Morgunblaðið - 07.12.2013, Síða 18

VIÐTAL
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Það er markaður hér fyrir meira af
góðu íslensku nautakjöti, bara ef
menn nenntu að framleiða það. Ís-
lenskir bændur geta gert betur, með
betra eldi,“ segir Marteinn Sigurðs-
son, bóndi á Kvíabóli í Kaldakinn í
Suður-Þingeyjarsýslu. Marteinn
sparar hvergi fóðrið við íslensku
nautkálfana og fær með því stærri
sláturgripi á styttri tíma og fram-
leiðslan verður til muna hagkvæm-
ari en hjá meðalbóndanum sem not-
ar afgangshey til fóðrunar.
Þóroddur Sveinsson, lektor við
Landbúnaðarháskóla Íslands, bend-
ir á það í grein að hér á landi sé löng
hefð fyrir því að ala naut nánast ein-
göngu á afgangsheyjum eða lakari
heyjum. Það leiði til langs vaxtar-
tíma, meiri viðhaldskostnaðar og
minni kjötveltu miðað við að keyra
kjötgripina áfram á sterkara fóðri.
Hann segir að samkvæmt skýrslu-
haldi nautgriparæktarfélaganna sé
meðalaldur ungneyta við slátrun um
25 mánuðir og meðalfallþungi rúm-
lega 240 kíló. Meðal vaxtarhraði
þessara gripa sé því um 600 grömm
á dag. Í Norður-Evrópu er stefnt að
slátrun ungnauta 16 mánaða göml-
um og þá yfir 500 kg þungum. Það
svarar til 950 g vaxtar á dag að með-
altali.
Bóndinn á Kvíabóli er þarna á
milli en í stöðugri framför með því
að nota sínar aðferðir við fóðrun.
Þegar Þóroddur gerði sína athugun
var gripunum frá Kvíabóli slátrað
við 20 mánaða aldur og voru þá 254
kg að þyngd, þannig að vaxtarhrað-
inn var 775 g á dag. Þrátt fyrir að
gripunum væri slátrað 5 mánuðum
fyrr en hjá meðalbúinu voru þeir
þyngri. Vaxtarhraðinn var 30%
meiri.
Marteinn segir að vaxtarhraðinn
hafi aukist frá því athugunin var
gerð. Núna slátri hann 290 til 325 kg
nautum eftir 20 mánuði.
Dælir korni í nautin
Marteinn gefur nautunum besta
heyið og bygg til að auka vaxtar-
hraðann. Á eldisskeiðinu, síðustu
mánuðina, fær hver gripur allt að 5
kg af korni á dag. Þótt töluverðu sé
kostað til fóðursins telur hann það
skila sér margfalt til baka og fram-
legðarútreikningar Þórodds styðja
það. „Því sterkara heyfóður og
kjarnfóður sem gefið er þeim mun
hagkvæmara verður eldið því það
tekur styttri tíma og sparar við-
haldsfóðrið. Þegar gripirnir eru
orðnir svona stórir þurfa þeir mikið
fóður til viðhalds, fyrir utan það sem
þeir þurfa til vaxtar,“ segir Mar-
teinn.
Hann bætir því við að kjötið flokk-
ist betur í sláturhúsinu. Hann segist
oft fá 55 krónum meira fyrir kílóið
en greitt er fyrir algengasta nauta-
kjötsflokkinn og litlu minna en fyrir
kjöt af holdanautum. Meiri inn-
vöðvafita er í kjötinu og steikurnar
verða mýkri og bragðbetri. „Kúnn-
inn vill alltaf meira af því besta,“
segir Marteinn.
Mjólkurframleiðsla er aðallif-
ibrauð fjölskyldunnar og nautakjöts-
framleiðslan því aukabúgrein. Allir
kálfar eru settir á, ýmist til mjólk-
urframleiðslu eða nautakjötsfram-
leiðslu. Hann kaupir einnig naut-
kálfa af nágrönnum sínum til að fylla
gamla fjósið sem hýsir naut-
gripaeldið. Þar hefur fjölgað og nú
eru 40 gripir í eldi. Marteinn segir
að nautakjötið skili ágætum viðbót-
artekjum. Hann telur þó ekki að það
myndi standa undir byggingu nýrr-
ar aðstöðu.
Eins og að skjóta sig í fótinn
Marteinn tekur undir þau orð
Þórodds að íslenskir bændur gætu
gert miklu betur í nautakjöts-
framleiðslunni. „Menn eru svolítið
tortryggnir á að það borgi sig að
gefa nautunum dýrt fóður. En þetta
er sama grundvallarlögmálið og með
kýrnar, þú færð ekki mjólk nema
fóðra virkilega vel,“ segir Marteinn
og bætir við: „Bændum þykir skrítið
að sjá það þegar ég sópa moðinu frá
nautunum yfir til kvíganna. Þær
geta nýtt sér það. Ég tel það engu
skila að spara fóðrið við nautin.“ Hin
séríslenska fóðrunaraðferð sem Þór-
oddur fjallar um gengur út á það að
nota moðið frá mjólkurkúnum og af-
gangshey í nautin.
