Vesturland - 11.09.2014, Blaðsíða 9

911. SEPTEMBER 2014
Geitfjársetrið að Háafelli á Hvítársíðu
- virðingarvert framtak til að viðhalda íslenska geitfjárstofninum
Geitur hafa fylgt Íslendingum frá landnámi eins og sést á örnefnum víða um land.
Um miðja 20. öld lá við að stofninn
þurrkaðist út en síðan þá hefur verið
reynt að viðhalda honum og í árslok
2012 taldi íslenski geitastofninn 818
dýr og telst því í útrýmingarhættu en
okkur Íslendingum er einfaldlega skylt
að vernda þennan stofn. Ekki bara
vegna þess að við erum skuldbund-
inn af alþjóðlegum samningum að
vernda dýr í útrýmingarhættu heldur
ætti okkur að vera það einnig ljúft að
varðveita þennan hluta af okkar sögu
og menningu. Að auki búa geitur yfir
verðmætum afurðum sem hægt er að
vinna svo sem mjólk, þel, kjöt og skinn.
Ábúendur á Háafelli í Hvítársíðu hafa
ræktað geitur í meira en tvo áratugi og
hýsa nú rúmlega fimmtung stofnsins.
Ábúendur á Háafelli eru Jóhanna B.
Þorvaldsdóttir og Þorbjörn Oddsson
og eru þau með um 400 geitur, eða um
helming geitfjárstofnsins.
Hafin er undirskriftasöfnun til að
skora á íslensk stjórnvöld að bjarga
íslensku geitinni en geitfjárbúið að
Háafelli fer á uppboð verði ekki hægt
að semja eða bankann. Þarna hefur
ótrúlegur fjöldi fólks, hátt í 79 þús-
und manns, allsstaðar að úr heim-
inum, s.s. Íslandi, Bandaríkjunum,
Norðurlöndunum, Evrópulöndum,
Nýja-Sjálandi, Indlandi, Suður-Afríku,
Brasilíu, Bahamas o.fl., skrifað nafn
sitt. Þessu ber að fagna og það ýtir
undir væntingar um að geitfjárstofn-
inn komist í náinni framtíð úr útrým-
ingarhættu. Geitur hafa fylgt landinu
lengi, það má m.a. sjá á bæjarnöfnum.
Bærinn Geitaberg er á Vesturlandi, í
Svínadal, og þar er Geitabergsvatn. Á
Hvammstanga er m.a. veitingastaður
sem heitir Geitafell og í Reykjahverfi
í Þingeyjarsýslu er bærinn Geitafell.
Geiturnar ganga flestar saman, og
fjær má sjá nokkurn hóp.
„Svæðisgarðurinn Snæfellsnes er í raun sóknaráætlun
og samvinnuvettvangur fyrir svæðið í heild“
-segir Ragnhildur Sigurðardóttir, nýráðin framkvæmdastjóri Svæðisgarðs Snæfellsnes
Svæðisgarðurinn Snæfellsnes var stofnaður í aprílmánuði 2014 af sveitarfélögum og félagasam-
tökum í atvinnulífi á Snæfellsnesi. Hlut-
verk hans er að vera vettvangur fjölþætts
samstarfs með áherslu á að nýta sérstöðu
svæðisins við uppbyggingu fjölbreyttara
atvinnulífs og þjónustu.Gera gott betra.
Bæta lífsgæði núverandi íbúa og laða
nýja íbúa að. Sérstaklega er horft til unga
fólksins. Svæðisskipulagsnefnd sveitar-
félaganna á Snæfellsnesi hefur auglýst
tillögu að svæðisskipulagi fyrir Snæ-
fellsnes. Í tillögunni, sem samanstendur
af greinargerð auk umhverfisskýrslu, er
sett fram stefna um byggðar- og atvinnu-
þróun á Snæfellsnesi sem miðar að því
að atvinnulífið, þekkingargeirinn og
samfélagið nýti sér í auknum mæli þau
verðmæti sem felast í náttúru- og menn-
ingarauði Snæfellsness og að skipulag
og mótun byggðar og umhverfis taki
mið af honum. Þannig styrki áætlunin
staðaranda og ímynd Snæfellsness og efli
atvinnulíf og byggð á svæðinu. Svæðis-
skipulagstillagan liggur frammi til sýnis
hjá oddvitum Eyja- og Miklaholtshrepps
og Helgafellssveitar og á skrifstofum
Grundarfjarðarbæjar, Snæfellsbæjar og
Stykkishólmsbæjar og hjá Skipulags-
stofnun á Laugavegi 166 í Reykjavík til
20. október 2014. Tillagan er einnig til
sýnis á vefsíðum sveitarfélaganna og
á vefnum svaedisgardur.is . Þeim sem
telja sig eiga hagsmuna að gæta er gef-
inn kostur á að gera athugasemdir við
svæðisskipulagstillöguna.
