Morgunblaðið - 30.12.2013, Blaðsíða 6

BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Gengi krónu gagnvart helstu við-
skiptamyntum er mun sterkara en
fyrir ári og má nefna að sl. föstudag
var kaupgengi
evru 158 krónur
en var 168 krónur
sama dag í fyrra.
Kaupgengi
bandaríkjadals
var 115 krónur en
127 krónur fyrir
ári.
Krónan veikt-
ist á fyrstu vikum
ársins og fór
kaupgengi evru í tæpar 174 kr. 30.
janúar sl. og dollars í um 128 kr.
Spurður hvort þess sé að vænta að
gengið veikist jafn mikið eftir ára-
mót og í byrjun þessa árs segir Jón
Bjarki Bentsson, hagfræðingur hjá
Greiningu Íslandsbanka, að líkur séu
á að gengið geti haldist nokkuð stöð-
ugt næstu vikur.
„Það er ekki útilokað að þennan
veturinn haldist gengi krónu tölu-
vert sterkara en í fyrra. Það er þó
aldrei hægt að segja til um þróun
gengis frá mánuði til mánaðar. Það
kom okkur mjög á óvart að krónan
skyldi styrkjast í desember. Það
held ég að sé einsdæmi frá hruni,“
segir Jón Bjarki og víkur að auknum
gjaldeyristekjum af ferðaþjónustu.
Minna útflæði gjaldeyris
„Það virðist vera undirliggjandi
töluvert minna útflæði gjaldeyris
vegna yfirvofandi gjalddaga hjá
sveitarfélögum og fyrirtækjum sem
þurfa að kaupa gjaldeyri vegna er-
lendra lána. Á sama tíma hefur inn-
flæði gjaldeyris vegna ferðaþjónustu
aukist, en hún hefur vaxið gríðarlega
Krónan styrkist milli áramóta
 Kaupgengi evru er 158 krónur en var 168 krónur fyrir ári  Evran fór í tæpar 174 kr. 30. janúar sl.
 Hagfræðingur telur útlit fyrir sterkari krónu næstu vikur  Minni verðbólguþrýstingur en fyrir ári
Morgunblaðið/Ómar
Í miðbæ Reykjavíkur Mikilli fjölgun erlendra ferðamanna og aukinni versl-
un þeirra hér fylgir aukið innflæði erlends gjaldeyris. Það styrkir gengið.
Jón Bjarki
Bentsson
og ferðamannatíminn lengst. Sjávar-
útvegurinn er líka að koma inn af
meiri þrótti, bæði hefur verðið
hækkað og magnið sem flutt er út
aukist. Þótt ekki sé hægt að stóla á
að gengi krónu veikist ekki á næstu
mánuðum, þá eru horfur á að hún
haldist talsvert sterkari en á fyrstu
mánuðum þessa árs. Þá var krónan
afskaplega veik.“
– Þannig að það verður ekki undir-
liggjandi verðbólguþrýstingur á
næstu vikum vegna veikara gengis,
líkt og í byrjun þessa árs, þegar vís-
að var til veikingar krónu?
„Nei. Það er allt annað upp á ten-
ingnum en við sáum á fyrstu mán-
uðum þessa árs. Nefna má að í febr-
úar sl. var mjög há mánaðarmæling í
vísitölu neysluverðs, eða 1,6% hækk-
un milli mánaða. Veiking krónunnar
var þá að koma fram, þegar verslanir
tóku upp nýjar vörur eftir útsölur
með mun veikari krónu en þær höfðu
keypt inn með um haustið. Verslanir
sem panta inn vörur núna eru að fá
þær með sterkari krónu,“ segir Jón
Bjarki og nefnir Landsbankann.
Umskipti hjá Landsbankanum
„Við sáum jafnframt á uppgreiðslu
Landsbankans [vegna 50 milljarða
króna afborgunar af skuldabréfi í er-
lendri mynt] hvað lausafjárstaða
bankans í gjaldeyri er sterk tíma-
bundið. Það er allt annað en var upp
á teningnum í fyrra. Ég held að það
séu góðar líkur á að krónan haldist
sterkari en í fyrra,“ segir Jón Bjarki.
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 30. DESEMBER 2013
Vilhjálmur A. Kjartansson
vilhjalmur@mbl.is
Staða frjálsrar verslunar hefur
versnað á Íslandi undanfarinn ára-
tug samkvæmt árlegum úttektum
Fraser Institute, eins og fram hefur
komið í umfjöllun Morgunblaðsins.
