Fréttir - Eyjafréttir - 12.12.1996, Side 10

10
Fréttir
Fimmtudagur 12. desember 1996
Vestmannaeyjaflugvöll
-Þann 13. nóvember sl. voru 50 ár frá vígslu vallarins og verður þess minnsl
Þeir sjá um að halda
flugvellinum opnum
Jóhann Guðmundsson, flugvallar-
stjóri, sem Eyjamenn þekkja sem
Didda á fluginu tók við starflnu árið
1978. Hann tók við af Steingrími
Arnar sem tók við af Bóa Júll en
fyrsti flugvallarstjórinn var Herj-
ólfur Guðjónsson, faðir Bjarna
flugumferðarstjóra sem lét af
störfum á síðasta ári.
Með Didda starfar Ingibergur Ein-
arsson og saman bera þeir ábyrgð á að
við komumst til og frá Eyjum með
flugi. Starf þeirra er kannski fyrst og
fremst að sinna brunavörnum og til
þess hafa þeir tvo brunabíla sem oftast
má sjá á ferðinni þegar flugvélar eru
að lenda og fara í loftið. Þeir fylgjast
einnig með flugbrautunum og á það
ekki síst við á vetuma í snjó og hálku.
Þegar hálka er þarf að sópa brautimar
en ef það dugar ekki eru þær
sandbornar. Frá 1990 hafa þeir haft
snjóruðning á sinni könnu og það
getur verið tímafrekt og erfitt verk. Að
lokum þurfa þeir að sjá um viðhald á
öllum eignum Flugmálastjómar í
Vestmannaeyjum.
Stórstígar framfarir
Diddi hefur upplifað miklar breytingar
á flugvellinum frá því hann tók við
starfi flugvallarstjóra. „Fyrsta stóra
stökkið var þegar nýja flugstöðin var
vígð 27. janúar en hún tók við af
skúmum sem við höfðum orðið að
sætta okkur við fram að því. Mörgum
fannst mikið í lagt og gestir við
vígsluna höfðu orð á því hvað ætti að
gera við svona stóra flugstöð. Ég
sagðist vonast til þess að hún ætti eftir
að verða of lítil og það varð reyndin. í
fyrstu var bara gert ráð fyrir einu
flugfélagi en nú eru þau orðin þrjú,
Flugleiðir, Flugfélag Vestmannaeyja
og Islandsflug,“ segir Diddi.
Um leið hefur farþegafjöldi meira en
þrefaldast. „Árið 1979, árið áður en
flugstöðin var vígð, fóru um 25
þúsund farþegar um Vestmanna-
eyjaflugvöll. 1980 vom farþegamir 32
þúsund og 1981 fór farþegafjöldinn
upp fyrir 40 þúsund. Síðan hefur verið
stígandi og nú fara um 80 þúsund
farþegar um flugvöllinn á ári.“
2400 farþegar
á einum degi
Þjóðhátíðin er alltaf mikill annatími á
flugvellinum, einkum á mánudeginum
þegar koma þarf þjóðhátíðargestum til
síns heima., J>að nálgast stundum að
vera algjört öngþveiti hjá okkur þvf
allir vilja komast í burtu á sama tíma.
Mánudagurinn eftir þjóðhátíðina 1994
var metdagur hjá okkur. Þá fóm héðan
um 3000 manns og lendingar voru
450. Það var allt á fullu allan daginn
og var ég mikið feginn um kvöldið að
allt skyldi fara vel.“
Eðlilega eru sumrin mesti anna-
tíminn á Vestmannaeyjaflugvelli og
þá er vinnudagurinn oft langur. „Við
stöndum vaktir frá klukkan 7 á
morgnana og erunt að oft fram á
kvöld. En það getur líka verið erfitt á
veturna þegar snjór er á brautinni. Þá
þurfum við að rífa okkur upp fyrir
allar aldir þannig að allt verði klárt
fyrir fyrstu áætlunarflugvélamar."
