Morgunblaðið - Sunnudagur - 22.06.2014, Blaðsíða 52

EVE Online er risastórt hagkerfi þar
sem rúmlega hálf milljón spilenda á í
viðskiptum, stofnar samtök, berst í
orrustum og byggir upp líf í geimnum.
H
vor gjaldmiðillinn er meira
plat, íslenska krónan eða
Interstellar Kredits?“ spyr
dr. Eyjólfur Guðmundsson,
aðalhagfræðingur og sviðs-
stjóri greiningar hjá CCP. Fyrri gjaldmiðill-
inn er notaður í raunveruleikanum hér á Ís-
landi, en Interstellar Kredits [ISK] í
viðskiptum innan tölvuleiksins EVE Online,
stolt og prýði CCP. Rúmlega 500.000 manns
um allan heim eru áskrifendur að leiknum.
Svarið við spurningunni er ekki augljóst eins
og Eyjólfur bendir á. „Peningar eru pappír
sem byggist á huglægri afstöðu okkar allra
að þessi pappír sé einhvers virði. Það skiptir
ekki máli hvort það eru evrur, dollarar eða
íslenska krónan – allt saman byggist þetta á
huglægu mati einstaklinga. Það er enginn
sérstakur munur á ISK og íslensku krónunni
hvað þetta varðar. Hins vegar er það svo að
fleiri þekkja ISK heldur en íslensku krón-
una. Fleiri milljónir hafa prófað leikinn og
myndu mun frekar tengja ISK við Int-
erstellar Kredits heldur en íslensku krónuna.
Það eru líka fleiri sem treysta ISK en ís-
lensku krónunni. Íslenska krónan er ekki
gjaldgeng í alþjóðlegum viðskiptum og hefur
aldrei verið.“
Hinn 1. júlí næstkomandi mun Eyjólfur
segja skilið við CCP eftir sjö ára starf og
taka við stöðu rektors Háskólans á Akureyri.
Minnir á líf á þjóðveldisöld
Á fallegum sumardegi er útsýnið stórbrotið
af svölum höfuðstöðva CCP við Grandagarð.
Horft er yfir miðborgina eins og brothætt
líkan og stærðarinnar skip við bryggju virð-
ast innan seilingar, líkt og maður geti tekið
þau upp og flutt á annan stað í höfninni.
Heimurinn sem skapaður er innan veggja
byggingarinnar er þó ekki síður heillandi þar
sem þyrpingar geimskipa svífa sólkerfa á
milli í ómælisvíðáttu himingeimsins.
CCP gaf EVE Online fyrst út árið 2003.
Margar milljónir manna hafa prófað leikinn,
föstum áskrifendum hans hefur stöðugt
fjölgað og þeir eru nú, líkt og áður sagði,
rúmlega hálf milljón. Á degi hverjum eru að
jafnaði um 40-50 þúsund manns samtímis í
leiknumog leggja þar grundvöll að lífi sem á
sér ýmsar hliðstæður í raunveruleikanum.
Segja má að Eyjólfur hafi undanfarin sjö ár
gegnt hlutverki seðlabankastjóra í þessum
ótrúlega sýndarveruleika enda hefur hann
umsjón með og getur íhlutast í markað sem
hefur áhrif á hegðun og líf margra hundraða
þúsunda.
„EVE minnir að ákveðnu leyti á okkar
samfélag á þjóðveldisöld,“ segir Eyjólfur.
„Það eru lágmarkslög og -reglur en í raun er
ekkert framkvæmdavald. Það er samfélags-
ins að framfylgja reglunum. Ef þú ræðst á
mig öðlast ég rétt á því að svara í sömu
mynt. En ég get líka framselt þann rétt.“
Í starfi sínu hjá CCP hefur Eyjólfur séð
til þess að markaður leiksins haldist skilvirk-
ur og hagkvæmur. Leikurinn gerist í fram-
tíðinni – eftir 20.000 ár nánar tiltekið – þar
sem þátttakendur byggja sín eigin geimskip
og taka þátt í samfélagi EVE-heimsins.
Kerfislægur ójöfnuður fælir
leikmenn frá
Umfang leiksins er gríðarlegt, sem dæmi má
nefna að mögulegt er að framleiða meira en
8.000 vörur innan hans. Leikmenn byggja
jafnframt sín eigin geimskip eftir nákvæm-
um teikningum frá CCP. Stærsta skipið sem
hægt er að eignast nefnist Titan II og það
tók 2.000 leikmenn rúma átta mánuði að
smíða fyrsta eintakið. Þá fór stærsta orrusta
í rúmlega tíu ára sögu EVE fram í febrúar
síðastliðnum þar sem mörg þúsund spilarar
öttu kappi. Hvert skyldi upprunalegt tilefni
orrustunnar hafa verið? Jú, tiltekin samtök
þátttakenda gleymdu að borga reikningana
sína innan leiksins. Verkefni Eyjólfs eru því
augljóslega margbrotin og fjölbreytt.