Á lista stofnunarinnar yfir versl-
unarfrelsi og frjálsa verslun þjóða
heims situr Ísland í 106. sæti en var
árið 2005 í 67. sæti. Þegar greining
stofnunarinnar er skoðuð nánar
kemur í ljós að við stöndum okkur
verst þegar kemur að samanburði
við aðrar þjóðir um tolla, vörugjöld
og skatta en þeir eru töluvert háir
hér á landi á vörur og þjónustu og þá
einkum á matvöru.
Tollar og tollkvótar
Íslensk matvælaframleiðsla og
aðallega landbúnaður er varin ann-
ars vegar með beinum stuðningi úr
ríkissjóði og hins vegar með toll-
vernd. Ekki er tekið fram í úttekt
Fraser Institute hversu mikið vægi
hver þáttur hefur eða hversu mikið
fríverslunarsamningar og tollkvótar
vega upp á móti neikvæðum þáttum
en samkvæmt bæði samkomulagi Ís-
lands á grundvelli 19. gr. EES og
samkomulagi frá 1994 á grundvelli
Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar má
flytja inn takmarkað magn landbún-
aðarvöru á lægri tollum en almennt
gerist.
Andrés Magnússon, fram-
kvæmdastjóri Samtaka verslunar og
þjónustu, segir tollkvótana vissulega
auka vöruúrval í verslunum en hafi
lítil sem engin áhrif á vöruverð.
„Eftirspurnin eftir tollkvótunum er
gífurlega mikil en framboðið mjög
takmarkað. Þeir sem bjóða hæst
verð í tollkvótana fá kvótann og það
endurspeglast í verði til neytenda
sem njóta þá ekki þeirra hagsbóta
sem þeir ættu að fá.“
Innlegg í kjaraviðræðuna
Lækkun tolla og vörugjalda er
augljós kjarabót fyrir íslensk heimili
að mati Andrésar og bendir hann á
að Samtök verslunar og þjónustu
hafi komið með það sjónarmið sem
innleg í síðustu kjaraviðræðum.
„Tollvernd á alifuglakjöti er tæp 50
prósent og á unnum kjötvörum og
svínakjöti um 35 prósent. Við erum
þeirrar skoðunar að tollvernd á
svína- og alifuglakjöti eigi engan rétt
á sér og beri að afnema, meiri rök
eru fyrir því að viðhalda einhvers
konar tollvernd fyrir gamlan hefð-
bundinn íslenskan landbúnað,“ segir
Andrés
Jón Gerald Sullenberger, kaup-
maður í Kosti, hefur bent á það í
auglýsingum sínum hversu stór hluti
kaupverðs fer til hins opinbera en í
sumum tilvikum er það meira en
helmingur af innkaupaverði vör-
unnar hjá neytendum. „Gott dæmi
er þegar við fluttum inn pekingönd
en innkaupaverðið var 1.575 krónur
en opinber gjöld og skattur 1.775
krónur. Með álagningu og flutnings-
kostnaði vorum við að selja hana á
3.998 krónur,“ segir Jón og bendir á
að sykurskatturinn kosti neytendur
einnig töluvert á hverju ári en hann
leggst á allt frá morgunmat upp í
íþróttadrykki og auðvitað sælgæti.
„Vissulega þarf að reka hér hluti
eins og heilbrigðiskerfið og aðra op-
inbera þjónustu og á því er fullur
skilningur en með svona háum
sköttum erum við að færa verslun úr
landi. Við eigum að finna leið til að
ná í tekjurnar erlendis frá inn í land-
ið en ekki flytja verslunina og tekj-
urnar út úr landi.“
Flytur verslun úr landi
 Tollkvótar auka vöruúrval en hafa lítil áhrif á vöruverð
 Kaupmaður segir háa skatta ýta undir verslun erlendis
Tollvernd á innfluttum kjötvörum
0203 Svínakjöt Tollvernd hlutfall
Tollvernd hlutfall0207 Alifuglakjöt
m.v. innflutt magn á árinu 2012
*Dæmi: 1kg af sykri:
ESB tollkvótar 22,70%
WTO tollkvótar 60,00%
Annar tollaður innflutningur 15,30%
Samtals 31,50%
ESB tollkvótar 48,30%
WTO tollkvótar 20,70%
Annar tollaður innflutningur 15,30%
Samtals 31,40%
*Heimild: Kostur
Heimild Samtök Atvinnulífsins
Tollar og
opinber gjöld:
202 kr.