Fram til ársins 1990 sáu starfsmenn
áhaldahúss Vestmannaeyjabæjar um
að ryðja flugbrautimar en síðan hafa
Diddi og Ingibergur séð um það
sjálfir. Það gat verið kalsamt verk áður
en tækjahúsið kom. „Það tók oft tvo
tíma að koma dótinu í gang og því
vomm við að mæta klukkan fjögur og
fimm á nóttunni. Stóðum við
skjálfandi úr kulda við að hreinsa snjó
af tækjum og vélum áður en hægt var
að byrja á að ryðja. Eftir að tækjahúsið
kom hefur aðstaðan gjörbreyst til hins
betra. Nú standa öll tækin í upphituðu
húsi, tilbúin hvenær sem þarf að nota
þau,“ segir Diddi.
Þróun
flugvallaríns
Þegar flugvöllurinn var vígöur
13. nóvember 1946 var ein
flugbraut, austur-vesturbrautin
og var hún um 700 m löng. Ekki
var tekið úr öxlinni fyrr en
nokkrum árum seinna. Seinna
var noröur-suðurbrautin byggð.
Fram að gosi var austur-vest-
urbrautin 900 m og norður-
suðurbrautin 700 m. Gosið kom
sér vel því þar kom efni í að
lengja brautirnar og í dag eru
þær 1300 m og 1100 m með
öryggisvæðum.
Arið 1990 var lagt slitlag á
báðar brautirnar. Eru þær
samtals 100 þúsund fm og
línurnar á þeim eru hvorki meira
né minna en 5000 fm.
Nýi flugturninn var tekinn í
notkun árið 1979, flugstöðin
Djöfíagangur við
Vestmannaeyjar
Kaflinn sem hér fer á eftir er úr bók
Þorsteins Jónssonar flugstjóra, Viðburðarík
flugmannsævi. Þorsteinn hefur reynt margt á
löngum flugmannsferli, flaug m.a. orustu-
þotum í seinni heimstyijöldinni og tók átt í
hjálparflugi í Bíafra. Hér segir hann frá
eftirminnilegri flugferð til Vestmannaeyja og
segist hann hvorki fyrr eða síðar hafa lent í
krappari dansi. A einhvern óútskýranlegan
hátt tókst honum að lenda flugvél sinni á
flugvellinum í Vestmannaeyjum eftir miklar
hremmingar í suðaustan hvassviðri. Það er
vel við hæfi að birta þennan kafla þegar
Vestmannaeyingar minnast þess að 50 ár eru
liðin frá því flugvöllurinn var tekin í notkun.
I honum kemur greinilega fram hvað
flugvöllurinn var frumstæður og flugmenn
urðu að notast við eigið hyggjuvit og reynslu.
Þá var samkeppni milli Flugfélags Islands og
Lofdeiða í innanlandsfluginu og þá varð
kappið stundum meira en forsjáin eins og
greinilega kemur fram í frásögn Þorsteins.
Kaflinn er birtur með góðfúslegu leyfi
Arnbjörns Kristinssonar bókaútgefanda í
Setbergi. Arnbjörn er Eyjamaður og þekkir
því sögusviðið af eigin raun.
Metnaður ber
skynsemina ofurliði
Á þessum tímum voru engar reglur
um lágmarksveðurskilyrði fyrir flug
og var hverjum flugstjóra í sjálfsvald
sett hvort hann teldi flugfært eða ekki
og hvort hann treysti sér til að taka
áhættu í tvísýnu veðri. Þetta gat
auðvitað skapað hættuástand því að
hörkusamkeppni var þá á milli
Flugfélags íslands og Loftleiða um
innanlandsflugið. Ef flugstjóri, sem
var að velta fyrir sér hvort ætti að
fljúga á ákveðinn stað, frétti að hitt
félagið ætlaði að fljúga þangað gat
hann í fæstum tilfellum, metnaðar
síns vegna, skorast undan að reyna
líka. Var því oft lagt út í tvísýnu við
aðstæður, sem alls ekki er leyfilegt nú
eftir að strangar reglur hafa verið
settar um lágmarksveðurskilyrði fyrir
flug. Flugslys voru einnig miklu tíðari
þá en nú, en miðað við þær aðstæður
sem ég hef lýst má segja að það hafi
verið mesta mildi að þau voru ekki
tíðari en raun ber vitni.
