Málfríður - 15.03.2005, Blaðsíða 12

12 MÁLFRÍÐUR
Spurningalistanum svöruðu aðeins þeir sem búið
höfðu tvo mánuði eða lengur í Frakklandi. Það kom
svo á daginn að nokkrir höfðu búið lengur en í tvo
mánuði í frönskumælandi landi öðru en Frakklandi
og svöruðu þeir einnig spurningunum.
Svör við könnuninni voru flokkuð í tvo hópa: Þá
sem aldrei höfðu búið í Frakklandi og hins vegar þá
sem höfðu búið þar í tvo mánuði eða meira. Seinni
hópurinn gat svo krossað við lengd þess tíma sem
þeir höfðu búið í landinu: 2-12 mánuði, 1-2 ár og
lengur en 2 ár. Eitt svarblað var ónothæft en 18 not-
hæf og af þeim sem svöruðu höfðu 5 aldrei dvalið
í Frakklandi (eða frönskumælandi landi), 9 í 2-12
mánuði, 1 í 1-2 ár og 1 lengur en 2 ár. Einn nemandi
hafði dvalið í Sviss og annar í Belgíu.
Í stuttu máli sagt þá kom ekki á óvart að enginn
þeirra nemenda sem aldrei höfðu dvalið í Frakklandi
merkti við málsnið óformlegs talmáls þegar þeir
voru beðnir um að velja á milli tveggja máta til að
segja setningu sem þeim var gefin á íslensku (alls
sjö setningar). Hins vegar kom á óvart hversu fáir af
þeim sem höfðu dvalið í Frakklandi völdu talmálið, í
mesta lagi 5 af 11 (setningin „Ce type, je l’aime bien“)
en í tilviki tveggja setninga var talmálið aðeins valið
tvisvar. Sá sem oftast valdi talmálið var nemandinn
sem dvalið hafði lengur en 2 ár í Frakklandi, í 5 til-
vikum af 7. Sá sem hafði verið í Belgíu valdi aldrei
málsnið talaðs mál en sá sem hafði dvalið í Sviss
merkti við það í tveimur tilvikum af sjö.
Í öðrum hluta könnunarinnar stóð valið á milli
málsniðs almenns máls (ritaðs) og óformlegs máls í
texta. Þar völdu nemendur sem ekki höfðu dvalið í
Frakklandi málsnið ritaðs máls í öllum tilvikum (alls
7 tilvik) nema tveimur (einn nemandi í hvort sinn),
en í hópnum sem eitthvað hafði dvalið í Frakklandi
var töluvert um að málsnið talmáls væri valið, sem
staðfestir það sem kemur fram í innganginum að
þessi hópur hefur tilhneigingu til að nota talmál í
rituðu máli.
Ef skoðaðar eru niðurstöður úr spurningalistanum
kemur einnig ýmislegt athyglisvert fram. Svarblöðin
voru alls 14 og höfðu flestir, eða 7 verið í Frakklandi
við nám. Tveir höfðu enga frönsku lært áður en þeir
fóru utan en þeir sem höfðu eitthvað lært höfðu
flestir 2-3 ára nám í frönsku sem grunn. Við spurn-
ingunni hvernig þeim hefði gengið að skilja Frakka
í byrjun svöruðu 5 mjög illa og 3 illa, 4 sæmilega og
2 nokkuð vel. Meirihluta nemenda (8) fannst mikill
munur á talmáli hjá ungu og eldra fólki. Svör við
spurningunni hvernig námið frá Íslandi hefði nýst
til að eiga tjáskipti á frönsku við Frakka voru á þá
leið að 3 svöruðu „lítið sem ekkert“, 6 „sæmilega“,
1 „vel“ og 1 „mjög vel“. Eitt svarblað nýttist ekki
í þessari spurningu. Þeir sem svöruðu „lítið sem
ekkert“ og „sæmilega“ voru beðnir um að merkja
við hugsanlegar ástæður fyrir því. Þrír merktu við
„lagði illa stund á námið hér heima“, enginn merkti
við „lélega kennslu“ og aðeins einn við „lélegt
námsefni“. Hins vegar merktu 6 við „lítil áhersla
lögð á framburðarkennslu“ og sami fjöldi við „lítil
áhersla lögð á hlustun“ sem er umhugsunarvert.
Þá merktu flestir, 7 nemendur, við svarið „munur
á talmáli og ritmáli; talmál í frönsku er lítið kennt í
skólum á Íslandi“. Þessi þrjú síðustu svör eru ekki
síst áhugaverð fyrir þær sakir að 9 nemendur svör-
uðu þessari spurningu þannig að meirihlutinn er á
þessari skoðun.
Að lokum voru nemendur beðnir um að skoða
lista af orðum og orðasamböndum úr óformlegu og
mjög óformlegu máli og merkja við þau sem þeir
þekktu. Var þekkingin mjög misjöfn, allt frá einu orði
upp í 16 orð/orðasambönd. Nemandinn sem virtist
hafa besta þekkingu á þessum málsniðum, taldi að
mikill munur væri á talmáli hjá ungu og eldra fólki
í Frakklandi, bjó lengur en 1 ár í landinu og hafði
innan við eins árs nám í frönsku að baki þegar hann
fór utan til dvalar. Það er einnig athyglisvert við
þennan lið spurningalistans að á meðal þeirra orða
sem flestir þekkja teljast flest vera populaires (mjög
óformlegt mál), t.d. salaud sem 10 merktu við, á
meðan aðeins 2 merktu við beur sem er afurð orða-
leiksins verlan og er mjög almennt notað, kemur
t.d. fyrir í titli á nokkuð þekktri kvikmynd, L’Oeil au
beur(re) noir (1987).
Kennsluefni
Bæði könnunin og spurningalistinn gefa vísbend-
ingar um að nemendur sem læra frönsku hér á
landi og hafa ekki dvalið í Frakklandi hafi litla sem
enga þekkingu á málsniði óformlegs talmáls og að
leggja þyrfti meiri áherslu á framburð og hlustun
auk orðaforða og annarra einkenna talmáls. Hvað
varðar notkun talmáls í ritmáli er mögulegt að mínu
mati að nemendur sem hafa litla þekkingu á óform-
legu talmáli áður en þeir fara til Frakklands, kynnast
því þar og koma svo til náms í frönsku við Háskóla
Íslands, nái ekki að greina þar á milli einmitt vegna
þess að þeir höfðu ekki þekkingu á talmálinu áður
en þeir fóru utan. Þessi skoðun styður því að nauð-
synlegt sé að gera nemendur meðvitaðri um þennan
mun þegar þeir læra frönsku í framhaldsskóla (eða
grunnskóla, í vali). Þá vaknar auðvitað spurningin
um það hvernig eigi að bera sig að í því verkefni þar
sem málsnið óformlegs talmáls kemur ekki mikið
fyrir í þeim kennslubókum sem notaðar eru.
Vissulega þurfa kennarar að hanna eigið kennslu-