Hafnarfjörður - Garðabær - 12.12.2014, Blaðsíða 11

Allt frá konfektmola í fullbúna veislu!
kokulist.is - Sími 555 6655
1112. Desember 2014
í fjölskyldumeðferð fyrir fólk sem er í
þessum aðstæðum,“ segir Alda Hrönn
og vísar einnig til tölulegra gagna frá
Kvennaathvarfinu. Þær sýni að umtals-
vert færri konur frá Suðurnesjum leiti
til athvarfsins en áður. „Þetta er rakið
til þessara inngripa. Með því að beita
þessum úrræðum, nálgunarbanni og
brottvísun af heimili erum við að veita
þolendum heimilisofbeldis, sem einnig
fá réttargæslumann, tækifæri til að vera
á eigin heimili í stað þess að gerandinn
verði þar áfram.“
Mikil þörf á fræðslu
- Nú hefur oft komið fram að mikil tengsl
séu milli vændis og mansals. Hvernig
getur lögreglan beitt sér til að uppræta
þetta?
„Í fyrsta lagi er það bara fræðsla.
Það þarf fræðslu til lögreglumanna
og ákærenda, dómara, fræðslu fyrir
almenning, félagsþjónustu, heilbrigð-
isyfirvöld, alla sem koma að þessu.
Á grundvelli síðustu aðgerðaráætl-
unar stjórnvalda þá var komið af stað
fræðsluhópi á vegum innanríkisráðu-
neytisins og það er búið að fara núna í
töluverða herferð til að kynna mansal,
hvað það er, helstu einkenni og slíkt,“
segir Alda Hrönn og bætir því við að
undanfarna mánuði hafi rúmlega 200
manns fengið fræðslu af því tagi. „Ef
að við fræðum ekki og berum ekki
kennsl á fórnarlömbin, þá verða engin
fórnarlömb. Almennt er það þannig
að fórnarlömb mansals gefa sig ekki
fram, hvorki við lögregluyfirvalda eða
aðra, og segja að þau séu fórnarlömb.
Oft hafa þau bara ekki þekkingu á því
hvað mansal er. Það eru þessi einkenni
sem þarf að bera kennsl á til þess að
geta greint þau. Við þurfum fyrst og
fremst að bera kennsl á einkennin ef
við eigum að geta veitt þeim öryggi og
nauðsynlega aðstoð.“
Alda Hrönn bætir því við að rann-
saka þurfi mansalsmál frekar. Mansals-
mál séu stór og rannsóknir á þeim oft
tímafrekar og kostanaðarsamar. „En
vonandi erum við að fara að bæta
okkur í því og erum að fara að skoða
þetta betur.“
Ekki raunverulegt val
- Nú er hafa staðið réttarhöld í Héraðs-
dómi Reykjavíkur yfir 40 mönnum sem
sakaðir eru um kaup á vændi. Fram
hefur komið að rannsókn málsins hófst
sem rannsókn á mansali. En það er ekki
ákært fyrir það. Hvað skýrir?
„Ég á erfitt með að fara inn í einstök
mál eins og það, en ef ég get talað um
það almennt, þá er það þannig og það
er viðurkennt í þessum „heimi“, að
mansal er oft yfirhatturinn á þessari
skipulagðri glæpastarfsemi þar sem
verið er að versla með fólk. Lögregla
getur verið með fórnarlamb mansals
í höndunum, en erfitt er að ná sak-
fellingu fyrir mansalið. Stundum er
sakfellt fyrir önnur brot sem þessu
tengjast, til dæmis vændi, milligöngu,
peningaþvætti, málamyndahjónabönd,
eða hvað annað sem er,“ segir Alda
Hrönn.
Hún greinir frá því að hún hafi nýlega
setið alþjóðlega ráðstefnu um mansal á
Norðurlöndum og á Balkanskaga. „Það
eru færri mansalsmál hér, klárlega, en
það er alls staðar þannig að það er erfitt
að sanna þetta. Sönnunarkröfurnar
eru mjög ríkar. Því verða sakfellingar
í mörgum löndum á öðrum grundvelli
en fyrir sjálft mansalið.“
- Skiptir sænska leiðin svonefnda, að
kaup á vændi séu glæpur en ekki það
að selja vændi, máli í þessu sambandi?
„Já, klárlega. Það er mín sýn og
annarra sem vinnum að þessu að við
erum stundum með konur sem vilja
oft ekki okkar aðstoð. Þetta eru svo-
kallaðar vændiskonur, þær sem eru að
selja sig í vændi. Þær vilja ekki íhlutun,
en hins vegar eru það afar fáar konur
sem eru ekki í viðkvæmri aðstöðu. Þær
eru lang flestar í viðkvæmri aðstöðu að
því leyti að þær hafa ekki raunverulegt
val. Stundum eru þær beinlínis gerðar
út, en stundum er það líka þannig að
þær eru oft frá landi þar sem ríkir mikil
spilling, þær hafa einhvern tímann, á
einhverjum tímapunkti, verið gerðar
sjálfar út. Þetta er það sem þær kunna
og hafa haft lifibrauð af, þær koma frá
fátæku ríki og svo framvegis. Þannig
að raunverulega valið er í rauninni
ekki fyrir hendi. Í almennri umræðu
er stundum talað um þær „sem vilja
þetta“. Þær eru mjög fáar og ég bara
leyfi mér að efast, að þær séu ekki í
viðkvæmri stöðu, þannig að viðkom-
andi þurfi einhvers konar aðstoð. Ég á
ákaflega bágt með að trúa því að það sé
raunverulegur vilji fyrir því hjá mann-
eskju að stunda þessa vinnu.“
Sektir of lágar
- Á það hefur verið bent að þessi vilji
löggjafans, Alþingis, að færa ábyrgð
á vændi yfir á kaupandann nái ekki
markmiði sínu vegna þess að fælingar-
mátturinn sé fólginn í því að menn
verði uppvísir að vændiskaupum. Þótt
menn séu teknir af kerfinu, eins og dæmi
eru um, þá sé eins og það sé þegjandi
samkomulag um að ekki verði upplýst
hverjir þarna eru á ferðinni. Hvaða
skoðun hefur þú á þessu?