Sem dæmi um þetta ástand get ég
sagt frá flugferð sem ég fór um þessar
mundir til Vestmannaeyja. Ég vil taka
það fram að ég geri þetta ekki til að
hæla sjálfum mér fyrir „unnið afrek“,
heldur til að sýna hversu varhugavert
ástandið gat verið þegar metnaðurinn
bar skynsemina ofurliði. Ég tel nú að
þetta flug hafi verið helber
glannaskapur og mér til minnkunar að
láta áeggjan annarra og minn eiginn
metnað ráða ferðinni.
Ein 700 m flugbraut
í þá daga var flugvöllurinn í Vest-
mannaeyjum mjög frábrugðinn því
sem hann er nú, aðeins ein braut,
þakin rauðamöl og ekki nema 700
metra löng. Þá var ekki búið að taka
úr norðuröxlinni á Sæfelli, við
austurenda flugbrautarinnar, og að-
flugið þurfti að vera mjög bratt þegar
lent var til vesturs til þess að fá hjólin
til að snerta brautina nógu fljótt, svo
að hægt væri að standa á hemlunum
og nema staðar áður en á hinn endann
væri komið. Lending á austurenda
brautarinnar var líka erfiðari en ella
vegna uppstreymis við endann þar
sem vestanvindurinn lyftist yfir
öxlina. Við vorum á þessum árum
nýbyrjaðir að fljúga til Vest-
mannaeyja á Douglas-vélunum, en
sannast sagna var það fífldirfska að
fljúga svona stórum flugvélum inn á
þennan flugvöll sem var svo langt frá
því að standast þær kröfur sem nú eru
gerðar. En við létum okkur hafa þetta
og stafaði nær eingöngu af harðri
samkeppni. Loftleiðir þóttust „eiga“
Vestmannaeyjar. Og víst er um það
að þeir höfðu verið duglegri en
Flugfélagið að halda uppi flug-
samgöngum þangað og voru því mjög
vinsælir meðal eyjaskeggja. Sér-
staklega iðinn við við eyjaflugið var
Kristinn Olsen flugstjóri enda í miklu
og verðskulduðu uppáhaldi hjá
heimamönnum. Við Flugfélagsmenn
áttum erfitt með að sætta okkur við
þetta forskot Loftleiða og hugðumst
bæta stöðu okkar með því að fljúga
þangað á stærri flugvélum en þeir áttu
þá kost á. Ég vil þó taka skýrt fram að
á milli flugmanna beggja félaga ríkti
vinátta og oftast náin og góð sam-
vinna varðandi upplýsingar um veður
og flugskilyrði þrátt fyrir sam-
keppnina.
Suðaustan hvass-
viðri í Eyjum
Umræddan dag var suðaustan hvass-
viðri og rigning og ekki vænlegt útlit
fyrir flug til Vestmannaeyja. Heldur
bætti í vindinn þegar leið á daginn og
veðurathugunarstöðin á Stórhöfða gaf
upp austsuðaustan níu vindstig, 700
feta skýjahæð, regn og lélegt skyggni.
Ég var alveg kominn að því að aflýsa
áætlunarflugi okkar þangað fyrir fullt
og allt þennan dag þegar Karl
Kristmannsson, umboðsmaður okkar
í Eyjum, hringdi og sagðist hafa frétt
að Loftleiðir væru búnir að ákveða
flug þangað og brottför frá Reykjavík
yrði eftir hálftíma. Hann taldi að
vindurinn á flugvellinum væri ekki
eins mikill og á Stórhöfða. Við
hringdum til Loftleiða og fengum
staðfest að Kiddi Olsen myndi innan
skamms leggja af stað til Eyja í
Anson-flugvél.
