Selfoss - 14.08.2014, Blaðsíða 12

HVERAGERÐI
- blómstrandi bær!
14. til 17. ágúst
Listsýningar, fjölskyldudagskrá
og tónlistarveisla:
Skoðið dagskrána á hveragerdi.is
Þorsteinn Guðmundsson
uppstandari og grínisti
Hljómsveitin Ylja, ein
vinsælasta hljómsveit landsins,
miðasala á midi.is
Rokkararnir Matti Matt,
Pétur Örn og Magni
Ingó sér um brekkusöng
við brennuna
Hljómsveitin Lucy in blue, slógu
í gegn í Músiktilraunum 2014
Bergþór Pálsson og
Brynhildur Guðjónsdóttir syngja
vel þekkt frönsk sönglög, Edith
Piaf o.fl. miðasala á midi.is
Valgeir Guðjónsson flytur lög sín
við ljóð Jóhannesar úr Kötlum
Stuðlabandið leikur
á Blómadansleiknum
Söguferð og fróðleikur á heila
tímanum með Nirði Sigurðssyni
í fornbíl(rútu).
Leikhópurinn Lotta,
Brúðubíll-inn, aparóla,
sögustund og margt margt fleira
14. ágúst 201412
Steinselja
Steinseljan leynir á sér og er á mörkum þess að vera krydd-jurt eða matjurt. Og hún
er svo holl, að því að talið er, að
enginn dagur ársins ætti að líða án
þess að menn gæði sér á svo sem
einu steinseljublaði. Steinseljan
inniheldur heilt apótek af næring-
arefnum og það í svo ríkum mæli
að varla er nokkur máltíð fullkomin
án hennar. Orkugildi hverra 100
gramma af steinselju er samt að-
eins 175 kílójúl. En sama magn
gefur vel yfir dagsþörfina af A-,
Cog K-vítamínum. Einnig mikið
B2-vítamín, fólínsýru, E-vítamín,
kalk, járn, fosfór o.s.frv. Listinn er
eiginlega endalaus. Hið uppruna-
lega útbreiðslusvæði steinseljunnar
nær frá hálendi Balkanskagans og
austur í Himalajafjöll. Hún mun
vera ein elsta matjurt sem þekkt er
í Evrasíu og þar hafa menn ræktað
hana lengur en minni nær. Hlut-
verk steinseljunnar í matarmenn-
ingu hinna fornu Grikkja og Róm-
verja var mikið. Þar var hún talin
allra meina bót. Steinseljukransar
um höfuðið að morgni læknuðu
timburmenn. Tyggi menn steinselju
heldur það aftur af hvítlaukslykt.
Volgir steinseljubakstrar mýkja
bólgur, lina liðverki og höfuðverk.
Ræktun á steinselju er fremur
auðveld. Henni er sáð í vel unna og
frjóa mold snemma á vorin. Gjarna
íblandaðri drjúgum skammti af
gömlum búfjáráburði, moltu eða
þurrkuðu hænsnadriti. Best er að
útbúa beðin haustið áður og sá svo
um leið og snjóa leysir.
Jafnvel má sá henni á haustin ef
garðurinn er í góðu vari, þá spíra
fræin fyrr að vori. Plássþörf fyrir
hverja plöntu er um 15×15cm.
Steinseljan er í eðli sínu tvíær
fjallajurt og í heimkynnum sínum
velur hún sér vaxtastaði sem líkjast
kjörlendi ætihvannarinnar okkar.
Þ.e. frjóa, djúpa og raka mold,
gjarna í dálitlum skugga. Til eru
ótal afbrigði af steinselju. Þau sem
hafa hrokkin blöð eru vinsælust
hjá okkur. En sunnan Þýskalands
eru sléttblaða afbrigði vinsælli.
Þau eru bragðsterkari. Einnig eru
til afbrigði sem ræktuð eru vegna
rótanna, steinseljurót, og eru vinsæl
í súpur og pottrétti. Það má líka
rífa steinseljurótina í hrásalöt eða
ofan á brauð.
