Morgunblaðið - 04.09.2014, Blaðsíða 30

30 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. SEPTEMBER 2014
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Kirkjugarðar eru afskaplega frið-
sælir staðir og ég hef aldrei fund-
ið fyrir neinu yfirskilvitlegu. Þó
gerðist það rétt áður en þið fé-
lagar rennduð hér í hlað að mæli-
tækin hjá mér fóru öll í rugl og
mikilvægar upplýsingar duttu út.
Varð því að byrja verkið upp á
nýtt. Því mætti ætla að einhver
fylgja furðulegra fyrirbæra fylgdi
ykkur Moggamönnum en ekki
þeim sem í moldinni liggja,“ segir
Sigurgeir Skúlason, landfræðingur
og mælingamaður hjá kirkjugarð-
aráði.
Í fréttarúnti vestur í Dölum í
síðastliðinni viku var rennt í hlað
við Staðarhólskirkju í Saurbæ.
Þar sem guðshúsið stendur heitir
Kirkjuhóll, en það nafn var tekið
upp þegar kirkjan var reist árið
1899. Áður var talað um Skollhól.
Það staðarnafn þótti sennilega
ekki hæfa vígðu húsi. Og í kirkju-
garðinum hittum við Sigurgeir
með mælitæki sín, stiku sem á var
fest GPS-staðsetningartæki og
fleiri græjur. Með þennan búnað
gekk Sigurgeir milli legstæða og
nálgaðist viðfangsefni sitt af mik-
illi nákvæmni.
Fjörutíu ára legstæði
eru týnd
Á þessu sumri hefur Sigurgeir
farið víða um landsins breiðu
byggðir til að mæla upp kirkju-
garða landsins og afla upplýsinga.
Hefur að undanförnu mikið verið
á Austurlandi og nyrðra og við-
staðan í Dölunum var hluti af ferð
um Snæfellsnesið. „Þetta starf
hefur margþættan tilgang. Mæla
þarf kirkjugarðana og stærðar-
reikna með tilliti til opinberra
framlaga. En fyrst og síðast snýst
þetta um að halda hlutum til haga.
Hnitsetja öll legstæði og færa þær
upplýsingar inn í gagnagrunn til
samræmis við aðrar heimildir sem
til eru,“ segir Sigurgeir og undir-
strikar mikilvægi þess að GPS-
punktar leiða séu til skráðir.
„Legsteinar veðrast og brotna
og krossar á leiðum eru fljótir að
fúna. Þess eru líka dæmi að leiði
sem ekki hafi verið merkt í upp-
hafi hreinlega gleymist eða týnist.
Það er ótrúlega fljótt að fenna í
sporin, stundum eru þetta leg-
stæði fólks sem lést fyrir fjörutíu
árum og jafnvel þarf ekki að vera
svo langur tími liðinn uns allt er
fyrnt. En kannski hafa þeir látnu
meiri áhrif en maður áttar sig á.
Og sendiboðar eru á ferðinni. Það
gerist ótrúlega oft að fólk álpast
inn í garðinn meðan ég er að
mæla og hjá því fást oft góðar
upplýsingar, til dæmis um ómerkt
leiði,“ segir Sigurgeir. Bætir við
að upplýsingarnar sem hann er að
afla nú fari í fyllingu tímans inn á
vefsetrið gardur.is.
Til lítils ef framhaldið
er ekkert
Aðspurður í fyllstu alvöru hvort
nærvera þeirra sem horfnir eru
fyrir stapann finnist eða hvort
rugl komi inn á radar mælitækja
fyrir tilstuðlan látinna svarar Sig-
urgeir að svo sé ekki.
„En starfið er samt ekki tíð-
indalaust. Fyrir nokkrum árum
var ég í kirkjugarðinum á Þing-
eyrum í Austur-Húnavatnssýslu
við mælingar að kvöldi dags. Þeg-
ar ég kom á staðinn var ágætt
veður og svo hreinlega gleymdi ég
mér við vinnuna. Þegar ég svo
loksins fór að líta í kringum mig
var komið rökkur. Inn Húnaflóann
kom köld þoka svo öll kennileiti í
grennd voru horfin og fyrir fram-
an mig var opin gröf, þar sem
jarðsetja átti næsta dag. Ég þræti
ekki fyrir að þarna fór um mig
svolítið óþægileg tilfinning,“ segir
Sigurgeir sem þvertekur ekki fyr-
ir að líf sé að þessu loknu.
„Til lítils erum við í þessari ver-
öld ef framhaldið er ekkert. En
hvað veit maður svo sem; þetta er
stórt mál og enginn veit svarið.“
Sendiboðar látinna mæta í garðinn
 Landfræðingurinn ferðast um landið og aflar upplýsinga um legstaði  Mældi á Skollhól í Döl-
unum  Fljótt virðist fenna í spor fólksins  Kennileitin hurfu í þoku við opna gröf á Þingeyrum
Morgunblaðið/Eggert
Mælingar „Til lítils erum við í þessari veröld ef framhaldið er ekkert. En hvað veit maður svo sem,“ segir Sigurgeir
Skúlason með tæki sín við Staðarhólskirkju í Saurbæ, en hann fer um allt land og tekur út og mælir kirkjugarðana.
Jarteikn þóttu þegar kirkjan á Staðarhóli fauk af grunni
sínum í frægu ofsaveðri 17. febrúar 1981. Miklar
skemmdir urðu á mannvirkjum víða á sunnan- og
vestanverðu landinu, en í margra vitund rísa atburð-
irnir í Dölunum hátt enda nánast yfirskilvitlegir. Stífir
vindstrengir lyftu kirkjunni af grunninum og lenti hún á
félagsheimilinu Tjarnarlundi, sem stendur við hlið
guðshússins.
Staðarhólskirkja skemmdist talsvert í þessum ham-
förum öllum, skekktist öll og turninn brotnaði af. Þegar
betur var að gáð var þó hægt að bæta það sem brotn-
aði og tæplega tveimur árum eftir hamfarirnar var aft-
ur hringt þar inn til helgrar athafnar.
Kraftaverkakirkjan flaug í miklu óveðri
UNDARLEGIR ATBURÐIR Á KIRKJUHÓL ÁRIÐ 1981
Morgunblaðið/RAX
Hamfarir Staðarhólskirkja fauk af grunninum og lenti á félags-
heimilinu Tjarnarlundi í víðfrægum veðurhvelli fyrir 33 árum.
Nú geta allir fengið
iPad-áskrift
Skráðu þig í iPad-áskrift á
www.mbl.is/mogginn/ipad/