Morgunblaðið - 30.12.2013, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 30. DESEMBER 2013
Í umræðunni eru
ýmis þjóðþrifamál í
samfélaginu og oftar
en ekki er fólk óánægt
og telur að ekki hafi
verið komist að nægi-
lega góðri niðurstöðu
fyrir hinn almenna
borgara. Fólk telur að
hagsmunir almennings
séu bornir fyrir borð.
Engin leið er að átta
sig á stöðunni í mörgum for-
ystulausum málum og eina úrræðið
hjá fólkinu í síðustu kosningum var
að kjósa aftur til valda flokka sem
mesta óánægjan var með í tengslum
við hrunið.
Úrlausnum mikilvægra mála hef-
ur ekki verið lokið með ásætt-
anlegum hætti eða seinkað og mál
jafnvel slegin út af borðinu eins og
EES-umsóknin þannig að fólk telur
sig sitja eftir með sárt ennið – jafn-
vel í djúpum skít svo sem í verð-
tryggingarmálunum og nauðung-
arsölum á heimilum landsmanna.
Dæmi um væntingar til breytinga
var þegar vinstristjórnin tók við
snemma árs 2009. Fólk hélt að þá
yrðu gerðar stórkostlegar breyt-
ingar á umdeildu fiskveiðistjórn-
unarkerfi almenningi í hag. Lítið
varð um breytingar og málið varla
rætt aftur. Úrlausn og forysta í erf-
iðum vandamálum er því í lamasessi
og væntingar fólks um úrbætur
verða að engu.
Fjármálahrunið 2008 hefur breytt
afstöðu fólks og gert miklu fleiri
mál að krísumálum sem varða al-
menning eða fólk er meira vakandi
þar sem kerfið hefur tilhneigingu til
að þagga niður óþægileg mál og
fjalla bara um það sem kerfinu er
fyrir bestu. Þessi síðasta skýring er
líklega ástæðan fyrir að Píratar
hafa unnið gríðarlega á í fylgi en
kjósendur hafa áttað sig á þessu
vandamáli í kerfinu og sjá að Pírat-
ar hafa beitt sér í að koma málum
upp á yfirborðið.
Miklar deilur hafa verið um rétt
forseta um að vísa málum í þjóð-
aratkvæðagreiðslu sem
hefur á seinni árum
verið lendingin um úr-
lausn í stórum málum
sem Alþingi er að
bauka með. Í þeirri
umræðu er oft vitnað
til Icesave-samninga
sem forsetinn vísaði í
tvígang til þjóð-
aratkvæðagreiðslu sem
þjóðin felldi alla. Þjóð-
in fékk að tala í þess-
um málum – ólíkt því
sem oftast gerist að
fólkið fær engu ráðið.
Hið opinbera hefur haft tilhneig-
ingu til að vísa málum í nefndir sem
gefa út skýrslur – virkar eins og
svæfing í stað þess að fá málið öfl-
ugum leiðtoga til að hrinda verk-
efnum í framkvæmd. En þá þarf að
leggja fram peninga fyrir verkefnið.
Í þessum farvegi hafa málefni um
byggingu á nýjum Landspítala verið
sem hefur ekki risið þó að blásið
hafi verið til atlögu við verkefnið
fyrir rúmum áratug. Verkefnið rís
líklega ekki án leiðtoga en efnilegur
leiðtogi og forstjórinn, Björn Zoëga,
gekk út af spítalanum nýlega eftir
að ljóst var að Alþingi ætlaði ekki
að veita peninga til spítalans á fjár-
lögum fyrir árið 2014, a.m.k. ekki
eins og Björn hafði væntingar um.
Málefni Reykjavíkurflugvallar eru
eins og bygging spítalans – allt í
forystuleysi og varðar gríðarlega al-
mannahagsmuni. Verðtrygging-
armál hafa stjórnlaust tröllriðið
heimilunum í landinu lengi og þús-
undir fjölskyldna hafa sætt nauð-
ungarsölum á heimilum sínum.
Þetta er látið viðgangast þrátt fyrir
að lagabálkar EES setji hömlur við
beinni aðför að heimilum fólks á
grundvelli úreltra samningsskilmála
sem á Íslandi byggja einnig á ólög-
legum vísitölutengingum lána og má
hlusta á rökstuðninginn á vef RÚV,
http://ruv.is/frett/visitolutenging-
hofudstols-er-ologleg þar sem dr.
Elvira útskýrir þessa séríslensku
efnahagsbrotaleið. Enginn leiðtogi
leiðir þessar aðfarir að heimilum í
landinu.
Í samhengi virðast þessi mál eiga
við sameiginlegt vandamál að stríða
sem er skortur á leiðtoga með
sterka framtíðarsýn sem kann að
þróa og framfylgja stöðugri breyt-
ingarstefnu í málaflokkunum til að
ná fram markmiðum fólksins og
ljúka málunum fyrir fólkið í landinu
með ávinningi fyrir fólkið.