Steinselja passar með öllum mat-
réttum. Hún er sjálfkjörin í hrásalöt
og hver einasta smurbrauðsjómfrú
leggur stolt sitt í að hafa steinselju-
kvist á brauðinu. Mörgum finnst
steinseljan hrjúf í gómi. Því er best
að saxa hana smátt áður en hún er
notuð í mat og hún er alltaf sett yfir
matinn þegar hann er fulleldaður
og tilbúinn á borðið. Steinselju er
mjög auðvelt að frysta í heilu lagi
sem saxaða. Fryst er hún notuð eins
og ný.
Grænt er vænt
Hafsteinn Hafliðason.
Bækur og kýr á Seyðis.
Það var tvennt sem viðrað var á vorin á Seyðisfirði. Það voru bækurnar hans Emils
í Garði og kýrnar hennar Bríetar í
Smiðju. Til þess að þetta væri hægt,
þurfti veðrið að vera þurrt og sól-
arlítið. Bækurnar voru bonar út á
tún í Garði, þar voru þær dustaðar.
Kýrnar voru leystar út í fyrsta
sinn. Lillu fannst svo gaman að
sjá framan í þær, þegar þær stungu
nösunum út um dyrnar og fundu
ilminn úr jörðinni og vorið í allri
sinni dýrð. Svo hlupu þær út, fyrst
niður á tún í ofsa stökki með halann
upp í loftið, svo inn á tún, með
öðrum eins látum. Svo endurtóku
þær þetta, með millibili, svo júgrin
slettust til og frá. Það mátti ekki
vera mikil sól þennan fyrsta dag,
því þá hefðu júgrin getað brunnið.
Smám saman minnkuðu lætin og
þær fóru að bíta grasið, þó það væri
enn af skornum skammti. Þennan
fyrsta dag hlupu þær alltaf öðru
hvoru, með halana upp í loftið.
Næsta dag minnir Lillu að kátín-
an hefði verið farin, og þær með
stóískri ró.
Á Búðareyri, það sem þessi hluti
bæjarins heitir, voru kýr í nánast
öðru hverju húsi. Í húsinu fyrir inn-
an Turninn, voru tvær kýr. Sigur-
björg og Haraldur á neðri hæðinni
áttu svartskjöldótta kú en Ásmund-
ur og Emma áttu rauðskjöldótta.
Á efri hæðinni var hlaða en kýrn-
ar í fjósi þar undir.
Í Watnesfjósi voru margar kýr,
sérstaklega man Lilla eftir einni,
sem var hvít með dökkar granir,
hún var svo fótaveik. Það var hálf-
tíma gangur í Þófana en þangað
voru kýrnar reknar í hagann.
Lilla hafði með sér spotta.
Freyja og Búbót, en það hétu
kýrnar löbbuðu eftir götunni, fram-
hjá Rósuhúsi, Garði, símstöðinni,
litla og stóra Watneshúsi sem var
stórt mjög fallegt hús, með mjög
stórum og fallegum trjám af öllum
sortum. Það brann fyrir mörgum
árum.
Bókabúðin og ríkið, voru neðan
götunnar, en eru horfin.
Svo lá leiðin upp brekkuna,
yfir Hörmungarlækinn, skáhallt
yfir mel, yfir annan læk upp aðra
brekku. Þar skildi Lila oftast við
þær. Emma fór oftast lengra, eða
upp í efri Þófa, þar voru lindir með
díamosa.
Einn daginn veiktist Emma. Full-
orðna fólkið sagði: það er víst ekki
nema það eina.
Svo kom að því, að Lilla skildi að
Emma var að deyja.
ÖrsÖgur LiLLu í smiðju
steinselja
þekkirðu bæinn?
Að þessu sinni birtum við mynd af bæ sem ekki hefur verið staðsettur. Myndasmiður er óþekktur. Hvaðan
er myndin og hvenær gæti hún verið tekin?
Frekari upplýsingar um byggingarsögu eða
ábúenda væri gaman að fá. Ef marka má undir-
tektir við síðustu mynd sem við óskuðum eftir
að væri borin kennsl á erum við bjartsýn á
lausn. Upplýsingar eru vel þegnar, á ritstjóra
á torlakur@fotspor.is eða í síma 8942098. Þá
má hafa beint samband við Héraðsskjalasafn
Árnesinga.