Ragnhildur Sigurðardóttir um-
hverfisfræðingur hefur verið ráðin
framkvæmdastjóri Svæðisgarðsins
Snæfellsness en alls bárust 23 umsóknir
um starfið. Ragnhildur býr á Álftavatni
í Staðarsveit í Snæfellsbæ, með eigin-
manninum, Gísla Erni Matthíassyni, og
þremur börnum,þar sem þau starfrækja
sauðfjárbú. Hún er með mastersgráðu í
umhverfisfræðum frá Landbúnaðarhá-
skóla Noregs og hefur sl. 14 ár gegnt
starfi lektors við umhverfisdeild Land-
búnaðarháskóla Íslands á Hvanneyri.
Ragnhildur hefur stýrt margvíslegum
þróunar- og nýsköpunarverkefnum í er-
lendu sem innlendu samstarfi, tengdum
fræðslu og umhverfismálum, atvinnu-
uppbyggingu í dreifbýli, menningar-
landslagi o.fl.
„Ég hef tekið þátt í þeirri undirbún-
ingsvinnu sem fram hefur farið á Snæ-
fellsnesi s.l. ár, m.a. sem varaformaður
svæðisskipulagsnefndar og fæ þar smá
forgjöf við mótun á næstu skrefum.
En nú liggur fyrir að stækka þann hóp
sem veit og skilur hvaða tækifæri felast
í svæðisgarði, fá sem flesta til að koma
um borð í þennan bát því ef allir róa í
sömu átt miðar okkur betur áfram. Það
er með söknuði sem ég kveð Landbún-
aðarháskóla Íslands og Hvanneyri eftir
16 ára starf. Það eru þegar farin af stað
samvinnuverkefni, m.a. tvö nemenda-
verkefni í tengslum við svæðisgarðinn,
þannig að samstarfið heldur áfram þó
með öðrum formerkjum sé. En það
verður spennandi að fá að vinna heima
á Snæfellsnesi.
- Hafa konur meiri áhuga á umhverfis-
málum, menningu, fjölbreyttara at-
vinnulífi og fleiru?
„Þetta er umhugsunarvert. Meðal
þeirra sem ég mun vinna mikið með
eru kraftmiklar konur sem vinna að
upplýsinga- og markaðsmálum í þéttbýl-
iskjörnunum á norðanverðu Snæfells-
nesi. Í störfum í landbúnaði, fiskvinnslu
og útgerð á Snæfellsnesi er meirihlutinn
karlmenn, ekki síst í stjórnunarstörfum.
Allir bæjar-/sveitarstjórar á svæðinu
eru núna karlmenn. Í undirbúnings-
vinnunni hingað til hafa bæði kynin
tekið þátt og mitt mat er að á Snæfells-
nesi viljum við öll sjá blómlegar byggðir,
nærandi samfélag og öflugt atvinnulíf
á sjálfbærum grunni. Ef við hugsum
allt Snæfellsnes sem eitt atvinnusvæði
er auðveldara að fá hjón til að flytja til
okkar, að bæði fái vinnu. Ungar konur
er mjög mikilvægar fyrir vöxt samfé-
laga, það sér hver maður og það er þá
samfélaginu öllu í hag að búa vel að
þeim. Reyndur sveitarstjórnarmaður í
Noregi sagði einu sinni að ungar konur
væri mikilvægari fyrir byggðaþróun þar
í landi en Golfstraumurinn.Ungt fólk
mun líka þyrpast á Snæfellsnes þegar
það áttar sig á hversu gott er að ala upp
börn hér og hversu margir möguleikar
eru fyrir útivist og hreyfingu. Þarna, eins
og á flestum sviðum, fara hagsmunir
kynjanna saman og samvinna er leiðin.
