Stígandi - 01.07.1944, Blaðsíða 17

STÍGANDI
KVIKMYNDIR. . . .
175
innar. Hætta verður að misnota möguleikana. Engin sönn menn-
ingartæki mega ónotuð vera. Margvísleg verkefni bíða lausnar
með hverri þjóð. Víst er um það, að stórfelldar verða breyting-
arnar í stríðslöndunum á hinum ýmsu sviðum þjóðlífsins — og
eru þegar orðnar. Nýsköpunin er í algieymingi. Nýskipan Ev-
rópu, hin betri, er að verða raunveruleiki.
Fullvíst er og, að umbóta er vant í þjóðlífi íslendinga. Og breyt-
ingarnar munu flæða inn yfir landið, enda ýmsar ráðstafanir þegar
í undirbúningi í atvinnumálum, félagsmálum, uppeldis- og
fræðslumálum o. s. frv. Samt ber að varast að láta of margar
fornar dyggðir fara, þótt nýjum sé bætt við. Sumar nýjungar eru
sjálfsagðar, aðrar hæpnari. í slíkum vanda er iiyggilegt að beita
eiginleikum hins sanna vísindamanns: Sannieiksást, fordómaleysi
og skýrri dómgreind. Annars vegar flana ekki að neinu, vinsa úr,
það sem haldgott reyndist, en hins vegar sýna frjálslyndi og djörf-
ung til að taka í þjónustu ótvíræð menningartæki. Á þetta ekki
sízt við í skóla- og uppeldismálum.
Það er mál sumra, að hljöm- og talmyndin sé bezta kennslu-
tæki, sem mannkynið hefir eignazt, síðan prentlistin var fundin
upp. Hugleiðum snöggvast, hvernig með þetta tæki er farið hér á
landi. Engum getur dulizt, að allt of margar myndir, sem kvik-
myndahúsin sýna, eru lélegar, svo lélegar, að betur væru ósýndar
og óséðar. Ekki getur talizt sanngirni, að skella allri skuld á
stjórnir íslenzkra kvikmyndahúsa. Frumsökin lilýtur að falla á
þá, sem framleiða slíkar kvikmyndir. Þriðja aðila, þiggjendunum,
má og að nokkru um kenna. Þorri bíógesta lætur bjóða sér næst-
um hvað ómerkilegt sem er. Það afl, sem um of hefir ráðið vali
og gerð kvikmynda yfirleitt, er fjáraflið eða réttara fjáraflavonin.
Sé hún mjög þurftarmikil, sé kvikmynd gerð mestmegnis fyrir
arðvonina, hættir ýmsu fánýti að slæðast með. Annað sjónarmið,
sem sennilega er of drottnandi í þessum efnum, er smekkur fólks-
ins, hinn verri smekkur almennings, sem fyrst og fremst sækir
kvikmyndahús sér til dægradvalar. Eitt afi því, sem þykir fá tím-
ann til að líða fljótt, er æsandi atburðir (Sensation) í kvikmynd.
Til að skapa þá eru illir verknaðir oft notaðir óspart. Sé „spenn-
ingurinn" gerður að takmarki í sjálfu sér, er starfsemin orðin
neikvæð, sem allra sízt má lienda í kvikmyndarekstri. Vegna hins
geysilega áhrifamáttar kvikmyndanna verður að gera þá kröfu,
að ríkjandi markmið þeirra sé jákvætt. Ef allir framleiðendur
kvikmynda vönduðu betur val þeirra, væri stórt spor stigið til