Hafnarfjörður - Garðabær - 19.09.2014, Blaðsíða 4

4 19. SEPTEMBER 2014
Jaðarsett kirkja?
Ef samtíminn væri vídeóleiga þá væri kirkjan í bláu möppunni undir borði sem þú getur fengið
að skoða ef þú biður afgreiðslumann-
inn fallega og þá borgar sig líka að
hvísla svo að hinir viðskiptavinirnir
sjái ekki hvurslags týpa þú ert.“
Þannig skrifar Hildur Eir Bolladóttir,
sóknarprestur á Akureyri, í pistlinum
„Á kirkjan að skammast sín?“ á vefsíð-
unni akv.is 25.8. s. l. Af samlíkingunni
sem hún velur má ráða að hún telji
kirkjuna orðna að feimnismáli og sæta
fyrirlitningu í samfélaginu; í færslu á
Facebook fyrir nokkrum dögum talaði
Hildur Eir um að andstaðan við að RÚV
hætti bænalestri á Rás 1, ákvörðun sem
var svo afturkölluð að hluta, snerist
um „að jaðarsetja ekki kristindóminn.“
Þetta hugtak – jaðarsetning – skaut upp
kollinum hjá fleirum sem gagnrýndu
bænamálið, bæði lærðum sem leikum,
innan um orð eins og „árás“, „kirkju-
fóbíu“, „kúgun“, „þöggun“ og „áfall“.
Og allt eru þetta orð sem er meira en
furðulegt að sjá notað um stofnun sem
hefur jafn gríðarlega sterka stöðu og
íslenska þjóðkirkjan sannarlega hefur.
Hvernig birtist sú staða? Hildur Eir
Bolladóttir, sem finnst kirkjan hennar
sé jaðarsett í samfélaginu og líður eins
og hún starfi í klámiðnaðinum, er op-
inber starfsmaður, eins og allir kollegar
hennar innan Þjóðkirkjunnar og bisk-
upinn með. Í hverju hverfi er kirkja og
þar fer fram mikið, metnaðarfullt og
sýnilegt starf fyrir börn, unglinga og
eldri borgara og allt þar á milli, yfirleitt
í sterkum tengslum við samfélagið í
hverri sókn. Það er messa í beinni í
Ríkisútvarpinu á hverjum sunnudegi
og á stórhátíðum og biskup á frátekið
sæti við helstu opinberar samkomur,
við hlið kjörinna fulltrúa og embætt-
ismanna ríkis og bæja. Kristnifræði
er skyldunámsgrein í grunnskólum
frá 1. og upp að 10. bekk og um það
ríkir almenn sátt. Þegar ég sótti um á
frístundaheimili fyrir nokkrum árum
þurfti ég að haka við að stelpan ætti
EKKI að taka þátt í kirkjulegu barna-
starfi, en ekki velja að hún ætti að
gera það. Þjóðsöngurinn er sálmur.
Meirihluti unglinga fermir sig í kirkju
og meirihluti hjóna giftir sig í kirkju.
Svo gott sem allir eru jarðsungnir frá
kirkju, af presti, með kristilegu ritúali.
Til að kóróna sköpunarverkið nýtur
Þjóðkirkjan, ein allra stofnana, bein-
línis stjórnarskrárbundinnar verndar
íslenska ríkisins. Og það var það
ákvæði sem þeir sem kusu um tillögu
að nýrri stjórnarskrá árið 2012 virt-
ust helst vilja halda óbreyttu. Kristni
og kirkja eru normið, ekki frávikið,
og kirkjan er sýnileg og áhrifamikil á
öllum sviðum samfélagsins.
Ég stend því skilningsvana gagn-
vart þeirri skoðun eða upplifun, að
kirkjan sé á einhvern hátt, í einhverjum
skilningi, jaðarsett og skipað í felur.
Vissulega er hún ekki lengur það laun-
helga yfirvald sem hún áður var, þegar
orð hennar og gjörðir, tilveruréttur og
forréttindastaða voru sjálfgefin stað-
reynd og aldrei dregin í efa. Það hefði
ég haldið að væri af hinu góða, því
eins og Hildur Eir segir sjálf á ekkert
að vera hafið yfir gagnrýni – og það
á alveg sérstaklega við um opinberar
stofnanir.
En eins og oft er minnt á í þessu
samhengi – og virðist einkennilega
oft þurfa að minna á – felur afnám
forréttinda ekki í sér neins konar brot
á mannréttindum. Heldur eiginlega
þvert á móti. Og það er eitthvað bogið
við það hvernig starfsmenn kirkj-
unnar henda á lofti til skiptis tveimur
fullyrðingum – annars vegar því að
kirkjan sæti fordómum, jaðarsetningu
og kúgun og hins vegar því að kristni
og kirkja sé svo samofin við samfélag
okkar, menningu, siðferði og gildi að
eigi verði annað frá hinu skilið. Þetta er
dæmi sem gengur eiginlega ekki upp.
