Morgunblaðið - Sunnudagur - 22.06.2014, Blaðsíða 15

fræðingur og laðar að sér rótttæka
guðfræðinga á öllum tímum. Hann
ögraði kerfinu og barðist gegn mið-
stýringu kirkjunnar. Hann byggði
upp kirkju sem grundvallast á lýð-
ræðislegri hugsun þar sem menn
áttu ekki að trúa samkvæmt fyr-
irmælum kirkjustofnunarinnar heldur
móta sér eigin skoðun, trúa sam-
kvæmt eigin sannfæringu og lifa lífi
sínu samkvæmt eigin trú og sam-
visku. Sóknarkirkjan varð mið-
punktur kirkjulífsins og söfnuðirnir
áttu sjálfir að móta skipulag sitt.
Þessu, meðal annars, geri ég skil í
bókinni, þar kemur ýmislegt á óvart.“
Þú hefur mikinn áhuga á bók-
menntum og listum. Lista- og bók-
menntasaga Vesturlanda er mjög
mótuð af sögum Biblíunnar sem ís-
lensk börn og unglingar læra ekki í
sama mæli og áður. Finnst þér
þetta áhyggjuefni?
„Mér finnst það mikið umhugs-
unarefni. Ég kenndi um tíma nokk-
ur námskeið í bókmenntafræði við
Háskóla Íslands, meðal annars um
trúarleg þemu í bókmenntum að
fornu og nýju. Biblíusögurnar hafa
sterkt tákngildi og eru sterkur und-
irstraumur í vestrænni menningu,
ekki aðeins í bókmenntum, myndlist
og tónlist heldur hafa þær verið
lesnar á heimilum og í skólum alla
tíð. Hér er meðal annars um að
ræða almennt læsi á menningu okk-
ar – og múslima sem búa að stórum
hluta að þessum sama arfi. Biblían
er bók bókanna í vestrænni menn-
ingu og þar kemur engin bók í
hennar stað. Það getur ekki verið til
annars en góðs að börn og ungling-
ar þekki þessar áhrifamiklu sögur,
ég fæ ekki séð að gildi þeirra hafi
minnkað að neinu leyti.“
Megum ekki glata
umburðarlyndinu
Fyrir borgarstjórnarkosningar urðu
miklar og oft harðar umræður um
íslam og staðsetningu mosku sem á
að rísa í Reykjavík. Hvernig horfir
þú sem prestur á það mál?
„Við búum við trúfrelsi og verð-
um að kunna að iðka umburðarlyndi
„Hin trúarlega glíma hefur alltaf fylgt
manninum og mun alltaf gera. Ástæðan
er sú að trúin fæst við tilvistarspurn-
ingar mannsins þar sem spurt er um
tilgang lífsins,“ segir Gunnar Krist-
jánsson, prestur á Reynivöllum.
gagnvart öðrum, óháð því hvaða trú
við höfum sjálf. Sagan sýnir að öll
skapandi menning verður til fyrir
blöndun. Í umræðu um trú og
menningu af þessu tagi felst ákveð-
in ögrun sem er að mínum dómi
holl ögrun fyrir alla aðila, bæði
kristna menn og ekki síður músl-
ima: munu þeir opna moskuna fyrir
almennri menningarstarfsemi eins
og algengt er með kirkjur?
Við Íslendingar erum afar fjar-
lægir hinum íslamska heimi, í fjöl-
miðlum heyrum við ljótar sögur
sem tengjast íslam, sögur um of-
beldi, arðrán, stríð og grimmd og
um kúgun kvenna. Auðvitað segir
fólk: Þetta viljum við ekki. Slíkar
sögur segja einnig eitt og annað um
vestræna menningu og ágengni
hennar við auðlindir í löndum músl-
ima og stuðning vestrænna stjórn-
málamanna við einræðisherrana.
