Morgunblaðið - 04.09.2014, Blaðsíða 94

94 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. SEPTEMBER 2014
Allt að 80% minna gegnumflæði
hita og óþægilegra ljósgeisla
SÍ A 196
9
GLER OG SPEGLARSmiðjuvegi 7 Kópavogi • Sími 54 54 300 • ispan .is
 


SENDUM UM LAND ALLT
COOL LITE
SÓLVARNARGLER
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Ég er mjög stolt af því að kynna ís-
lenskan vetur í Þjóðleikhúsinu,“
segir Tinna Gunnlaugsdóttir þjóð-
leikhússtjóri og vísar þar til þess að
öll frumsýnd verk í Þjóðleikhúsinu á
komandi leikári eru íslensk. „Þetta
kann að vera umdeild ákvörðun og
það er af hinu góða. Starfsemi Þjóð-
leikhússins varðar okkur öll og við
eigum öll að hafa skoðun á því sem
þar er gert, enda er þetta hús eign
íslensku þjóðarinnar eins og segir
svo fallega í leiklistarlögum. Í sömu
lögum segir að leikhúsið skuli
„kosta kapps um að efla íslenska
leikritun“ og þó að oft og einatt hafi
hallað verulega á í 65 ára sögu leik-
hússins, hefur viðleitni verið til
staðar.
Þegar ég tók við starfi þjóðleik-
hússtjóra var það stefnumarkandi
ákvörðun að helmingur sýninga
hvers vetrar skyldi vera íslenskt
efni og okkur hefur tekist að standa
við það, þó að umræðan og krafan
um aukna hlutdeild innlendrar leik-
ritunar hafi verið viðvarandi. Á
þessu leikári tökum við þetta lengra
og stígum skrefið til fulls í þágu inn-
lendrar nýsköpunar fyrir leiksvið.
Við bjóðum upp á ný og spennandi
leikverk, í bland við eldri leikrit og
sviðsverk byggð á bókmenntaverk-
um. Verkin fjalla flest um íslenskan
raunveruleika í fortíð eða nútíð og
eiga það öll sameiginlegt að bjóða
upp á fágætt tækifæri til sjálfskoð-
unar, til góðs eða ills, enda trúi ég
að efnistökin verð bæði spennandi
og afhjúpandi. Við viljum kosta
kapps að fleyta innlendri leik-
húsmenningu og skapandi starfi
fyrir leikhús áfram og lengra.“
Spurð hvernig áhersla leikársins
passi við leiklistarlögin þar sem
kveðið er á um hlutverk og skyldur
Þjóðleikhússins bendir Tinna á að
það liggi í menningarskyldu Þjóð-
leikhússins að sýna íslensk verk.
„Þó að þar sé einnig tekið fram að
verkefni þess skuli einnig vera er-
lend og klassísk verk, er svigrúm til
forgangsröðunar, bæði milli leikára
og innan hvers leikárs. Það eina
sem er bundið í lögum í þessu tilliti
er að á hverju ári skuli leikhúsið
sýna að minnsta kosti eina sýningu
sem ætluð er börnum og við erum
að gera gott betur á þeim vettvangi.
Við bjóðum upp á hvorki færri né
fleiri en tíu mismunandi barnasýn-
ingar á þessu leikári. Auk stórrar
barna- og fjölskyldusýningar á
Stóra sviðinu, sem að þessu sinni er
Ævintýri í Latabæ, eru tvö svið
leikhússins sérstaklega tileinkuð
börnum, Kúlan, þar sem boðið er
upp á styttri sýningar fyrir yngstu
börnin og Brúðuloftið þar sem
brúðumeistarinn Bernd Ogrodnik
ræður ríkjum.
„Það er mjög mikilvægt að börn
verði handgengin leikhúsinu
snemma til að þau læri á þennan
miðil og læri að njóta gæðanna til
framtíðar. Sú upplifun að sjá sögur
lifna við er eitthvað sem nærir
ímyndunaraflið og hugann,“ segir
Tinna. „Við hefjum leikárið á Sögu-
stund þar sem börnum í eldri deild-
um leikskóla á höfuðborgarsvæðinu
er boðið að koma með kennurum
sínum í leikhús á skólatíma, eins og
undanfarin ár, við tökum Litla
prinsinn aftur til sýninga og Leitin
að jólunum verður á sínum stað á
aðventunni. Nýjar barnasýningar
ársins eru Kuggur og leikhúsvélin
eftir Sigrúnu Eldjárn þar sem
Kuggur, Málfríður og mamma Mál-
fríðar eru í aðalhlutverkum; Fiska-
búrið í samvinnu við Skýjasmiðjuna;
Fetta Bretta, Hættuför í Huliðsdal í
samvinnu við Soðið svið og á Brúðu-
loftinu verða brúðusýningarnar
Umbreyting og Klókur ertu, Einar
Áskell,“ segir Tinna.
