Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.11.2013, Blaðsíða 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24.11. 2013
BÓK VIKUNNAR Adda í menntaskóla er sjötta bókin í
bókaflokki eftir Jennu og Hreiðar. Þetta er sjötta útgáfa bók-
arinnar, sem kom fyrst út árið 1951.
Bækur
KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR
kolbrun@mbl.is
Bókabúð Eymundsson á Skólavörðustíg
er nær daglegur viðkomustaður minn,
enda fátt hlýlegra á köldum degi en
bókabúð sneisafull af bókum og af-
greiðslufólk sem dekrar við við-
skiptavini.
Nú hefur það verið svo í nokkurn
tíma að sama sjón mætir mér í hvert
sinn sem ég stíg inn í þessa búð. Þar er
alltaf einhver viðskiptavinur að fletta
sýningareintaki af Íslensku teiknibók-
inni. Ég furða mig ekki beinlínis á
þessu því ég er sjálf búin að fletta Ís-
lensku teiknibókinni og dáist að hverri
síðu. En mér finnst alveg sérstaklega
gaman að horfa á aðra fletta bókinni
með hrifningarglampa í augum.
Og hvernig bók er þetta? Jú, Íslenska
teiknibókin er safn fyrirmynda sem ís-
lenskir listamenn miðalda notuðu við
gerð listaverka. Bókin er svo falleg og
vel úr garði gerð að það er hrein unun
að fletta henni og skoða myndir byggð-
ar á biblíusögum
og sögum af helg-
um mönnum. Heil-
agur Georg og
drekinn er þar í
sérstöku uppáhaldi
hjá mér, kannski
bara af því að ég
hef gaman af bar-
áttu manna og
skrímsla.
Íslenska teikni-
bókin er ekki bara bók fyrir þá sem
hafa áhuga á fornum fræðum eða mynd-
list. Þetta er bók fyrir alla fagurkera.
Og þeir finnast þó nokkrir hér á landi
enn – sem betur fer.
Ég þekki fólk sem þefar af bókum áð-
ur en og á meðan það les þær. Ég er
ekki slíkt þefdýr. Undantekning varð á
því þegar ég las þessa bók því hvað eft-
ir annað þefaði ég af pappírnum. Papp-
írinn sem notaður er í bókina virðist
vera af alveg sérstakri gerð. Hann ilm-
ar beinlínis.
Ekki er hægt að nefna Íslensku
teiknibókina án þess að tala um þátt
Guðbjargar Kristjánsdóttur sem sá
um útgáfuna og ritaði inngang og skýr-
ingar. Hún hefur rannsakað Teiknibók-
ina og hefur sínar eigin kenningar sem
hljóma trúverðugar. Hún hefur unnið
verk sitt af vandvirkni og alúð sem skil-
ar sér til lesandans. Skýringar hennar
við myndirnar eru afar upplýsandi og
stundum beinlínis snjallar.
Ýmsar fallegar bækur eru á markaði
fyrir þessi jól. Íslenska teiknibókin er
alveg örugglega með þeim allra falleg-
ustu.
Orðanna hljóðan
BÓK
FYRIR FAG-
URKERA
Guðbjörg Kristjánsdóttir.
Íslenska teiknibókin
Í
bókinni Reimleikar í Reykjavík birtast
nú í fyrsta sinn á prenti draugasögur
úr Reykjavík frá seinni tíð. Steinar
Bragi er höfundur bókarinnar en hann
lagðist í mikla heimildarvinnu við gerð
hennar. Jóhann Páll Valdimarsson tekur
myndir í bókina en sögusvið draugasagnanna
eru ýmsir þekktir staðir í Reykjavík, eins og
Alþingishúsið, Austurbæjarskóli, Hegning-
arhúsið og Dillonshús sem er nú kaffistofa
Árbæjarsafnsins og Landakotsskóli ásamt
fleiri þekktum stöðum.
„Ég vann þetta verkefni í samstarfi við
Rakel Garðarsdóttur, en á undanförnum tutt-
ugu árum höfum við bæði safnað draugasög-
um,“ segir Steinar Bragi. „Það þurfti að
vinna sögurnar og ná í heimildarmenn, en
mikil heimildarvinna er á bak við þessa bók.
Svo talaði ég við miðla sem veittu upplýs-
ingar um spíritismann, sögðu sögur og vísuðu
á heimildarmenn. Eftir því sem verkefnið
mjakaðist áleiðis fór áherslan að færast á
helstu kennileiti miðbæjarins fremur en
draugagang í heimahúsum og þar sem við
sögu koma margar þekktar byggingar var
ákveðið að hafa bókina ríkulega mynd-
skreytta.“
Það kom í hlut Jóhanns Páls Valdimars-
sonar, útgáfustjóra Forlagsins, að taka ljós-
myndir í bókina. „Það sem lokkaði mig helst
út í þetta verkefni var tækifærið til að kynn-
ast Steinari Braga aðeins betur,“ segir Jó-
hann Páll. „Megnið af tímanum vorum við
saman á þeim stöðum sem koma við sögu í
bókinni, skriðum til dæmis um háaloftið á Al-
þingi og fórum inn í Hegningarhúsið á Skóla-
vörðustíg. Í Hegningarhúsinu fórum við inn í
pínulítinn klefa og Steinar Bragi lagðist til
hvílu á lítinn bekk sem þar var. Ég ætlaði
ekki að ná honum út úr klefanum. Það var
eins og hann væri kominn heim.“ „Það var
svo einfalt og viðráðanlegt líf þarna inni,“
skýtur Steinar Bragi inn í.