Í nýgerðum kjarasamningum
fengu flestir lítið, nema þeir vel
settu – og þá er ég ekki að tala um
prósentur. Það hefði mátti sleppa að
semja um beina launahækkun en
semja þess í stað við atvinnurek-
endur um að stytta matar- og kaffi-
tíma um ca. 5 til 10 mínútur, og að
fólk myndi vinna 10 mínútur lengri
vinnudag, 5 mínútur á morgnana og
5 mínútur á kvöldin – og með því að
auka skilvirkni með mælanlegri
aukinni framleiðni í betri mætingum
og aukinni ástundun. Þetta gat gefið
fólkinu viðbótarlaun, ca. 4.000 kr. á
dag eða um og yfir 80 þúsund á
mánuði í viðbótarlaun án þess að
setja allt efnahagskerfið úr skorð-
um. Ef eingöngu hefðu verið hækk-
uð laun hjá lægst launaða fólkinu
hefði líklega mátt hækka laun
þeirra um 10% til 20% án þess að
leggja krónu á fyrirtækin eða rík-
issjóð og engar hækkanir hefðu far-
ið frá fyrirtækjunum út í verðlagið.
Einhvern veginn verða heildar-
hagsmunir fólksins alltaf undir sem
leiðir af sér fátækt og lakari lífskjör
og mikið óöryggi fyrir fólkið í land-
inu. Yfirvöld þurfa að koma upp
miðlægri skrifstofu sem samræmir
og tryggir heildarhagsmuni borg-
aranna.
Skortur á leiðtogum
og lausnum
Eftir Sigurð
Sigurðsson » Þessi mál eiga sam-
eiginlegt vandamál
sem er skortur á leið-
toga með sterka fram-
tíðarsýn sem kann að
þróa og framfylgja stöð-
ugri breytingarstefnu.
Sigurður Sigurðsson
Höfundur er BSc M.Phil (Cand Phil)
byggingarverkfræðingur.
Tryggingastofnun
ríkisins skerðir ör-
orkubætur mínar frá
Lífeyrissjóði versl-
unarmanna orðið svo
gróflega að ég fer í
mínus og við það tapa
ég á því að fá lífeyr-
issjóðsgreiðslur. Lög-
varðar örorkubætur
frá lífeyrissjóði mínum
sem ekki er hægt að
ganga að við gjaldþrot
skertar í mínus.
Þetta er ekkert annað en eigna-
upptaka, því þetta er lögskyldaður
sparnaður. Hvar eru verkalýðs-
félögin, t.d. VR eða ASÍ? Eru þau í
samstarfi við ríkið um eignaupptöku
á lífeyrissjóðsgreiðslum mínum?
Ekki orð kemur frá þeim um þetta
og því er þögn þeirra sama og sam-
þykki.
Sannleikurinn er sá að þetta er
launungarmál hjá þeim og allt gert
til að verkalýðurinn komist ekki að
sannleikanum um svik þeirra um
skertar lífeyrissjóðsgreiðslurnar.
Hálaunaliðið fær sínar lífeyrissjóðs-
greiðslur óskertar og þarf ekkert
með Tryggingastofnun ríkisins að
gera. Ekkert skertir og þeirra er líf-
eyririnn að fullu. Þeir fá allan annan
sparnað sem þeirra eign, meðan við
öryrkjar og eldri borgarar í lág-
launahópnum erum skert að fullu og
meira til.
Skerðingarnar
Það er allt skert hjá TR með líf-
eyrissjóðsgreiðslunum nema grunn-
lífeyrir. Þá fáum við, sem erum með
lífeyrissjóðsgreiðslur, ekki sömu
hækkanir og aðrir lífeyrisgreið-
endur, sem eru eingöngu á bótum
frá TR, fá. Að fá bara 12% hækkun á
örorkulífeyrinn frá Trygg-
ingastofnun ríkisins og lífeyr-
issjóðnum á fimm árum frá 2008-
2013, á sama tíma og lágmarkslaun
hækka um 54% er ekkert annað en
þjófnaður. Lífeyrisgreiðslur mínar
frá Lífeyrissjóði verslunarmanna
notaðar til að hirða hækkun bóta frá
TR og þá einnig lögvarða skyldu-
hækkun á verðbótum upp á um 35%
er lögbrot og svik ríkisins og verka-
lýðsfélaga við veikt og slasað fólk.
Það vantar um 100.000 kr. löglega
hækkun á bætur mínar fyrir skatt.
Þetta eru um 63.000 kr. eftir skatt
og um 750.000 kr. á ári og það er
bara ein skerðing af mörgum.