Mikið kal var á Norðurlandi í
sumar og því lítil hey og korn-
uppskera brást víða. Marteinn seg-
ist ekki hafa fengið nema hálfan árs-
forða af byggi. „Við verðum að
kaupa innflutt korn. Mér dettur ekki
í hug að minnka fóðurskammtinn,
það er eins og að skjóta sig í fótinn.
Sterkasta eldið borgar sig best,“
segir hann.
Vill blóðblöndun
Landssamband kúabænda telur
brýnt að kynbæta holdanautastofn-
ana sem eru úrkynjaðir. Hefur sam-
bandið sótt um heimild til að flytja
inn holdanautasæði til almennrar
dreifingar og ákvað landbún-
aðarráðuneytið að fela Mat-
vælastofnun að láta gera mat á
áhættunni sem því yrði samfara.
Stjórn LK vill flýta þeirri vinnu og
hefur haft til umfjöllunar að láta
gera eigið áhættumat.
Marteinn er fylgjandi því að fá
nýtt blóð inn í kúastofninn. Með því
að flytja inn kyngreint sæði mætti
auka hagkvæmnina. Nefnir hann að
hægt væri að bæta hagkvæmni
mjólkurframleiðslunnar og síðan
væri hægt að nota sæði úr holda-
nautum fyrir lakari mjólkurkýrnar
til að auka kjötframleiðsluna. „Þetta
snýst um hagkvæmni rekstrarins
svo við getum keppt við innflutning,“
segir Marteinn.
Gefur eldisnautunum besta fóðrið
 Marteinn Sigurðsson á Kvíabóli fær þyngri naut en aðrir bændur á mun styttri tíma  Rannsókn
hefur sýnt að eldi hans er mun hagkvæmara en hið séríslenska eldi með moði og afgangsheyjum
Morgunblaðið/Atli Vigfússon
Stríðeldi Marteinn segir sterkasta eldið á kálfum borga sig. Kostnaður við dýrara fóður skili sér margfalt til baka.
18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. DESEMBER 2013
Alltaf er flutt inn eitthvað af
nautgripakjöti, aðallega þegar
innlenda framleiðslan dugar
ekki. Unnt er að flytja inn toll-
frjálst og með lágmarkstollum
allt að 200 tonn á ári.
Tæp 200 tonn voru flutt inn á
síðasta ári en tvöfalt meira á
árinu 2011. Þótt aðeins hafi ver-
ið flutt inn rúm 100 tonn fyrstu
tíu mánuði ársins er búist við að
heldur dragi úr innlendu nauta-
kjötsframleiðslunni næstu mán-
uði vegna sérstakrar áherslu
sem lögð er á að bændur fram-
leiði meiri mjólk. Það leiðir
væntanlega til þessa að eitthvað
dregur úr slátrun kúa í bili og all-
ir kvígukálfar verði settir á.
Nú eru framleidd um 4.200
tonn af nautgripakjöti á ári.
Rannsókn sem Þóroddur
Sveinsson, lektor við Landbún-
aðarháskóla Íslands, gerði á síð-
asta ári og gerði grein fyrir í
Bændablaðinu gefur góðar vís-
bendingar um að auðveldlega
megi auka nautakjötsframleiðsl-
una um tugi prósenta með
sterkara eldi nautkálfa af ís-
lenska kúakyninu og lægri slát-
uraldri en nú er. Það myndi einn-
ig auka hagkvæmni eldisins með
áþreifanlegum hætti, miðað við
þær verðlagsforsendur sem þá
giltu.
Þórarinn notaði árangur eld-
isins á Kvíabóli meðal annars við
athugun sína.
Auka má
framleiðslu
verulega
NAUTAKJÖT FLUTT INN
Laugavegi 174
Sími 590 5040
Opið virka daga kl. 10-18,
laugardaga kl. 12-16
Einstakt tækifæri til að eignast Audi eðalvagn
Við fjármögnum
bílinn fyrir þig
lykill.is
Milano
leðurinnrétting
Audi A4 2.0 TDI AT
Árgerð 2012, dísil
Ekinn 35.500 km, sjálfsk.
Ásett verð
5.290.000,-
Audi A4 Avant 2.0 TDI
Árgerð 2011, dísil
Ekinn 45.500 km, sjálfsk.
Ásett verð
4.790.000,-
Audi A4 2.0 TDI
Árgerð 2011, dísil
Ekinn 57.000 km, beinsk.
Ásett verð
4.190.000,-
Audi A4 Avant 2.0 TDI AT
Árgerð 2012, dísil
Ekinn 24.500 km, sjálfsk.
Ásett verð
6.250.000,-