Treystir konum fyrir verð-
ugum verkefnum
Tinna segir að lagt sé upp með að
hlutur kvenna verði allnokkur á
leikárinu. „Fyrsta frumsýningin í
Kassanum er Konan við 1000° en
verkið byggist á metsölubók Hall-
gríms Helgasonar um konuna Her-
björgu, sem dagar uppi í hinni
stríðshrjáðu Evrópu síðari heim-
styrjaldarinnar enn á barnsaldri og
endar svo líf sitt södd lífdaga í bíl-
skúr á Íslandi,“ segir Tinna, en leik-
stjóri sýningarinnar er Una Þor-
leifsdóttir og með titilhlutverkið fer
Guðrún Snæfríður Gísladóttir.
„Fyrsta kvöldfrumsýningin á
Stóra sviðinu er síðan Karitas, en
verkið byggist á samnefndri per-
sónu úr bók Kristínar Marju Bald-
ursdóttur. Karitas er baráttusaga
konu sem þarf að standa með sann-
færingu sinni og berst fyrir því að
fá að fylgja köllun sinni í samfélagi
sem skilur hvorki langanir hennar
né þrár. Harpa Arnarsdóttir leik-
stýrir Karitas og með titilhlutverkið
fer Brynhildur Guðjónsdóttir.
Eftir áramót frumsýnum við Seg-
ulsvið, nýtt verk eftir Sigurð Páls-
son þar sem nútímakonan er í fókus,
en leikstjóri er Kristín Jóhann-
esdóttir. Þetta er ljóðrænt verk
einsog við er að búast þar sem Sig-
urður er annars vegar, en húmorinn
er þó aldrei langt undan. Fíll nefnist
nýtt verk eftir Brynhildi Guðjóns-
dóttur í leikstjórn Mörtu Nordal
sem fjallar um konu sem bíður and-
legt skipbrot,“ segir Tinna.
„Mér finnst það liggja í skyldum
nútímaleikhúss að skoða kvennasög-
ur og treysta konum fyrir verð-
ugum verkefnum. Við eigum að
veðja á konur eins og fela þeim
ábyrgð, sem höfundum og leik-
stjórum. Þessar stéttir hafa lengst
af verið mjög karllægar og það ligg-
ur í hlutarins eðli að við breytum
ekki þeirri staðreynd nema við þor-
um að veðja á sköpunarkraft og
áræði kvenna, treystum þeim fyrir
verkefnum og ábyrgð, en auk fyrr-
greindra kvenleikstjóra, leikstýrir
Selma Björnsdóttir stórri sýningu á
fjölum leikhússins, Loka. Auk þess
verða tvær spennandi danssýningar
eftir og í leikstjórn kvenna á verk-
efnaskránni, en það eru dansleik-
húsverkið Svartar fjaðrir eftir Sig-
ríði Soffíu Níelsdóttur, byggt á
ljóðum Davíðs Stefánssonar og Vi-
vid eftir Unni Elísabetu Gunn-
arsdóttur,“ segir Tinna.
Kjarnaverk íslenska bók-
mennta til skoðunar
„En við erum ekki síður að taka
til skoðunar hetjuímynd karlmanns-
ins og karlmanninn sem andhetju á
leikárinu. Samfélagið er sífellt að
breytast og þar með sýn okkar á
persónur eins og Bjart í Sum-
arhúsum eða Fjalla-Eyvind“ segir
Tinna, en Þorleifur Örn Arnarson
sviðsetur Sjálfstætt fólk – hetju-
sögu, en verkið er byggt á sam-
nefndu verki Halldórs Laxness.
„Þegar Þorleifur sýndi áhuga á að
takast á við Sjálfstætt fólk í sam-
vinnu við sama listræna teymi sem
skilaði okkur frábærri sýningu á
Englum alheimsins, var einboðið að
bregðast við. Þorleifur er mjög sér-
stakur, áræðinn og djarfur leik-
húslistamaður og fengur að aðkomu
hans og starfi fyrir Þjóðleikhúsið.