„Mín skoðun er sú, sama og hjá rík-
issaksóknari núna, að krefjast þess að
það sé opið þinghald í vændiskaupa-
málum, vegna þess að þar er raunveru-
lega forvörnin. Það að viðkomandi sé
ekki nafngreindur gerir það að verkum
að forvarnargildið er ekki það sama.
Þannig að þá höfum við of mikla eft-
irspurn. Við þurfum að stemma stigu
við eftirspurninni. Það er mitt mat og
ríkissaksónara líka að við gerum þá
meira með því að þetta séu ekki lokuð
þinghöld.“
Alda Hrönn bætir því við að enn
meira mætti gera. „Sektir í þessum
málum hafa verið of lágar að mínu
mati. Þá erum við ef til vill að fá tvöföld
skilaboð. Löggjafinn og dómsvaldið
senda eiginlega tvíbent skilaboð.
Löggjafinn telur þetta ólögmætt en
refsiramminn er lágur og dómsvaldið
hefur túlkað lögin eins og raun ber
vitni,“ segir Alda Hrönn Jóhannsdóttir.
Sjónarmið beggja kynja
- Ef við lítum annað, þá er það nýtt af
nálinni hér á höfuðborgarsvæðinu, að
lögregluliðinu sé stýrt af konu, hvað þá
tveimur konum. Talað hefur verið um
karlaveldi í lögreglunni. Hvernig upplifir
þú starfsumhverfið?
„Ég upplifi það bara vel. Okkur er
mjög vel tekið af lang flestum. Við
höfum verið í þessu samfélagi lengi
Mér persónulega hefur líkað mjög vel
að starfa í þessum geira og hefur þótt
það mjög skemmtilegt, eftir sex ára
starf með Sigríði Björk. Mér finnst
líka gríðarlega mikill kostur að vera
með konur inn í kerfinu. Það hefur
bara sýnt sig í stórum sem smáum
málum sem við höfum verið með að
það skiptir máli að við séum með sjón-
armið beggja kynja. Og ég held að þú
getir alveg spurt þá kollega okkar sem
við höfum unnið hvað lengst með að
þetta er orðin sú dýnamík sem hefur
reynst best.“
- Nýlega kom fram að konur eru
samt sem áður aðeins um 13 prósent
lögreglumanna. Þarf ekki að jafna þetta
hlutfall frekar?
„Jú, ég myndi nú halda það. Að
sjálfsögðu fer þetta eitthvað eftir
áhuga viðkomandi. Kynin eru ólík, en
ég held samt að það hafi verið erfitt
fyrir konur að ná fótfestu inni í stéttum
þar sem hefur verið mikil kynjaskipt-
ing. Ég held að þetta sé allt að breyt-
ast. Maður sér það. Við þurfum líka
að fjölga konum í stjórnunarstöðum
innan lögreglunnar. Það er bara ein
kona sem hefur verið skipuð yfirlög-
regluþjónn. Það segir sitt.“
Alda Hrönn segir of snemmt að
svara því til hvort gengið verði sér-
staklega í að fjölga konum innan lög-
reglunnar. „Ég held samt að það þurfi
alltaf að gæta jafnræðis þannig að það
sé alltaf hæfasti aðilinn valinn í starfið
hverju sinni, hvort sem það er kona eða
karl. En að sjálfsögðu þarf að líka að
líta til kynjahlutfallsins og líta til jafn-
réttislaganna í þessum efnum,“ segir
Alda Hrönn Jóhannsdóttir, aðstoðar-
lögreglustjóri höfuðborgarsvæðsins.
Austurríska
leiðin
Austurríska leiðin svonefnda var
sett í lög hér á landi árið 2011.
Samkvæmt henni er heimilt að
fjarlægja ofbeldismann af heimili
og setja nálgunarbann á viðkom-
andi. Markmið laganna er að styrkja
réttarstöðu fórnarlamba ofbeldis,
sérstaklega þeirra sem verða fyrir
heimilisofbeldi.
Val og að-
stöðumunur
Sænska leiðin svonefnda var inn-
leidd í íslensk lög árið 2009. Þá var
samþykkt frumvarp um að kaup á
vændi yrðu refsiverð. Í greinargerð
með frumvarpinu segir meðal annars
um sænsku leiðina að hún miði við
að „það sé hlutverk löggjafans að
sporna við sölu á kynlífi, enda sé ekki
ásættanlegt að líta á mannslíkamann
sem söluvöru. Einnig er gengið út
frá því að ábyrgðin af viðskiptunum
hvíli á herðum kaupandans en ekki
seljandans, enda sé aðstöðumunur
þeirra ævinlega mikill. Loks er litið
svo á að það sé kaupandinn sem í
krafti peninganna hafi eiginlegt val
um að kaupa eða kaupa ekki, enda
staða hans í langflestum tilvikum
miklum mun sterkari en staða þess
sem selur aðgang að líkama sínum
til kynlífsathafna.“
„sektir í þessum málum hafa verið of lágar að mínu mati,“ segir Alda Hrönn.
Alda Hrönn lýsir aðgerðum lög-
reglunnar í heimilisofbeldismálum.
Alda Hrönn telur að réttarhöld í
vændiskaupamálum eigi að halda
fyrir opnum tjöldum.
Mynd: Pressphotos.biz
„Við viljum rjúfa
þennan vítahring.“