Jaðarsetning er orð sem eðlilegt er að
nota um hópa sem sæta mismunun, eru
valdalausir, hafa lítil eða engin áhrif á
eigin réttarstöðu eða samfélagsstöðu,
eru undirskipaðir. Og notkun þess
orðs, í þessu samhengi, styður sannar-
lega ekki málefnalega og skynsamlega
samræðu milli fólks með mismunandi
skoðanir á málefnum Þjóðkirkjunnar.
Til að þessi orð ættu við þyrftu að
eiga sér stað stórfelldar breytingar á
bæði stjórnskipun, skattkerfi, aðal-
námskrá grunnskóla, samfélaginu öllu
og kirkjunni sjálfri. Ég sé ekki að það
það sé aðsteðjandi alveg í bráð. Þangað
til er engum til góðs að gjaldfella mik-
ilvæg orð.
Að einhverjir agnúist út í kirkjuna
og gagnrýni hana - jafnvel harkalega,
stundum dónalega, lýsi sig jafnvel
beinlínis á móti henni – er nefnilega
hvorki jaðarsetning, árás né þöggun.
Flestar, ef ekki allar, opinberar stofn-
anir fá á sig annað eins og meira til.
Að einstakir prestar upplifi að þeir hafi
ekki lengur þá óvefengdu valdastöðu
sem kirkjan naut á árum áður, er ekki
heldur næg ástæða til að nota slík orð
- þótt einhverjum þeirra svíði eflaust,
og stundum skiljanlega, gagnrýnin og
þrasið.
HAFNARFJÖRÐUR / gARÐAbæR
17. TbL. 4. ÁRgANgUR 2014
Útgefandi: Fótspor ehf. Ábyrgðarmaður: Ámundi Ámundason, sími: 824 2466,
netfang: amundi@fotspor.is. framkvæmdastjóri: Ámundi Steinar Ámundason, netfang:
as@fotspor.is. auglýsingastjóri: Ámundi Ámundason, Suðurlandsbraut 54, 108 Reykjavík.
Auglýsingasími 578 1190, netfang: auglysingar@fotspor.is, Veffang: fotspor.is, Ritstjóri:
Ingimar Karl Helgason, sími: 659-3442 netfang: ingimarkarlhelgason@gmail.com,
Matarblaðamaður: Svavar Halldórsson. Sími. 869-4940. Netfang. svavar@islenskurmatur.is,
Umbrot: Prentsnið, Prentun: Ísafoldarprentsmiðja, 13.500 eintök. dreifing: Póstdreifing.
Fríblaðinu er dreiFt í 13.500 e intökum
í allar íbúðir í HaFnarFirði / Garðabæ
Það eru ekki margar góðar fréttir sem okkur berast þessa dagana. Slíkt er raunar algengt þegar frumvarp til fjárlaga er lagt fram. Tíðindin eru samt óvenju slæm að þessu sinni.
Það endurspeglast meðal annars í viðbrögðum Alþýðusambands Íslands sem
greint er frá hér í blaðinu. Rætt er um aðför að fólki með aðgerðum sem munu
auka fátækt. Því miður hefur Alþýðusambandið rétt fyrir sér.
Það er engin lausn á þeim erfiðleikum sem langtímaatvinnuleysi sannarlega
er, að færa vandann frá ríkinu til sveitarfélaga.
Það er jákvætt að bæjarfulltrúar Hafnfirðinga, bæði úr meiri og minnihluta,
skuli taka þetta alvarlega og muni grípa til aðgerða.
***
Siðað samfélag býður upp á leiðir til að jafna aðstöðumun; mun sem stundum
getur átt sér eðlilegar skýringar, og sem stundum er afleiðing af vondri stefnu
sem byggist á ósanngjarnri hugmyndafræði. Íslendingar vilja hafa sterkt og
öflugt velferðarkerfi. Við viljum ekki að fólk líði fyrir ólíka efnahagslega stöðu.
***
Í siðuðu samfélagi leggjum við ekki aðeins upp með að jafna aðstöðuna. Mark-
miðið er ekki síður að passa upp á að enginn verði útundan. Því miður höfum
við um það skýr dæmi að börn í Hafnarfirði eru útilokuð frá frístundastarfi,
vegna vangreiddra reikninga. Þetta er dæmi um að okkur hafi mistekist.
Samfélagsgerð okkar gengur út frá því að fólk sé almennt úti á vinnumark-
aðnum, báðir foreldrar og líka einstæðir foreldrar. Og fólk vinnur almennt
lengi.
Hvers vegna að hafa þessi gjöld? Er í alvörunni óhugsandi að bæjarfélag
einfaldlega bjóði börnum upp á þessa þjónustu. Þá gætu allir komist að, óháð
efnahag foreldra sinna.
