Stígandi - 01.01.1944, Síða 78

STÍGANDI
UM BÆKUR
Steingrímur J. Þorsteinsson:
Jón Thoroddsen og skáldsögur
hans.
Þetta er mjög vandvirknislega
gerð rannsókn á því, hverjir eru
kveykirnir í skáldsögum Jóns Thor-
oddsens og hverjar hafi verið fyrir-
myndir hans, bæði í þeim bók-
menntum, er hann hafði aðgang að,
og því mannlífi, sem var umhverfis
hann. Bókin er líka á allan hátt
þóknanlega rituð og mestur hluti
hennar skemmtilegur lestur. —
Skemmtilegastir eru þeir þættir
hennar, þar sem það er tekið til
rannsóknar, hveinig Jón hefir tekið
samtíðarmenn sína og umskapað þá
í þær persónur sagna sinna, sem
minnisstæðastar eru lesendunum.
Sumar af niðurstöðum Steingríms
um þessi efni geta ef til vill orkað
tvímælis, en litlar líkur eru þó til,
að nær verði komizt um þetta hér
eftir, og allar eru niðurstöðurnar
byggðar á mjög vandlega gerðri
könnun og allar ályktanir bæði var-
Iega og skynsamlega dregnar. Það
veiður ljóst af þessari rannsókn
Steingríms, að skáldsögur Jóns eru
í heild sinni trúlega gerð þjóðlífs-
lýsing frá þeim tíma, er höfundur
þeirra var og hét, mjög lítið menguð
áhrifum frá erlendum skáldskap, en
að vísu dálítið öfgum slungin til þess
að gera drættina skýrari.
Rit þetta er höfundi sínum til
sæmdar og Jón skáld Thoroddsen
er líka mjög vel sæmdur af því.
Jón Dúason:
Landkönnun og landnám
íslendinga í Vesturheimi,
I, 1—8 og II, 1—5.
Mér þykir rétt að vekja athygli
manna á riti þessu, og það því frem-
ur, að ég hefi fáa hitt, sem hafa les-
ið það og hvergi séð þess getið í
blöðum eða tímaritum, svo að ég
muni. Gera má ráð fyrir, að menn
lesi það síður af því, að það hefir
komið út í fremur litlum heftum, 3
arka, og menn búizt við því, sem
rétt er, að erfitt sé að lesa það sér
til skemmtunar eða fróðleiks í smá
bútum. Eg hefi líka þá sögu að
segja, að ég hóf ekki lestur þess
fyrr en ég hafði fengið það allt í
hendur, sem nú er út komið. En sá
lestur varð mér þá einhver mesti
skemmtilestur um langt skeið. Þó
fer því fjarri, að bókin sé að öllu
leyti vel rituð. Bæði er að margt
má að málfarinu á henni finna og
sums staðar er efnisskipun talsvert
ruglingsleg. En það, sem gerir bók-
ina að skemmtilestri, er hvort
tveggja í senn málfærslukapp höf-
undarins og áhugi á því efni, sem
hann hefir tekið til rannsóknar.
Þessu hvoru tveggja má og þakka
það, að bókin hefir orðið stórfróð-
leg, og er ekki á öðrum stað hægt
að finna jafnmikinn fróðleik um
þenna ævintýralegasta þátt sögu
þjóðar okkar.
Þó að ég vilji gjarna eggja menn
til að kaupa og lesa þetta rit, vil ég