„Með hálfa milljón spilara í þessum heimi
eru mögulegar útkomur nánast óendanlegar.
Sem aðalhagfræðingur er ég til dæmis að
sinna mælingum á verðvísitölum og reikna
verga landsframleiðslu fyrir heiminn. Við
skoðum líka verðlag og fylgjumst með hvort
eitthvað sé brotið. Það er alltaf sá möguleiki
að eitthvað nýtt sé komið inn í leikinn og
gefi af sér meiri tekjur en upphaflega var
áætlað. Slíkt getur leitt af sér mikinn ójöfn-
uð og þá verða spilarar óánægðir. Það er
áhugavert að setja þetta í samhengi við hag-
fræði nútímans og hugmyndir manna um
ójöfnuð. Ef allir hafa sömu tækifæri er ekki
óeðlilegt að tiltekinn ójöfnuður skapist. Það
er eðlilegt að fólk leggi sig mismikið fram
við að ná árangri í lífinu. Ef ójöfnuðurinn er
hins vegar kerfislægur þá skapast mikil
óánægja meðal þátttakenda og hættan er sú
að þeir fari. Er þetta ekki það sem til dæmis
Occupy-hreyfingin gekk út á – að mótmæla
kerfislægu óréttlæti í fjármálakerfinu? Ég
hef velt fyrir mér hvort hagfræðin getur
ekki nýtt sér þann þankagang sem er við
lýði við hönnun á heimum eins og EVE þar
sem reynt er að halda í fólk út frá hug-
myndum um „vænt réttlæti“ (e. „perceived
justice“), það er að fólki líði eins og það til-
heyri kerfi sem er réttlátt.“
Eyjólfur bendir jafnframt á að mikilvægt
sé að halda verðlagi innan leiksins tiltölulega
stöðugu og skapa ekki of breiða gjá milli
nýrri spilara og eldri. „Við reynum að halda
peningamagni í umferð í hlutfalli við virð-
isaukningu framleiðslunnar – þetta er týpísk
Chicago School-aðferðarfræði.“
ISK-gjaldmiðillinn og íslenska krónan eiga
það jafnframt sameiginlegt að lúta gjaldeyr-
ishöftum. Eyjólfur segir að af illri nauðsyn
sé ekki hægt að færa fjármuni innan leiksins
til heimsins utan hans. „ Í okkar tilfelli vilj-
um við að EVE-heimurinn sé öðruvísi en
heimurinn sem við lifum í. Hugsunin er að
þetta sé skemmtun en ekki vinna. Ef þú
gætir skapað verðmæti þarna inni og tekið
þau út og selt þau, þyrftum við að vera með
sömu reglur og í raunveruleikanum. Skatta,
gjöld og svo framvegis. Fólk er útilokað frá
leiknum ef upp kemst að það reynir að
græða peninga á starfsemi sinni innan leiks-
ins.“
Þátttakendur skapa sín markmið
Aðdráttarafl leiksins byggist ekki síst á því
að leikmenn skapa sjálfir sín markmið og til-
gang innan hans. Hefðbundnum tölvuleikjum
lýkur yfirleitt þegar leikmenn hafa sigrast á
tilteknum hindrunum en EVE Online klárast
hins vegar aldrei í ljósi þess að leikmönnum
er frjálst að spila hann eftir eigin höfði. Eyj-
ólfur segist jafnframt ekki líta á EVE sem
tölvuleik heldur samfélag. „Er þetta sýnd-
arveruleiki? Nei, þetta er heimur þar sem
raunverulegt fólk tekur ákvarðanir um
hvernig það notar takmarkaðan tíma og tak-
markaðar auðlindir til að hámarka ánægju
sína. Þetta er í raun nákvæmlega sama og
það sem hagfræðin segir að fólk geri í raun-
DR. EYJÓLFUR GUÐMUNDSSON TEKUR VIÐ STARFI REKTORS HÁSKÓLANS Á AKUREYRI HINN 1. JÚLÍ. UND-
ANFARIN SJÖ ÁR HEFUR HANN STARFAÐ SEM HIN ÓSÝNILEGA HÖND CCP Í SÝNDARHEIMINUM EVE ON-
LINE. EYJÓLFUR SEGIR BJARTA TÍMA FRAMUNDAN Í OPNU OG TÆKNIVÆDDU SAMFÉLAGI
Halldór A. Ásgeirsson haa@mbl.is
Frá hagtölum himingeims
til skrifstofu rektors
Viðtal
52 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22.6. 2014