Selfoss - 04.12.2014, Blaðsíða 6

6 4. Desember 2014
Aðventa
Orðið aðventa kallar fram ýmsar tilfinningar hjá fólki. Aðventan er undan-
fari jólanna sem er hjá flestum gleði-
hátíð en vekur einnig oft sorg og
kvíða sérstaklega hjá þeim sem hafa
misst ástvini.
Margir hafa fyrir sið að lesa söguna
Aðventu eftir Gunnar Gunnarsson
á þessum tíma. Sagan hefst þannig.
„Þegar hátíð fer í hönd búa menn
sig undir hana hver á sína vísu. Það
getur gerst á margan máta. Benedikt
hafði sinn hátt á því sem öðru. Hann
var sá, að í byrjun jólaföstu, helst á
sjálfan aðventusunnudag ef veður
leyfði, lagði hann upp með ríflegt
nesti, sokkaplögg til skiptana, tvenna
eða þrenna nýgerða leðurskó, prím-
us, olíubrúsa og glas af vínanda í mal
sínum, ferðinni heitið á fjarlægar
fjallaslóðir þar sem um þetta leyti
árs var ekki annað kvikt á ferli en
harðgerðir ránfuglar, refir og eins-
töku eftirlegukindur . . .“
Það eru þessar kindur sem Bene-
dikt vill koma í hús fyrir jól og
fjallar þessi skemmtilega saga um
þá glímu sem hann, hundur hans og
forystusauður eiga við náttúruöflin
á dimmasta tíma ársins.
Á Vísindavefnum http: //www.
visindavefur.is/svar. php? id=4656
er sagt frá aðventunni og þeirri hefð
að hafa aðventukrans með fjórum
kertum. Það er gaman að velta fyrir
sér af hverju við kveikjum á aðventu-
kertum og hvernig hefðin skapast.
„Orðið aðventa er dregið af latnesku
orðunum Adventus Domini, sem
þýða „koma Drottins“ og hefst hún
á 4. sunnudegi fyrir jóladag. Þessi
árstími var löngum - og er reyndar
víða enn - kallaðar jólafasta, sem
helgast af því að fyrr á öldum mátti
þá ekki borða hvaða mat sem var, til
dæmis ekki kjöt.
Aðventukransinn byggist á norð-
ur-evrópskri hefð. Hið sígræna
greni táknar lífið sem er í Kristi og
hringurinn táknar eilífðina. Fyrsta
kertið nefnist spádómakertið og
minnir á fyrirheit spámanna Gamla
testamentisins er höfðu sagt fyrir um
komu frelsarans. Annað kertið nefn-
ist Betlehemskertið. Þar er athygl-
inni beint að þorpinu sem Jesús
fæddist í, og þar sem ekkert rúm
var fyrir hann. Þriðja kertið nefnist
hirðakertið en snauðum og ómennt-
uðum fjárhirðum voru sögð tíðindin
góðu á undan öllum öðrum. Fjórða
kertið nefnist síðan englakertið og
minnir okkur á þá sem báru mann-
heimi fregnirnar.
Aðventukransinn, sem talinn er
vera upprunninn í Þýskalandi á fyrri
hluta 19. aldar, barst til Suður-Jót-
lands og varð algengur í Danmörku
eftir 1940. Frá Danmörku barst
þessi siður til Íslands. Í fyrstu var
aðventukransinn aðallega notaður
til að skreyta búðarglugga en á milli
1960 og 1970 fór hann að tíðkast á
íslenskum heimilum og er nú orðinn
ómissandi hluti þessarar árstíðar.
Fyrir rúmlega 40 árum orti norski
rithöfundurinn Sigurd Muri (1927-
1999) ljóð um aðventukertin fjögur
sem kallast „Nå tenner vi det første
lys“ og er það sungið við sænskt
lag frá 1898 eftir Emmu Christinu
Köhler (1858-1925). Lilja Sólveig
Kristjánsdóttir fyrrverandi kennari
og safnvörður í Reykjavík þýddi
ljóðið sem á íslensku ber heitið
„Við kveikjum einu kerti á“ og er
það á góðri leið með að verða einn
þekktasti aðventusálmur Íslendinga
fyrr og síðar. Hann er á þessa leið:
Við kveikjum einu kerti á.
Hans koma nálgast fer
sem fyrstu jól í jötu lá
og Jesúbarnið er.
Við kveikjum tveimur kertum á
og komu bíðum hans,
því Drottinn sjálfur soninn þá
mun senda‘ í líking manns.
Við kveikjum þremur kertum á,
því konungs beðið er,
þótt Jesús sjálfur jötu og strá
á jólum kysi sér.
Við kveikjum fjórum kertum á.
Brátt kemur gesturinn,
og allar þjóðir þurfa að sjá,
að það er frelsarinn.
En um aðventukertin er líka til
þýsk saga, er ber heitið „Fjögur
kerti“. Höfundur hennar er ókunnur
en þýðinguna gerði Pétur Björgvin
Þorsteinsson. Sagan er á þessa leið:
Það var búið að kveikja á öllum
fjórum kertunum á aðventukrans-
inum. Í kringum þau ríkti þögn. Ef
einhver hefði verið nálægur þá hefði
hann heyrt kertin tala saman.
Fyrsta kertið andvarpaði og sagði:
„Ég er friðarkerti. Ljós mitt lýsir en
fólkið býr ekki í friði hvert við annað.
Fólkinu er alveg sama um mig!“ Ljósið
á fyrsta kertinu varð minna og minna
þangað til það slokknaði alveg.
Annað kertið flökti og sagði: „Ég
heiti trú. En ég er alveg óþarfi. Fólk-
inu er alveg sama um Guð, það vill
ekkert af honum vita. Það hefur engan
tilgang að það sé ljós á mér.“ Kraftur-
inn í kertinu sem nefndi sig trú var
þrotinn. Lítill trekkur dugði til. Ljósið
slokknaði.
Með lágri, dapurri röddu tók þriðja
kertið til máls: „Ég heiti kærleikur. En
ég hef enga orku til þess að láta ljós
mitt skína. Fólkið er búið að ýta mér
til hliðar. Það sér bara sig sjálft og ekki
náungann sem þarf á kærleikanum að
halda.“ Að þessum orðum mæltum
slokknaði á þriðja kertinu.
Lítið barn kom inn í herbergið þar
sem aðventukransinn stóð á borðinu.
Með tárin í augunum sagði það: „Mér
finnst ekki gaman þegar það er slökkt
á ykkur.“
Þá svaraði fjórða kertið: „Ekki vera
hrætt, kæra barn. Meðan ljós er á mér
getum við kveikt á hinum kertunum.
Ég heiti von.“ Það var gleðisvipur á
andliti barnsins þegar það notaði ljósið
af vonarkertinu til þess að kveikja á
kærleikskertinu, trúarkertinu og frið-
arkertinu. Að því loknu sagði barnið
eins og við sjálft sig: „Nú geta jólin
komið í alvöru.“