Barnablaðið - 05.07.2014, Blaðsíða 7

BARNABLAÐIÐ 7
VÍSINDAVEFURINN
Hvernig
myndast
jarðskjálftar?
Jarðskjálfti verður þegar m
ikil
spenna myndast í bergi og
nær brotmörkum þess. Þa
ð
er oftast nátengt flekahre
yf-
ingum jarðskorpunnar, þa
r
sem þeir nuggast saman e
ða
troðast hver undir annan.
Þegar bergið brotnar, losn
ar
mikil orka sem berst í alla
r
áttir í formi bylgjuhreyfing
ar.
Bylgjurnar fara um alla
jörðina, víxlast og kastast
frá
yfirborði mismunandi jarð
-
skorpulaga, svo að úr verð
ur
mjög flókin hreyfing.
Berg brotnar þegar spenn
a,
sem hlaðist hefur upp, fer
yfir brotþol þess. Misgengi
myndast og veggir þess ga
nga
á víxl. Ef það er þegar fyrir
hendi, þarf spennan einun
gis
að yfirstíga núningsviðnám
á misgengisfleti til að fær
sla
verði. Þetta gerist oft með
snöggum rykk í stökkum
hluta jarðskorpunnar og e
fstu
lögum möttulsins. Hann h
rind-
ir af stað fjaðurbylgjum út
frá
brotfleti, og spennuorka, s
em
fyrir var í berginu, breytist
að
hluta í varmaorku við nún
ing
og að hluta í sveifluorku b
ylgn-
anna. Berg brestur venjule
ga
fyrst á þeim stað þar sem
spenna fer yfir brotmörk þ
ess,
og kallast hann upptakast
að-
ur jarðskjálftans. Lóðrétt y
fir
honum á yfirborði jarðar e
r
hins vegar skjálftamiðja.
Svarið af Vísindavefnum er
birt með
góðfúslegu leyfi Vísindavefs
ins.
Í Hlíðarendakoti
Getur þú fundið út hvaða orð vantar?
LAUSN AFTAST
LAUSN AFTAST
Sjónprufa
Völundarmús
Drátthagi blýanturinn
Athugaðu ferhyrningana vel. Hver þeirra
heldur þú að geti passað inn í gula
hringinn? Það eru 11 möguleikar en
aðeins einn rúmast fyrir í hringnum.
Fyrr var oft í ____ kátt,
krakkar léku saman,
þar var löngum hlegið hátt,
hent að mörgu ______.
Úti’ um stéttar urðu þar
einatt skrítnar ______,
þegar saman safnast var
___________ fögur.
Getur þú
hjálpað
músinni
að finna
ostinn
sinn?