Loftskeytamaðurinn
tók af skarið
f þetta sinn voru skráð í áhöfn mína
Anton Axelsson aðstoðarflugmaður,
Oddgeir Karlsson loftskeytamaður og
Guðbjörg Sigurðardóttir flugfreyja,
og höfðum við þessi fjögur flogið
nokkuð mikið saman undanfamar
vikur. Oddgeir starfaði að vísu sem
loftskeytamaður á togurum Bæjarút-
gerðar Hafnarfjarðar, en var lánaður
okkur tímabundið, og svo hafði
atvikazt að hann flaug nær eingöngu
með mér. Einhverra hluta vegna hafði
hann tröllatrú á mér sem flugmanni
og var haldinn þeim misskilningi að
mér væm allir vegir færir í ioftinu. Og
nú tók hann af skarið varðandi þetta
flug til Eyja. Þar sem ég stóð og var
að reyna að safna kjarki til að aflýsa
fluginu gekk hann til mín, skók
vísifingrinum framan í mig, eins og
hans var vani þegar hann vildi leggja
áherslu á eitthvað og sagði:
„Blessaður vertu ekkert að tvínóna
við þetta, Steini. Þú ferð létt með
svona smávegis golu.“
Teningunum kastað
Jæja, þá var teningunum kastað og
ekki lengur til setunnar boðið. Ég
sagði strákunum í afgreiðslunni að
hringja í farþegana og við skyldum
drífa okkur af stað strax og þeir væru
mættir. Þegar til kom reyndist aðeins
vera einn farþegi, og var hann með
frímiða - faðir eins flugvirkjans okkar.
Hann mætti fljótlega og við
skunduðum út í flugvélina sem stóð á
stæðinu fyrir framan og skókst í
vindhviðunum. Hvassviðri var og
rigning þegar við hófum flugið, og
við vorum innan skamms komin upp
í svörtu skýin, sem grúfðu brúnaþung
ofan á fjöllunum. Flugvél þessi var
búin radíóhæðarmæli (sem vinnur líkt
og dýptarmælir á skipum) og gerði
hann okkur kleift að taka stefnuna
beint á Vestmannaeyjar. Mælirinn
sýndi okkur hvenær við værum
komin yfir fjallgarðinn og út yfir
hafið svo við gætum lækkað flugið
aftur niður úr skýjahulunni.
Flugvélin lét eins og
skopparakringla
Kristinn Olsen hafði farið í loftið
skömmu á undan okkur, og kölluðum
við nú í hann á hátíðnibylgjunni til að
grennslast unr hvar hann væri staddur.
Með sinni auðþekkjanlegu djúpu rödd
svaraði hann um hæl:
-Já, blessaður Steini. Ég er héma við
Kleifarvatnið að reyna skríða yfir
nesið. Hér er andskotanum ókyrrara!"
Við vorum hjartanlega sammála um
ókyrrðina. Þama sem við vorum í
5000 feta hæð uppi í skýjunum yfir
fjöllunum hentist flugvélin til eins og
skopparakringla, en flugmenn á
íslandi voru orðnir ýmsu vanir í þeim
efnum og létu ekki lítilsháttar ókyrrð
setja sig úr jafnvægi (að minnsta kosti
ekki andlegu). Lítilsháttar ísing gerði
vart við sig en af henni höfðum við
litlar áhyggjur því innan skamms
myndum við lækka flugið aftur niður
í hlýrra loft.
Auðséð var að við yrðum í Eyjum
töluvert á undan Kidda því við vorum
á hraðfleygari flugvél og auk þess
fæmm við styttri leið. Það virtist líða
óratími unz radíóhæðarmælirinn
sýndi að við væmm komnir suður
fyrir fjallgarðinn, og gaf þetta ótvírætt
í skyn að andbyrinn væri mikill. Nú
dró til muna úr ókyrrðinni, og þegar
mælirinn síðan sýndi að við værum
yfir sjó lækkuðum við flugið niður úr
skýjahulunni sem reyndist vera í urn
það bil 700 feta hæð. Regnið buldi á
framrúðunum og fyrir neðan okkur
var hvítfyssandi sjórinn. Við sáum
vindinn þrífa löðrið ofan af
öldutoppunum og þeyta því í langar
froðurákir. Flugvélin rétt mjakaðist
áfram á móti rokinu og framundan