Stígandi - 01.01.1944, Blaðsíða 79

STÍGANDI
UM BÆKUR
77
ekki eggja menn til að lesa það tor-
tryggnislaust. Höfundinum er mikið
áhugamál að sanna rétt Islendinga
til yfirráða á Grænlandi. Þó að sá
réttur sé ekki beinlínis ræddur, svo
að teljandi sé í þessari bók, hefir
skoðun og áhugi höfundarins á því
máli víða ráðið sjónarmiðum hans
um þau efni, sem hann hefir tekið
hér til rannsóknar. Það hefir meðal
annars brýnt hvöt hans til þess að
gera hlut Islendinga um landkönn-
un og landnám í Vesturheimi svo
mikinn sem mestan mætti ætla eft-
ir heimildum, og þegar heimildir
þrýtur, hefir það vakið tilgátur hans
og drauma um enn meiri hlut þeirra
en beinar heimildir eru um. Hann
færir öll þau rök, sem honum geta
í hug komið, fyrir því, að hverjar
þær minjar í Ameríku frá fornum
tíma, sem hann hefir séð eða heyrt
getið, og sem hugsanlegt er að væru
eftir Islendinga, séu vissulega eftir
þá, en honum detta ekki auðveld-
lega í hug rök gegn því, og hann er
lítt hlustnæmur á rök annarra
manna fyrir öðrum skoðunum. Með
þessum hætti rökstyður hann það,
að Islendingar hafi kannað og num-
ið — að vísu aðeins lauslega — all-
ar norður- og austurstrandir Norð-
ur-Ameríku, og að jafnvel megi
finna líkur fyrir því, að þeir komi
við sögu menningarríkja Indíéna í
Mexicó, Mið-Ameríku og Perú.
En þó að höfundurinn virðist
helzti djarfur í sumum ályktunum
sínum, er það vafalaust, að hann
leiðréttir margar hugmyndir, sem
ráðandi hafa verið um nýlendu Is-
lendinga í Vesturheimi og um örlög
þeirra þar. Meðal annars má geta
þess, að hann virðist hrekja með
óyggjandi rökum þau „vísindi“, sem
um hríð voru trúanleg tekin, um úr-
kynjun Islendinga á Grænlandi, og
sem helzt voru studd með rannsókn
á jarðneskum leifum þeirra í kirkju-
garðinum í Herjólfsnesi. Eins má
telja víst, að hann hafi kveðið að
fullu niður þá kenningu, að íslend-
ingar á Grænlandi hafi fallið til síð-
asta manns fyrir örvum, eldi og
eggjum Skrælingja. En fyrir því
færir hann hins vegar mikil rök og
skýrir það margvíslega, að rétt sé
það, sem segir í annál Gísla biskups
Oddssonar, að Islendingar á Græn-
landi hafi árið 1342 og þar á eftir
snúizt að háttum Vesturálfu þjóða,
þ. e. tekið upp viðskipti við þær,
dreifzt innan um þær og blandað
blóði við þær. Lifi því niðjar þeirra
enn víðs vegar. Það er hvort tveggja,
að þrátt fyrir það að höfundur vinn-
ur nokkuð einhliða úr heimildum
sínum, hefir hann fleira satt og rétt
að segja um sögu íslenzka land-
námsins í Vesturheimi en áður hef-
ir verið sagt, og hann leggur lesend-
unum miklu meira í hendur til þess
að þeir geti sjálfir gert sér nokkra
hugmynd um þetta efni en aðrir
hafa gert á undan honum.
Minningar frá Möðruvöllum.
Brynjólfur Sveinsson sá um útgáfuna.
Þetta eru minningar 15 skóla-
sveina frá Möðruvöllum um skóla-
vist þeirra. — Þessir eru skóla-
sveiriarnir: Ólafur Thorlacius, fyrr-
verandi héraðslæknir, Guðmundur
Guðmundsson á Þúfnavöllum, Þor-
leifur Jónsson, fyrrv. alþm. Austur-
Skaftfellinga, Arni Hólm, kennari í
Eyjafirði, Steingrímur Sigurðsson
frá Víðum, Kristján H. Benjamíns-
son á Ytri-Tjörnum, Einar Árnason,
fyrrv. ráðherra, Guðmundur á
Sandi, Ingimar Eydal, Halldór Stef-
ánsson, forstjóri Brunabótafélags ís-
lands, Björn á Rangá, Jón Þ. Björns-
son, kennari á Sauðárkróki, Sigurð-
ur á Arnarvatni, Þorlákur Marteins-