Þetta eru erfiðir umbrotatímar í
hinum íslamska heimi. Málið snýst
ekki bara um trú og staðsetningu
mosku heldur er við að glíma
ákveðna óvissu sem liggur í loftinu.
Öll umræða um trú snertir djúpa
strengi í samfélaginu. En umræðan
verður að fara fram og þar megum
við aldrei glata upplýstu umburð-
arlyndi og heldur ekki hugrekki til
að takast á við ögrandi og mikilvæg
viðfangsefni.“
Íhaldssöm kirkja
Maður myndi ætla að flestir prestar
hefðu metnað og löngun til að verða
biskup, það hlýtur að eiga við um
þig?
„Ég var hvattur til þess af mörg-
um, af fólki vítt og breitt að úr
þjóðfélaginu, að bjóða mig fram sem
biskup í síðasta biskupskjöri en af-
tók það með öllu. Ég lét til leiðast
að bjóða mig fram við biskupskjör
1997 en ég og stuðningsmenn mínir
höfðum ekki erindi sem erfiði. Á
undanförnum áratugum hefur ís-
lenska þjóðkirkjan stefnt til auk-
innar íhaldssemi í guðfræði og
stjórnskipan. Ástæðan fyrir því að
ég bauð mig fram á sínum tíma var
löngun til að fylgja eftir þjóð-
kirkjulögunum sem tóku gildi í árs-
byrjun 1998 og ég hafði barist fyrir
á kirkjuþingi en í þeim fólst meðal
annars að biskupsembættið yrði
ekki „framkvæmdastjóraembætti“
eins og að stefndi og það er orðið
núna og hefur komið niður á hinu
eiginlega hlutverki biskups að vera
andlegur leiðtogi. Um leið hefur
biskupsstofa orðið að miðstýring-
arbákni sem er íslenskri kirkjuhefð
framandi. Ég er ekki sáttur við
þessa þróun.“
Hvernig viltu sjá íslensku kirkj-
una?
„Ég vil sjá íslensku kirkjuna eins
og hún var lengst af. Hún hafði ein-
dregin þjóðkirkjueinkenni, var sam-
ofin menningu og þjóðlífi með alveg
sérstökum hætti, opin, frjálslynd
með víðar dyr og lágan þröskuld.
Þann kirkjuskilning hefði þurft að
þróa í fjölmenningarsamfélagi líð-
andi stundar.“
Hefurðu aldrei efast í trúnni?
„Ég hef oft efast í trúnni, trú og
efi eru samofin. Efinn er ein birting-
armynd trúarinnar. Hann forðar
manninum frá því að taka allt trúan-
legt sem snertir það sem skiptir
hann mestu máli. Það er hættulegt
þegar menn gera trúna að fullvissu
og láta eins og hún sé svarið við öllu
– því það er hún ekki. Trúin er í eðli
sínu þrá, ekki fullvissa. Maðurinn er
dreginn áfram af þrá til hins góða,
fagra og sanna – og af spurningum
um tilgang eigin lífs sem hann fær
aldrei endanleg svör við. Þessi glíma
fer ekki aðeins fram á vettvangi
trúarbragðanna heldur einnig í bók-
menntum, listum og í heimspeki. Hin
trúarlega glíma hefur alltaf fylgt
manninum og mun alltaf gera.
Ástæðan er sú að trúin fæst við til-
vistarspurningar mannsins þar sem
spurt er um tilgang lífsins, merkingu
þess og grundvallargildi; til hvers við
lifum, hvernig á að fóta sig í heim-
inum og hvernig á að lifa í samfélagi.
Trúin er því aldrei langt undan í lífi
okkar – en hún getur orðið feimn-
ismál vegna þess hvað hún kemur
nærri okkur; hún er meira en skoð-
un, hún snýst einnig um afstöðu.“
Morgunblaðið/RAX
22.6. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15
Síðumúla 33 sími 588-4555 www.syrusson.is syrusson@syrusson.is
Syrusson-alltaf með lausnina
Syrusson Hönnunarhús