils hluta
launþega. Við höfum jafnframt lækkað skatta
á fyrirtæki og aukið markaðsfrelsi á valda-
tímabilinu. Þar fyrir utan höfum við einnig
Umbætur til að
skapa hvetjandi
skilyrði í
atvinnulífinu
SVÍAR HAFA AÐ ÝMSU LEYTI FARIÐ AÐRA LEIÐ Í EFNAHAGSMÁLUM
OG LAUSN Á VANDA BANKA EN AÐRAR EVRÓPUÞJÓÐIR. SKATTAR
HAFA VERIÐ LÆKKAÐIR, SKULDIR RÍKISINS HAFA HALDIST HÓFLEGAR
OG SKATTGREIÐENDUM VAR EKKI SENDUR REIKNINGUR VEGNA
BANKANNA, EINS OG FRAM KEMUR Í VIÐTALI MORGUNBLAÐSINS
VIÐ FORSÆTISRÁÐHERRA SVÍÞJÓÐAR, FREDRIK REINFELDT.
Gústaf Adolf Skúlason gustaf@99design.net
Ljósmyndir/GS
Fredrik Reinfeldt í viðtali
við eina af fjölmörgum sjón-
varpsstöðvum Svíþjóðar.