- Kemur starfsemi Svæðisgarðs Snæfells-
nes til að skarast við starfsemi annarra
félaga eða stofnanna sem hafa verið að
vinna að svipuðum verkefnum fram til
þessa, kannski tímabundnum?
„Alveg örugglega. En með samstarfi
stillum við vonandi saman strengina.
Svæðisgarðurinn er langtímaverkefni
og farvegur fyrir mörg stór og lítil ver-
kefni. Til þess að ná stórum langtíma-
markmiðum þarf að byggja á því sem
fyrir er, en einnig að virkja fleiri, m.a.
unga fólkið. Sem dæmi um áhugaverð
verkefni má nefna göngu- og hjólastíga
og aukið samstarf milli atvinnugreina
á sviði ferðaþjónustu.Að veitingastaðir
og verslanir á Snæfellsnesi bjóði í
auknum mæli upp á mat úr héraði, og
einnig að fólk geti tekið heim með sér
bragðprufur úr Snæfellsku matarkist-
unni, bæði úr sjó, ám og af landi..
Blómlegt félagslíf
í Staðarsveit
- Þegar fjölskyldan er ekki bundinn við
bústörf eða aðra vinnu, eru það þá ein-
hver áhugamál eða tómstundastörf sem
fá einhvern sess í ykkar lífi?
„Hjá manninum mínum er það
fyrst og fremst búskapurinn sem á hug
hans allan og alls kyns stúss í kring
um sauðfé og fjárhundinn á bænum.
Stundum grípur hann veiðistöngina og
rennir fyrir fisk eða fer með byssuna
og kemur heim með fugl. Við erum
bæði svo heppin að vera í fjölbreyttum
störfum sem við höfum mikinn áhuga
á. Við eigum þrjú börn sem við fáum að
vera mikið með. Félagslífið í sveitinni
er kraftmikið og nú fer að fara í gang
vetrardagskrá svona þegar göngur og
réttir eru afstaðnar. Hér er leshringur,
badmintonæfingar, Ungmennafé-
lagið stendur fyrir gönguferðum og
vatnasundi, karlakórinn Heiðbjört og
kirkjukórinn syngja svo eitthvað sé
nefnt.Svo er ekki langt að fara í þétt-
býliskjarnana á norðanverðu Snæfells-
nesi þar sem fjölbreytnin er enn meiri.
Hér er því blómlegt félagslíf þar sem
flestir ættu að geta fundið eitthvað við
sitt hæfi og ef eitthvað vantar þá er bara
að koma því af stað,“ segir Ragnhildur
Sigurðardóttir.
Ragnhildur Sigurðardóttir.
Snæfellsjökull er aðal kennileiti svæðisins og um leið stolt íbúanna.
Framtíðin kemur ekki bara, við sköpum hana. Við
viljum hafa áhrif á byggðaþróun á Snæfellsnesi með því
að marka og festa í sessi sameiginlega framtíðarsýn og
stefnu sveitarfélaganna fimm, um umhverfi, atvinnu-
líf og þekkingu á svæðinu. Nú liggur þessi stefna fyrir
í fyrsta sinn, í svæðisskipulagi, og var unnin í nánu
samstarfi við íbúa og fulltrúa úr atvinnulífinu. Stefnan
er lifandi plagg og við munum halda áfram að vinna að
henni, saman, og móta framtíðina, í gegn um þennan
farveg, svæðisgarð, sem búinn hefur verið til.
Snæfellsnes er vel afmarkað
landfræðilega og sóknar-
færin eru mörg. Nú höfum
við Snæfellingar búið til
langtíma farveg fyrir sam-
starf sveitarfélaganna fimm,
atvinnulífs , félagasam-
taka og íbúa og því ber að
fagna. Svæðisgarðar (reg-
ional parks) eru algengir í
mörgum löndum þó að þetta
sé fyrsti íslenski svæðisgarð-
urinn og þangað sækjum við
þekkingu og reynslu.
Kiðaskinn – vallhumall o.fl. girnilegt.