Hann er að mínu viti rétti maðurinn
til að taka þetta kjarnaverk í okkar
bókmenntum til skoðunar,“ segir
Tinna og tekur fram að hún vænti
þess að sýningin verði viðburður
sem vekja muni mikla athygli. Þess
má geta að Atli Rafn Sigurðarson
verður í hlutverki Bjarts, Vigdís
Hrefna Pálsdóttir leikur Rósu og
Elma Stefanía Ágústsdóttir leikur
Ástu Sóllilju.
„Loki er fjórða verk Hugleiks
Dagssonar fyrir leikhús, en hann er
okkar beittasti húmoristi. Að þessu
sinni skoðar Hugleikur heim nor-
rænu goðafræðinnar og ólík-
indatólið Loka með augum nútíma-
mannsins. Hann teygir þennan
heim og togar eftir sínum formerkj-
um, sýn og húmor, en um leið er
hann ótrúlega trúr þessum sagna-
heimi og sameiginlegu arfleifð okk-
ar. Leikstjóri söngleiksins er eins
og áður sagði Selma Björnsdóttir
sem skilað hefur frábærum sýn-
ingum hér í Þjóðleikhúsinu. Því
verður mikils að vænta af henni, en
Loka leikur enginn annar en Stefán
Karl Stefánsson, sem að mínu mati
er eiginlega fæddur í þetta hlut-
verk.“
Skil sátt við starfið
Með vorinu snýr Stefan Metz aft-
ur til starfa hjá Þjóðleikhúsinu og
leikstýrir Fjalla-Eyvindi eftir Jó-
hann Sigurjónsson, en Metz hlaut
einróma lof fyrir uppsetningu sína á
Eldrauninni í vor sem leið. Tinna
segir það mikinn feng að fá Metz til
starfa aftur, enda hafi vinnuandinn í
tengslum við Eldraunina verið ein-
staklega góður og skilað sér í frá-
bærri sýningu. „Þegar ég leitaði til
hans um að leikstýra fljótlega hjá
okkur aftur sagði Metz sem svo að
hann myndi gera allt sem hann gæti
til að finna smugu í dagatali sínu til
að koma aftur. Mér finnst spenn-
andi að fá útlending til að takast á
við þennan séríslenska heim og
skoða Fjalla-Eyvind með nútíma-
augum, en þetta klassíska leikrit er
meginverk Jóhanns sem var okkar
fyrsta stóra leikritaskáld,“ segir
Tinna og upplýsir að Metz sé vænt-
anlegur undir lok mánaðar í und-
irbúningsferð til Íslands. Þess má
geta að tiltilhlutverkið leikur Gísli
Örn Garðarsson.
„Nú svo má auðvitað taka það
fram að við erum ekki eingöngu að
bjóða upp á innlend verk þó að allar
nýjar frumsýningar verði á inn-
lendum verkum. Núna í haust sýn-
um við til dæmis Hamskiptin, sem
sýnd voru í Þjóðleikhúsinu árið
2008, en þessi rómaða sýning Vest-
urports hefur farið sannkallaða sig-
urgöngu um heiminn á umliðnum
árum og unnið til fjölda verðlauna
og viðurkenninga. Hamskiptin eru
sýning sem enginn leikhúsunnandi
má missa af.“
Sem kunnugt er lætur Tinna af
störfum sem leikhússtjóri um ára-
mótin eftir tíu ár í starfi. „Ég er
þakklát fyrir þennan tíma. Ég er
reynslunni ríkari og skil sátt við
þetta starf. Þetta hefur verið mikil
áskorun og ekki alltaf auðvelt eða
einfalt, en að sama skapi hefur þetta
verið spennandi tími. Ég fagna
þessum tímamótum, því þegar einar
dyr lokast opnast alltaf aðrar,“ seg-
ir Tinna og tekur fram að hún sé þó
ekki farin að taka neina endanlega
ákvörðun um hvað taki við hjá sér,
en ýmislegt komi til greina.
Kynnir stolt íslenskan vetur
 Þjóðleikhúsið beinir kastljósinu sérstaklega að konum og baráttusögum þeirra á komandi leikári
 Hetjuímynd karlmannsins er einnig til skoðunar  Auk þess verður fjöldi barnasýninga í boði
Morgunblaðið/Kristinn
Þjóðleikhússtjórinn „Mér finnst það liggja í skyldum nútímaleikhúss að skoða kvennasögur,“ segir Tinna.