Nóg er um að þeir sem lakar og lakast standa í samfélaginu neiti sér og börnum
sínum um gæði sem öðrum standa til boða.
Er ekki hægt að jafna aðstöðuna enn frekar? Tryggja öllum jöfn tækifæri?
Getum við ekki verið sammála um að skilja engan útundan?
Ingimar Karl Helgason
Þegar okkur
mistekst
Leiðari
Höfundur er
Halla Sverrisdóttir,
þýðandi
11. september í héraðsdómi
Ég bar vitni í Héraðsdómi Reykjaness þann 11. septem-ber og það var merkilegt að
koma inn í dómshús í fyrsta sinn. Ég
þekki ekki vel hvernig dómstólar vinna
eða hvað þeir meta. Mér fannst skipta
miklu máli að jarðýtan sem mætti í
hraunið þennan eina dag hefði ekki
verið þarna nema vegna þess að þarna
voru mótmælendur, hún kom vega-
gerðinni sjálfri ekkert við. Jarðýtan
ruddist gegnum hraunið – alla veg-
línuna og sárið eftir þessa einu umferð
gegnum hraunið stóð óhreyft tveimur
mánuðum síðar. Jarðýtan hafði aðeins
það hlutverk að ógna fólkinu, ryðja
því burt og eyðileggja í leifturárás það
sem fólkið vildi vernda og taldi með
rökum að væri hægt að vernda í dóms-
máli sem lá fyrir – en lá ofan í skúffu
í dómskerfinu.
Aukafjárveiting var ekki veitt til
að flýta málinu og útkljá það heldur
kusu yfirvöld að fara mun dýrari leið
valdbeitingar (ofbeldis) þar sem 60
lögreglumenn niðurlægðu fólkið og
ógnuðu á sama tíma og hraunið sem
þeim var heilagt var troðið niður og
rústað fyrir augum þeirra af fádæma
ruddaskap. Markmiðið var ekki að
semja, fólk fékk kærur sem höfðu verið
prentaðar út og dagsettar á föstudegi,
þegar blitzvegagerðin var á mánudegi.
Þeir sem voru kjarkaðir og staðfastir
(og undir 100kg) voru settir í kalda ein-
angrunarklefa og síðan fyrir dómstóla.
Hvert er markmiðið? Hverjum datt í
hug að í þessu litla landi ætti að byggja
upp kalt og ópersónulegt lögregluríki?
Eru þetta skilaboð til samfélagsins? Er
skilyrðislaus hlýðni æðsta dyggðin og
reyndist hún 20. öldinni vel?
Hefur ekki svona fólk einmitt verið
fyrirmyndir í öllum viti bornum sam-
félögum? Og það sem ég hugsaði í
þessum dómssal var – eru dómstólar til
að verja fólk eða valdakerfið? Meta þeir
hvort þessi jarðýta hafi verið þarna að
óþörfu og jafnvel ólöglega, til þess eins
að storka fólki og búa til glæpamenn
úr þeim sem eru með heilbrigða rétt-
lætiskennd – meta þeir meðalhófsreglu
og mannúð – eða er þetta meira eins
og lögfræðivél – 01010110: Hlýddirðu
skipunum? Ef NEI – þá ertu sekur. Og
með nákvæmlega þessari aðferð – væri
ekki hægt að handtaka hvern sem er
hvar sem er og gera að glæpamanni?
Birtist fyrst á vefsíðu
höfundar andrisnaer.is
Höfundur er
Andri Snær Magnason,
rithöfundur
Hjólað um Garðabæinn
Börn og fullorðnir hjóluðu saman á dögunum um hjóla- og göngustígaleiðir í Garða-
bænum. Meðal annars var farið um
Garðahraun og nýlagðan stíg meðfram
Vífilsstaðavegi. Hjólaferðin var farin á
vegum umhverfisnefndar Garðabæjar
í upphafi samgönguviku sem stendur
fram á mánudag og er hluti af evrópsku
átaki um bættar samgöngur í borgum
og bæjum.
Metaðsókn á
Unglinginn
Yfir sex þúsund manns sáu sýn-ingar á Unglingnum í Hafnar-
fjarðarleikhúsinu á síðasta leikári.
Verkið var sýnt þrettán sinnum
síðasta haust og komu þá yfir 2000
manns. Sýningar héldu áfram eftir
áramótin og voru haldnar 27 sýn-
ingar frá janúar til maí, og komu yfir
4000 gestir.
Þetta er meðal þess sem kemur
fram í ársskýrslu leikhússins. Þar er
greint frá 19 viðburðum sem leik-
húsið stóð fyrir á síðasta leikári, en
alls komu yfir 12.500 gestir í Hafnar-
fjarðarleikhúsið.