Þeir félagar fóru einnig að Landakotsskóla,
en þó ekki saman. Steinar Bragi fór á þær
slóðir með miðli eins og hann lýsir í bókinni
og Jóhann Páll tók myndir af skólanum. „Ég
óskaði eftir heimild til að ljósmynda í Landa-
kotsskóla en fékk ekkert svar,“ segir Jóhann
Páll. „Ég laumaðist því þar inn og ráfaði um
ganga eins forvitinn túristi og myndaði.“
En hvernig leið Jóhanni Páli þegar hann
var að taka myndir sem áttu beinlínis að vera
draugalegar? „Ég var ekki hjátrúarfullur en
varð hjátrúarfullur þegar við Steinar Bragi
vorum komnir áleiðis með þetta verk,“ segir
hann. „Það fór að fara um um mig ónotaleg-
ur hrollur sem náði hámarki þegar ég kraup
á leiði Margrétar Müller í Gufunes-
kirkjugarði til að taka mynd af leiði hennar.
Síðan fór ég að leiði séra Georgs, skólastjóra
Landskotsskóla, sem er bak við Landakots-
kirkju og þá var mér farið að líða mjög ónot-
anlega. Ég spurði mig hvern fjandann ég
væri eiginlega kominn út í. Ég hef upplifað
ýmsar hrakfarir síðustu mánuði og kettirnir
mínir eru til dæmis hoppandi út um glugga á
fjórðu hæð. Það hefur ekki verið allt með
felldu og ég tengi það við vinnu mína að
þessari bók.“
Trúir Jóhann Páll þá á drauga? „Ég af-
neita engu. Ég hef engar forsendur til þess,“
svarar hann. Steinar Bragi er sömuleiðis
spurður hvort hann trúi á það yfirnáttúrlega
og segir: „Ég er galopinn fyrir því og
óstjórnlega forvitinn vegna þess að ég hef
sjálfur enga reynslu af slíku. Ég leita nokkuð
í fólk sem hefur lent í furðulegri reynslu. En
hvort sem maður trúir á drauga eða ekki þá
hljóta draugasögur að minnsta kosti að vera
útlegging á furðum mannsandans.“
JÓHANN PÁLL VARÐ HJÁTRÚARFULLUR ÞEGAR HANN VANN AÐ DRAUGABÓK
Furður mannsandans
Steinar Bragi og Jóhann Páll Valdimarsson skriðu um háaloft Alþingis og fóru saman í Hegning-
arhúsið þar sem Steinar Bragi lagðist til hvílu og virtist vera kominn heim.
Morgunblaðið/Ómar
ÝMSIR ÞEKKTIR STAÐIR KOMA
VIÐ SÖGU Í BÓKINNI REIMLEIKAR Í
REYKJAVÍK. STEINAR BRAGIR SKRÁIR
SÖGURNAR OG JÓHANN PÁLL
VALDIMARSSON FÓR UM
BÆINN OG MYNDAÐI.
Bókmenntasmekkurinn fylgir þroskanum og breytist með tímanum.
Þegar ég var barn las ég margar bækur Almenna bókafélagsins. Var
það ekki íhaldsforlagið í den? Pabbi var auðvitað áskrifandi og ég
var hlýðin og vel upp alin dóttir.
Þegar skyldulesningu var lokið við stúdentspróf
varð ég mikill aðdáandi Jean Paul Sartre og
Simone de Beauvoir. Árum saman velti ég fyrir
mér muninum á því að lifa eða vera bara til. Hef
ekki litið í þær bækur síðan.
Næstu tuttugu árin snerust um börn og vinnu,
að leika, kenna, skrifa, þýða og tala. Þetta var
enska tímabilið. Þær stöllur Iris Murdoch og
Doris Lessing biðu eftir mér á náttborðinu. Ann-
ars fannst mér á þessum árum að ég væri sjálf að-
alpersónan í spennandi leiksýningu, sem enginn sá fyrir endann á!
En þegar ég lít yfir farinn veg sé ég að áhugi minn virðist beinast
að epískum skáldskap, bókum sem eru byggðar á sögulegum heim-
ildum, um örlög fólks og þjóða. Ég hef búið víða og ósjálfrátt alltaf
leitað uppi bókmenntaverk sem lýsa því hvernig þjóðin varð til,
hvernig hún lifði af – og hvað sagan hefur skilið eftir í þjóðarsál-
inni.
Við eigum ótrúlega marga snjalla rithöfunda, sem sækja sér
yrkisefni í okkar sögu og örlög. Sumir eru vinir mínir – og gefa
mér bækur sínar. Aðra sæki ég heim í bókasafninu hér í Mosó.
Þeir stytta mér stundir í andvökunni.
Í UPPÁHALDI
BRYNDÍS SCHRAM
„Ég hef búið víða og ósjálfrátt alltaf leitað uppi bókmenntaverk sem lýsa
því hvernig þjóðin varð til, hvernig hún lifði af,“ segir Bryndís Schram.
Morgunblaðið/Kristinn
Doris Lessing