Jóabónusinn skertur
Hver skerðir jólabónusinn eftir
því hvaðan tekjurnar koma, en ekki
hvaða heildartekjur viðkomandi er
með? Jú, jú, það gerir Trygg-
ingastofnun ríkisins og það með svo
grófum hætti að sumir fá 33.000 kr.
en aðrir ekkert. Frábært fyrir þá
sem eru bara á bótum frá TR, en
ömurlegt fyrir þá sem eru með líf-
eyrissjóðsgreiðslur og fá smáaura
eða ekkert í jólabónus. Ég fékk rúm-
lega fimm þúsund krónur í jólabónus
og þar náði TR af mér rúmlega
28.000 kr. til viðbótar. Kaupi allar
gjafir og jólamatinn fyrir 5.000 kr.
og fer fyrir afganginn á jólatónleika
og aðrar skemmtanir.
Skertar leigubætur
Þá skerða þeir einnig leigubætur
með örorkulífeyrissjóðsgreiðslunum
mínum frá Lífeyrissjóði versl-
unarmanna. Leigubæt-
ur eiga að vera um 30-
70.000 kr. á mánuði. Á
meðan ég var á leigu-
markaðinum var ég
fyrst með 30.000 kr.,
síðan 15.000 kr. og í lok-
in ekki krónu í leigu-
bætur. Verðbólgan fór
af stað og leigubæt-
urnar hurfu og það
þrátt fyrir bara 12%
hækkun bóta. Þarna
náðu þeir af mér
360.000 kr. á ári. Góðir.
Svik gagnvart TR
Í Kastljósi RÚV í haust var fjallað
um svik bótaþega við Trygg-
ingastofnun ríkisins og þar var að
mestu talað um skilnaðarsvik á
pappírum, til að fá greitt meðlag.
Stærsti hópur TR er öryrkjar og
eldri borgarar og varðaði þetta ekk-
ert þann hóp, en í kjölfarið var talað
um að 80% öryrkja væru svikarar.
Ekkert var talað um svik TR á skjól-
stæðingum þeirra. TR ber að upp-
lýsa þá um rétt þeirra. En í viðtali
við stjórnanda TR var talað um að
veikt, slasað fólk og eldri borgar hjá
TR væru vísvitandi að fela eða gefa
ekki upp aðrar greiðslur og það bara
til að fá hærri bætur.
Að ásaka bótaþega TR um lögbrot
í Kastljósi er fáránlegt, þegar um
veikt og gamalt fólk er að ræða. Þeg-
ar fólk fer á örorku hjá TR getur lið-
ið allt að ár þangað til viðkomandi
fær bætur frá lífeyrissjóði. Þegar
greiðslurnar koma loksins í stórri
summu sem eingreiðsla allt að ári
aftur í tímann, þá getur það ekki vit-
að að það verður að endurgreiða TR
og í sumum tilfellum allt það sem
það hefur fengið frá TR. Endur-
greiða hverja krónu til baka og þá
svelta ef það hefur eytt þeim. Að
borgað skuldir eða bara lifa af er
ekki í boði. Nei, allt greitt aftur til
TR. Hef orðið fyrir þessu og fleiri
sem ég þekki og orðið borga hverja
krónu og eða eyri til baka.
Lífeyrissjóðurinn bara
fyrir útvalda
Lögþvingaður og lögvarinn er líf-
eyrissjóðurinn og á því að vera eign
og varinn fyrir skerðingum og öðr-
um eignaupptökum á honum. En
hann er misnotaður með skerð-
ingum og það bara gagnvart lág-
launafólki. Ekki króna er skert hjá
þeim sem fá háan lífeyri á bilinu
700.000 kr. og hærri. Nei, ekki skert
og jólabónus þeirra er að allar þeirra
eignir eru þeirra. Vextir, verðbólgu-
hækkun er þeirra að fullu, en skert-
ar í spað hjá þeim sem eru á skerð-
ingarbótunum.
Stoltir ráðherrar, þingmenn og
verkalýðsleiðtogar á háum launum
allt sitt líf verða auðvitað að vera á
háum óskertum lífeyri einnig við ör-
orku eða þegar þeir ná aldri til líf-
eyris. Það er ekki sama Jón og séra
Jón.
P.S.
Hvernig á ég að borga verðtryggt
lán sem hækkar um 47%, með 12%
hækkun bóta? Svar óskast eða þögn
sem viðkenning á því að það er ekki
hægt.
Eftir Guðmund
Inga Kristinsson
Guðmundur Ingi
Kristinsson
» Lögþvingaður og
lögvarinn er lífeyr-
issjóðurinn og á því
að vera eign og varinn
fyrir skerðingum og
öðrum eignaupptökum
á honum.
Höfundur er öryrki og formaður
BÓTar.
Lögvarinn
lífeyrissparnaður
skertur í mínus
mbl.is
alltaf - allstaðar