Stígandi - 01.01.1944, Blaðsíða 49

STÍGANDI
INDRIÐI ÞÓRKELSSON Á FJALLI
47
Ljóða geymir ljúflingsmál
léttan hreim um dalinn,
finn eg streyma og fylla sál
fögnuð heimaalinn.
Stundum höfðu þau hins vegar verið gerð til að gleðja ná-
grannana, ættingja og sveitunga á gleðistundum eða hugga, þegar
harmar skyggðu fyrir augu þeirrra. Þau voru ekki gerð af vilja til
að vera skáld, heldur sem svar við því, sem ort var á höfund þeirra
af þeirri sveit, sem hann unni, af því fólki, sem var umhverfis
hann og honum þótti Jarátt fyrir allt vænna um en grundirnar,
þvermóana og grjótið, þar sem hann hafði gengið af sér ilskó
bernskunnar. Þau voru öll runnin úr hinni sömu slagæð og síð-
asta kveðjan hans: Ég bið að heilsa, heilsa öllum.
Enn minnist ég þess, er ég kom í baðstofuna á Ytrafjalli og sá
þar uppi á hillu allar mörgu skinnbækurnar þéttritaðar ættvísi
þessa héraðs. Ég held, að ég hafi þá sem snöggvast leiðzt til þess
að láta mér koma til hugar, að þarna væri falinn djúpstæðasti
ástríðueldur bóndans á Ytrafjalli. En það, sem ég lifði og fann
við hraungarðinn forðum, hjálpaði mér brátt til þess að skilja
Jretta á annan veg. Ég viðurkenni það að vísu, að ég hefi aldrei
haft í hendi ættvísibækur Indriða á Fjalli á sama hátt og kvæði
hans, og því g e t u r mér skjátlast í þessu efni. En ég þykist Jress
fullviss, að þó að ættfræðin hafi ef til vill átt nokkru dýpri ítök í
honum en ljóðagerðin, þá hafi hún aldrei verið annað en tóm-
stundaverk lians, og því aðeins varð Jiað tómstundaverk hans svo
mikið, sem raun varð á, að honum brann svo heitureldur íbrjósti,
að sá eldur hélt honum vakandi og starfandi miklu lengur á degi
hverjum og fram á nótt en venjulegum mönnum. En þegar skyld-
ur hans sem eiginmanns og heimilisföður, Jregar starf hans sem
bónda eða sem fulltrúa eða oddvita sveitunga hans kallaði, hygg
ég, að það hafi jafnan setið fyrir ættvísinni og ekki fyrst og fremst
sem skyldukvöð, heldur vegna þess, að ljúft var og eðlilegt að
láta það sitja fyrir. Hvað var ættfræðin annað en viðbót við kynn-
ingu, viðskipti og samstarf við lifandi menn í sveitinni og næstu
sveitum, annað en sá hlýhugur, sú ást, er hann bar til þeirra og
náði út fyrir það, er augað sá og eyrað lieyrði sem persónuleik
þeirra hérna megin grafar, og leit að upphafi þeirra til þess að
sjá, hvert strauminn bar. Svo var ættvísin til þess að gera sveitina
og héraðið stærra, rjúfa múrinn, sem skilur veraldir, svo að af