Virðisauka-
skattur:
26 kr.
Innkaupa-
verð:
160 kr.
Flutnings-
kostnaður:
19 kr.
Álagning:
17 kr.
Sólveig Ásgeirsdóttir,
fv. biskupsfrú, lést á
hjúkrunarheimilinu
Grund í Reykjavík
27. desember sl. Hún
var fædd í Reykjavík
2. ágúst 1926.
Foreldrar hennar
voru Ásgeir Ásgeirs-
son kaupmaður í
Reykjavík og Kristín
Matthíasdóttir. Sól-
veig var gift Pétri
Sigurgeirssyni (f. 2.
júní 1919, d. 4. júní
2010). Pétur var
sóknarprestur Ak-
ureyrarkirkju 1948 til 1981 og
biskup Íslands frá 1981 til 1989.
Börn þeirra eru dr. Pétur Pét-
ursson, f. 19. febrúar 1950, pró-
fessor við Guðfræði- og trúar-
bragðafræðideild Háskóla Íslands;
Guðrún Pétursdóttir, f. 25. maí
1951, d. 26. mars
1986, háskólanemi og
flugfreyja; Kristín
Pétursdóttir, f. 31.
maí 1952, hús-
mæðrakennari og
fulltrúi, og Sólveig
Pétursdóttir, BA í
sálfræði, ráðgjafi, f.
21. júní 1953.
Sólveig stundaði
nám við Versl-
unarskóla Íslands og
Húsmæðraskólann í
Reykjavík. Á Ak-
ureyri vann hún um
tíma hjá bæjarfóg-
etanum á Akureyri og sat í stjórn
Kvenfélags Akureyrarkirkju um
árabil og var virk í Oddfellowregl-
unni. Sólveig tók virkan þátt í
starfi eiginmanns síns. Um skeið
sótti hún tíma í Guðfræðideild Há-
skólans.
Andlát
Sólveig Ásgeirsdóttir
Flugeldasala björgunarsveita
Slysavarnafélagsins Landsbjargar
hófst um helgina og fer hún hægt
en örugglega af stað.
„Helmingur flugeldasölunnar fer
fram eftir hádegi á gamlársdag en
þetta lítur vel út í ár og veðurspáin
lítur vel út þannig að við erum mjög
bjartsýn,“ segir Ólöf Snæhólm
Baldursdóttir, upplýsingafulltrúi
Landsbjargar.
Ólöf segir fjáröflunina skipta
miklu máli fyrir björgunarsveitir.
„Þetta er langmikilvægasta fjáröfl-
unin og getur numið um 85% til 90%
af rekstrarkostnaði björgunar-
sveita.“ Sölustaðir verða flestir
opnir til klukkan 22 í kvöld og til
klukkan 16 á gamlársdag.
mariamargret@mbl.is
Flugeldasalan fer
vel af stað í ár
 Mesta salan fer fram á gamlársdag
Morgunblaðið/Ómar
Flugeldar Það er nauðsynlegt að
hafa hlífðargleraugu þegar flug-
eldar eru annars vegar.
Andrés Magnússon, framkvæmdastjóri Samtaka versl-
unar og þjónustu, segir útlit fyrir að þrýstingur á verð-
hækkanir í versluninni á næstu mánuðum verði minni
en í byrjun þessa árs, ef gengi krónu helst áfram jafn
sterkt miðað við í ársbyrjun.
„Ef krónan veikist skapast augljóslega þrýstingur á
verðlag, enda erum við Íslendingar mjög háðir innflutn-
ingi á varningi og aðföngum til matvælaframleiðslu og
annarrar framleiðslu. Gengið hefur því afgerandi áhrif
á verðlag í landinu, í verslun og ýmiss konar iðnaðar-
framleiðslu.
Ef krónan verður svona stöðug og ef nýju kjarasamningarnir verða
samþykktir af öllum aðilum, þá hjálpar þetta hvort tveggja til við að ná
verðbólgu niður. Það eru hreinar línur.“
Minnkar þrýsting á hækkanir
FRAMKVÆMDASTJÓRI SVÞ GREINIR STÖÐUNA
Andrés
Magnússon